Αν δεν ξέρεις ότι ο Δημήτρης Γιατζουζάκης είναι μανιώδης ποδηλάτης, τότε φυσικό είναι να εκπλήσσεσαι που ένας από τους πιο ενδιαφέροντες σκηνοθέτες, που κυριάρχησαν τη δεκαετία του '90, επιστρέφει στο σινεμά μετά πολλά χρόνια με ένα ντοκιμαντέρ για έναν σούπερ αθλητή.
Τον Γιάννη Χατζήμπεη, που ενώ γεννήθηκε με αναπηρία στο αριστερό χέρι, πέρα από τα πολλά και εντυπωσιακά που είχε κάνει μέχρι τότε, κατέληξε να γίνει τον Ιούλιο του 2014 ο πρώτος αθλητής με αναπηρία, που τερμάτισε στους περίφημους αγώνες Ironman, στη λίμνη Waldsee, έξω απο τη Φρανκφούρτη. Το εντυπωσιακό αυτό γεγονός (η ίδια η οργάνωση, αλλά και η προσωπική μάχη που δίνει ο Γιάννης), είναι η καρδιά του ντοκιμαντέρ «Τα Οριά μας». Μαζί με πολλά άλλα, περισσότερο ή λιγότερο σχετικά, που του δίνουν πλούτο και φρεσκάδα. Θα το διαπιστώσετε από σήμερα, Σάββατο, 17.30, στον Δαναό και την Ταινιοθήκη (εναλλάξ μέχρι την επόμενη Κυριακή), που βγαίνει η ταινία.
Διαβάστε τη γνώμη του Flix για «Τα Οριά μας»: «Για όση ώρα διαρκεί το ντοκιμαντέρ, νιώθεις δυνατός.»
«Ο Γιάννης Χατζήμπεης ήταν φίλος και γείτονάς μου», εξηγεί ο Δημήτρης Γιατζουζάκης. «Οταν μου είπε ότι θα πάει στο Ironman ένοιωσα ότι πρόκειται για κάτι το τρομαχτικό. Είμαι ποδηλάτης, καταλαβαίνω τι σημαίνει να κάνεις 180 χιλιόμετρα ποδήλατο (από εδώ μέχρι τη Λαμία και είκοσι χιλιόμετρα περισσότερα). Και αν σκεφτείς ότι πριν την ποδηλατική διαδρομή έχεις κάνει ήδη 3,86 χιλιόμετρα κολύμπι και μετά το ποδήλατο σε περιμένουν 42 χιλιόμετρα τρέξιμο, ένας κανονικός Μαραθώνιος, το εγχείρημα ακούγεται ακόμα πιο τρελλό. Οι αγώνες Ironman είναι, φυσικά,ένα εξτρίμ τρίαθλον, με πολύ μεγαλύτερες διαδρομές, αλλά έχουν μια ακόμα υπέροχη ιδιορρυθμία. Συμμετέχουν χιλιάδες άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, νέοι και ηλικιωμένοι, επαγγελματίες και ερασιτέχνες αθλητές. Μετράει η αντοχή. Μέχρι το 2015 το παγκόσμιο ρεκόρ χρόνου στο Ironman, ακατάρριπτο για 21 χρόνια, κατείχε ο κορυφαίος έλληνας αθλητης του τρίαθλου ΒασίληςΚρομμύδας.»
Κάποτε ο Γιάννης μου είπε, "αν ο Θεός μου έλεγε τώρα, θες να κάνω να φυτρώσει το χέρι που σου λείπει", θα του απαντούσα, "όχι, ευχαριστώ"". Τότε είπα μέσα μου, "αυτός ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ταινία".»
Είναι και ο Κρομμύδας ένα απο τα πολλά, συμπαθέστατα πρόσωπα του ντοκιμαντέρ, αφού ο Δημήτρης Γιατζουζάκης απλώνει τη ματιά του σε μια ολόκληρη, ζωντανή, χαρούμενη, δυναμική, εξαιρετικής αλληλεγγύης αθλητική κοινότητα, που ασχολείται με το τρίαθλο, αρτιμελείς, αλλά και με αναπηρία. Ελληνική και διεθνής. Τα δικά τους τρισευτυχισμένα πρόσωπα τη στιγμή που τερματίζουν, κατάκοποι ή ζωηροί ακόμα, στο Ironman της Φρανκφούρτης, κάπως μας ανακουφίζουν. Δεν είναι εύκολο για έναν σινεφίλ, που δεν αθλείται (άντε λίγες πιλάτες και στατικό ποδήλατο) να κατανοήσει το πάθος που κινεί αυτούς τους ανθρώπους, κανονικούς υπερήρωες. Το βάσανο στο οποίο υποβάλλουν τον εαυτό τους.
