Μοιάζει παράξενο να ακούς τη φωνή κάποιου αφότου αυτός δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Μοιάζει ακόμη πιο παράξενο, όμως, να ακούς τη φωνή ενός μεγάλου δημιουργού που δύο χρόνια πριν το θανατό του μιλούσε με πάθος για το πως έπρεπε να προλάβει να κάνει ταινίες, γιατί βρίσκεται σε μια επικίνδυνη ηλικία.
Ο θάνατος του Αλέν Ρενέ ήταν όμως μια αφορμή να ψάξουμε στα αρχεία μας για να βρούμε τη συνέντευξη που είχαμε κάνει μαζί του με αφορμή το «Vous n'avez Encore Rien Vu» («Δεν Εχετε Δει τίποτα Ακόμα») που συμμετείχε στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ των Καννών, και να ακούσουμε έναν από τους τελευταίους μεγάλους της ιστορίας του σινεμά να μιλάει για την πορεία του, τις ανησυχίες του πάνω στην ίδια του την Τέχνη, τις διαφορές και τις ομοιότητες ανάμεσα στο σινεμά και το θέατρο, τις φιλοδοξίες του - ναι γιατί ο Αλέν Ρενέ ήξερε ότι ο χρόνος είναι εναντίον του, αλλά αυτό δεν σήμαινε κάτι για όλα όσα ήθελε να ονειρεύεται.
Από τότε που τον συναντήσαμε σε ένα ξενοδοχείο των Καννών, μεγαλοπρεπώς απλό και χαρούμενο σαν να είχε κάνει μόλις την πρώτη του ταινία, πενηντά τρία ολόκληρα χρόνια μετά το «Χιροσίμα, Αγάπη Μου» το 1959 που συμμετείχε στο Φεστιβάλ, ο 90χρονος σκηνοθέτης θα γύριζε ακόμη μια ταινία, το «Aimer, Boire et Chanter», θα βραβευόταν στο Φεστιβάλ Βερολίνου και ένα πρωί σαν όλα τα άλλα θα αποχαιρετούσε αυτόν τον κόσμο, αφήνοντας πίσω του ένα ανεξίτηλο σημάδι από αυτά που δεν πρόκειται να σβηστούν ποτέ.
Διαβάστε ακόμη: Αλέν Ρενέ: το τέλος του μοντέρνου σινεμά (όπως μας το έμαθε)
Με τη σύζυγό του μέχρι και το τέλος, Σαμπίν Αζεμά στα «Αγριόχορτα» του 2009
Δεν είχα ποτέ πρόθεση να γίνω σκηνοθέτης. Με ενδιέφερε η ζωγραφική. Συνάντησα τον Αμερικάνο Χένρι Γκετζ και του ζήτησα να ζωγραφίσει ένα γυμνό και εγώ να τον φιλμάρω. Κάπως έτσι ξεκίνησε η φήμη πως υπάρχει ένας νέος που κινηματογραφεί ζωγράφους. Στη συνέχεια μου ζητήθηκε να κάνω ένα φιλμ για τον Βαν Γκογκ, με αφορμή μια έκθεση που θα γινόταν στο Παρίσι. Προβλήθηκε χωρίς να έχω καμία φιλοδοξία, αλλά η φήμη του έφτασε στα αυτιά ενός παραγωγού που μου ζήτησε να κάνω την ίδια ταινία σε 35mm. To φιλμ πήγε στη Βενετία, πήρε το Οσκαρ Μικρού Μήκους. Μου ζητήσαν και άλλες ταινίες για ζωγράφους, εκείνη την εποχή όμως δούλευα και ως μοντέρ. Η αλήθεια είναι πως δεν βρίσκεις δουλειά ως μοντέρ κάθε μέρα. Γύριζα και ντοκιμαντέρ. Το πως από το σινεμά τεκμηρίωσης πέρασα στη μυθοπλασία το οφείλω στον Κλοντ Σαμπρόλ και τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ, επειδή έκαναν τις πρώτες τους ταινίες χωρίς να έχουν σπουδάσει σκηνοθεσία, αλλά με μοναδική προπαίδεια το γεγονός ότι έβλεπαν ταινίες. Το συνδικάτο έδωσε την άδεια του για να κάνουν ταινίες και αυτό έδωσε τη σιγουριά στους παραγωγούς να εμπιστευτούν ανθρώπους δεν είχαν κάνει σινεμά. Ετοιμαζα ένα ντοκιμαντέρ με τον Κρις Μαρκέρ, αλλά αυτός εγκατέλειψε το πρότζεκτ. Τότε συναντήθηκα με την Μαργκερίτ Ντιράς και έτσι έγινε η πρώτη μου ταινία μυθοπλασίας, το «Χιροσίμα, Αγάπη Μου».