Δημήτρης Γιατζουζάκης
Ο Δημήτρης Γιατζουζάκης δεν έχει, βέβαια, τρεις χιλιάδες διαφορετικές απαντήσεις, μία για τον κάθε συμμετέχοντα στο Ironman. «Σίγουρα κάποιο τάμα θά έχουν κάνει,» λέει. «Αυτό που εγώ ήθελα με την ταινία μου, είναι να καταφέρω να εξηγήσω το... τάμα, που έχει κάνει ο Γιάννης. Και δεν είναι άλλο, από το να επιβεβαιώσει τον εαυτό του ότι, παρόλο που γεννήθηκε με αναπηρία, κατάφερε να γίνει πιο δυνατός απ' ό,τι αν ήταν αρτιμελής. Κάποτε μου είπε: "αν ο Θεός μου έλεγε τώρα, θες να κάνω να φυτρώσει το χέρι που σου λείπει", θα του απαντούσα, "όχι,ευχαριστώ"". Τότε είπα μέσα μου, "αυτός ο άνθρωπος μπορεί να γίνει ταινία".»
Αυτός ο δυνατός, μα και γοητευτικός άνδρας, έχει την τύχη να έχει μια εξίσου ενδιαφέρουσα οικογένεια. Οι περιστάσεις και οι δυσκολίες του ντοκιμαντέρ (έξι χρονια κράτησε η δουλειά), οι ανατροπές στα σχέδια του Γιατζουζάκη (μέχρι κι ένας θάνατος, της συνεργάτιδάς του αρχικά στη σκηνοθεσία Δήμητρας Νικολοπούλου), είχαν σαν αποτέλεσμα ολόκληρη η οικογένεια Χατζήμπεη να μπει στο κινηματογραφικό παιχνίδι. Αυτό δεν θέλει, άλλωστε, το ντοκιμαντέρ, το ανοιχτό μάτι και τις σοφές επιλογές του σκηνοθέτη μπροστά στο καινούργιο, στο απρόβλεπτο;
Δούλεψα πολύ σκληρά όλα αυτά τα χρόνια, έστησα δυο διεθνείς συμπαραγωγές που κατέρρευσαν, είναι τόσο εύθραυστα και δύσκολα τα πράγματα στο σινεμά.»
Με λίγαλόγια, ενώ η ταινία έχει παγώσει, σχεδόν εγκαταλειφθεί, τα δυο γλυκά μωρά της οικογένειας, η Μελίνα και ο Φίλιππος, μεγαλώνουν. Και, ξαφνικά, ο σκηνοθέτης τα βρίσκει να τρέχουν, να κολυμπούν, να ποδηλατούν σε μίνι τρίαθλα για μίνι αθλητές. Η ταινία αποκτά, λοιπόν, νέο υλικό, νέους συμπρωταγωνιστές, τα «όρια», που λέει και ο τίτλος της, είναι πια υπόθεση για τρυφερες υπάρξεις. Που, ναι, μπορεί να σπάσουν, να κλάψουν, να πουν «φοβάμαι», να προσπαθήσουν να αποφύγουν μια διοργάνωση με παιδάκια, πολλά παιδάκια, εδώ στην Αθήνα.