Mε την Ολγκα-Ζορζ Πικότ στο «Je't Aime, Je't Aime» το 1968
Ο λόγος που τα τελευταία χρόνια επιλέγω να διασκευάζω θεατρικά έργα είναι η ηλικία μου. Για να γράψεις ένα σενάριο μαζί με τον σεναριογράφο σου είναι κάτι που μπορεί να κρατήσει δύο με δυόμιση χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να κάνω την επόμενη ταινία μου το 2015 ή το 2016, κάτι ιδιαίτερα επικίνδυνο για την ηλικία που βρίσκομαι. Οταν έχεις ένα θεατρικό έργο - εγώ διαβάζω καμια εικοσαριά και διαλέγω ποιο μου ταιριάζει τη δεδομένη στιγμή - ο παραγωγός μπορεί να το διαβάσει αμέσως και να ξεκινάς να συζητάς αμέσως για τη διανομή των ηθοποιών. Αυτό που θα ήθελα να κάνω και δεν έχω καταφέρει ακόμη είναι μια καθαρόαιμη κωμωδία.
Στα γυρίσματα του «Δεν Εχετε Δει Τίποτα Ακόμα» με την Σαμπίν Αζεμά και τον Πιερ Αρντιτί το 2012
Αυτό που με οδηγεί στη ζωή μου είναι το τυχαίο, οι συμπτώσεις, το ασυνείδητο. Πάντα λέω στους παραγωγούς που κοιτάζουν το υλικό μιας ταινίας: «Δεν έχετε δει τίποτα ακόμη». Πάντα πιστεύεις ότι είσαι σε μια δύσκολη φάση, αλλά τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμη. Στην πραγματικότητα, πάντοτε προσπαθούσα να πω με τις ταινίες μου κάτι που δεν είχε ειπωθεί σε 100 χρόνια σινεμά. Είναι όπως όταν γερνάς, αλλά ακόμη πραγματικά δεν έχεις δει τίποτα ακόμα.
Με την Ελεν Μπέρστιν στα γυρίσματα του «Providence» το 1977
Ολοι ονειρευόμαστε πως μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Κάθε φορά που κάνουμε μια ταινία πιστεύουμε πως αυτή θα είναι που θα αλλάξει τον κόσμο. Κι όμως έχουν γυριστεί εκατοντάδες ταινίες που είναι εναντίον του πολέμου και τίποτα δεν έχει αλλάξει. Ο πόλεμος συνεχίζει να υπάρχει.
Με τη Νικόλ Γκαρσιά στα γυρίσματα του «Ο Θείος Μου από την Αμερική» το 1980
Πήγαινα πολύ στο θέατρο ως έφηβος και τα συναισθήματα που έβρισκα εκεί δεν τα βρήκα ποτέ στο σινεμά. Μου αρέσει στο σινεμά να νιώθεις το τεχνητό. Δεν ξέρω τι είναι νατουραλισμός, τι είναι σινεμά βεριτέ. Οταν είμαι στο θέατρο είμαι μαζί με τους ηθοποιούς και τους νιώθω να ενσαρκώνουν κάτι πραγματικό. Πάντα διαλέγω ηθοποιούς του θεάτρου για τις ταινίες μου και τους σπρώχνω να παίξουν ούτε θεατρικά αλλά ούτε κινηματογραφικά, να παίζουν σαν να είναι στο θέατρο αλλά να κάνουν πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν στη σκηνή. Οι ομοιότητες όλων των «γλωσσών» στη Γη είναι πιο δυνατές από τις διαφορές τους. Και στις δύο περιπτώσεις - και στο σινεμά και στο θέατρο - οι θεατές πρέπει να μείνουν στην καρέκλα τους και να παρακολουθήσουν τους ήρωες και την πλοκή. Ούτε στο θέατρο μπορείς να ζητήσεις να στο ξαναπαίξουν αν σε πάρει ο ύπνος, ούτε στο σινεμά μπορείς να ζητήσεις να επαναληφθεί η προβολή. Το αβαντάζ του θεάτρου είναι πως έχεις μπροστά σου τους ηθοποιούς ζωντανούς, αλλά στο σινεμά μπορείς να δεις καθαρά τα πρόσωπά τους.
Στα γυρίσματα του «Pas sur la Bouche» του 2003
Φοβάμαι πολύ να μείνω άνεργος, οπότε δεν έχω άλλη επιλογή από το να συνεχίζω να δουλεύω. Ο ανταγωνισμός είναι πολύ σκληρός. Οι ταινίες που κάνω δεν μου επιτρέπουν να έχω μια κληρονομιά. Ζω μια ζωή μάλλον υπερβολική. Η απόσυρση δεν μου είναι αρκετή. Αλλά δεν παραπονιέμαι. Είμαι ευτυχισμένος με το να σκηνοθετώ. Και επίσης θα είμαι πολύ χαρούμενος να «πεθάνω στη σκηνή».
[Ο Αλέν Ρενέ πέθανε στις 2 Μαρτίου του 2014 στο Παρίσι σε ηλικία 91 ετών. Λιγότερο από ένα μήνα πριν, η τελευταία του ταινία, το [«Aimer, Boire et Chanter»](https://flix.gr/news/berlinale-2014-aimer-boire-et-chanter-o-alen-rene.html) έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο διαγωνιστικό τμήμα της 64ης Berlinale, βραβεύθηκε με την Αργυρή Αρκτο Alfred Bauer για την πρωτοπορία στο σινεμά και σύντομα θα τη δούμε και στις ελληνικές αίθουσες.]
Δείτε εδώ το «Toute la memoire du Monde» του 1956 που γυρίστηκε για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας:
Διαβάστε ακόμη:
Tags: Αλέν Ρενέ