Είναι πολύ ενδιαφέρον που ο Γιατζουζάκης εντάσσει τα δάκρυα, το παράπονο, το μαρτύριο του μικρού Φίλιππα στην ταινία για τον σούπερ μπαμπά του. «Το σκέφτηκα πολύ αν θα την βάλω αυτή τη σκηνή», παραδέχεται. «Αλλά ο Γιάννης επέμενε, "αστειεύεσαι; φυσικά θα την βάλουμε", μου είπε». Μηπως, πάντως, υπάρχει ένας καταναγκασμός από τις αθλητικές οικογένειες στα παιδάκια τους να κάνουν κι αυτά αθλητική υπερπροσπάθεια; «Καταναγκασμός δεν θάλεγα ότι υπάρχει. Ισως μόνο η προβολή, που κάνουμε όλοι οι γονείς στα παιδιά μας, να αγαπήσουν, ναακολουθήσουν τους δικούς μας δρόμους», απαντάει ο Δημήτρης Γιατζουζάκης. «Ο Γιάννης, όμως, και η σύζυγός του, η Μαρία, ένοιωθα πάντα ότι ήταν πολύ προσεχτικοί σ' αυτό, όλα γίνονταν με ένα μέτρο.»
Η όμορφη και σκληρά εργαζόμενη Μαρία δίνει στην ταινία τη φεμινιστική, ας πούμε, διάσταση του θέματος. «Ηθελα να φανεί το κόστος, που έχει για την οικογένεια, η υπερπροσπάθεια του Γιάννη προς το Ironman», εξηγεί ο Γιατζουζάκης. Και σπρώχνει τη Μαρία σε εξομολογήσεις. «Ενοιωσα οτι απέκτησα ξαφνικά τρίτο παιδί», λέει αυτή στην κάμερα, ενώ οδηγεί προς κάποια αθλητική διοργάνωση. «Είχα σήμερα τρεις συσκέψεις, να μαγειρέψω, να μαζέψω, να ασχοληθώ με τα παιδιά...». Αλλά, φυσικά, είναι υποστηρικτική, με κατανόηση και, όπως μουεπισημαίνει και ο Γιατζουζάκης, με ενόραση. «Θα δείς ότι μετά το Ironman πάλι θα βρεί κάτι να κάνει ο Γιάννης», λέει. Ναι, ο Γιάννης Χατζήμπεης έχει βάλει νέο στόχο να διασχίσει τη Μάγχη, να κάτι που μπορείτε να τον ρωτήσετε, θα είναι παρών, μαζί με τον σκηνοθέτη, στις προβολές σε Δαναό και Ταινιοθήκη.
Δε θέλω να αποχαιρετησω τον Δημήτρη Γιατζουζάκη χωρίς ένα δικό του μικρό σχόλιο πάνω στο γιατί έχει να κάνει φιξιόν από το 2001, τη στιγμή που και οι τρεις ταινίες του («Φανουρόπιτα», «Μη μου Απτου» και «Ροζ Ολοταχώς»), έδειχναν έναν αποφασιστικό και με ιδιαίτερη ματιά και άποψη σκηνοθέτη.
«Δούλεψα πολύ σκληρά όλα αυτά τα χρόνια, έστησα δυο διεθνείς συμπαραγωγές που κατέρρευσαν, είναι τόσο εύθραυστα και δύσκολα τα πράγματα στο σινεμά», λέει. Αναφέρεται στην ταινία «Κακοσμία της Ομορφιάς», σε σενάριο δικό του και του Νίκου Παναγιωτόπουλου, που έφτασε μέχρι το Eurimages, αλλά χωρίς την στήριξη της ΕΡΤ δεν τα κατάφερε. Και σε μιά ακόμα, που αγνοούσα, την «ΟΠΛΑ», μια ματιά στην σκοτεινή εποχή, που το ΚΚΕ μπορούσε να έχει μια δολοφονική ομάδα σαν την Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών! «Ηθελα να κοιτάξω κατάματα το σκοτάδι της εποχής, χωρίς παρωπίδες, γιατί η ΟΠΛΑ δεν σκότωνε μόνο αθώους, έβγαζε από τη μέση και προδότες. Οπως μου έλεγε ο φίλος μου Γιάννης Γλέζος, "αν δεν ειχε γίνει η ΟΠΛΑ, δεν θα υπήρχε εθνική αντίσταση". Μεγάλη κουβέντα, καλύτερα ας μην την κάνουμε.»
**Το ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Γιατζουζάκη, «Τα Οριά μας», προβάλλεται από το Σάββατο, 27 Νοεμβρίου, στον Δαναό και την Ταινιοθήκη. Βρείτε εδώ το πρόγραμμα προβολών και διαβάστε τη γνώμη του Flix για την ταινία.
