Ο Γεράσιμος Ρήγας εμφανίστηκε στα ελληνικά κινηματογραφικά πράγματα το 2008, με την ταινία «Πάρβας, Αγονη Γραμμή» και αυτοστιγμεί αναγνωρίστηκε ως ένας από τους πιο ενδιαφέροντες ντοκιμαντερίστες που βγήκαν από αυτήν τη χώρα.
Ο Ρήγας σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, δούλεψε ως βοηθός σκηνοθέτη για τον Ρομπ Νίλσον και, γυρίζοντας στην Ελλάδα, σκηνοθέτησε τις «Συνήθειες», μια ματιά σε ύφος σινεμά – ντιρέκτ στον κόσμο του χορού. Στα σχέδιά του για το κοντινό μέλλον είναι μία ακόμα απρόσμενη ιδέα, μια ταινία με θέμα τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, σε animation – λίγο πιο κάτω δείτε, αποκλειστικά στο Flix, το πρώτο artwork από τον Βλαδίμηρο Λεβίδη.
Το ντοκιμαντέρ του Γεράσιμου Ρήγα, με το οποίο συμμετείχε στο φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το «100», είναι ταινία που σε πιάνει απροετοίμαστο: μια καταγραφή της τρέχουσας κοινωνικής ψυχολογίας των Αθηναίων, μέσα από την αποκλειστική παρακολούθηση των τηλεφωνημάτων που λαμβάνει η Αμεση Δράση στην Αλεξάνδρας και του τρόπου με τον οποίο ανταποκρίνονται σ’ αυτά οι αστυνομικοί βάρδιας.
Τι είναι το «100»;
Η ταινία «100» σκιαγραφεί την καθημερινότητα στο Κέντρο Επιχειρήσεων της Αμεσης Δράσης Αττικής. Αποτελεί ένα διάλογο ανάμεσα στους πολίτες που καλούν την Αμεση Δράση και στην προσπάθεια διαχείρισης των κλήσεων αυτών από την αστυνομία. Μέσα από το διάλογο αυτό ο θεατής κατανοεί πως όσα συμβαίνουν σχετίζονται με την κοινωνική αδικία, τη φτώχεια, την τυφλή κοινωνική βία και την κατάχρηση της εξουσίας.
Γιατί αποφάσισες να καταπιαστείς με αυτήν την παρατήρηση μιας μέρας στο 100;
Εχει ενδιαφέρον ότι οι περισσότεροι που βλέπουν την ταινία νομίζουν πως όλα διαδραματίζονται σε μία μέρα. Στην πραγματικότητα η ταινία υλοποιήθηκε μετά από 35 γυρίσματα (δηλαδή 35 διαφορετικές μέρες) και ατελείωτες ώρες μοντάζ. Μέσα από τη διαδικασία του μοντάζ, με την ουσιαστική συμβολή του μοντέρ της ταινίας Χρόνη Θεοχάρη, δημιουργείται αυτή η ψευδαίσθηση του χρόνου, η αίσθηση της συνεχόμενης ροής.
Τι σου έδωσε την ιδέα και πόσο εύκολα ή δύσκολα υλοποιήθηκε;
Η αρχική επαφή με την Αστυνομία γίνεται στα πλαίσια μιας προσπάθειας που έχω κάνει για τη δημιουργία μιας ταινίας κινουμένων σχεδίων με θέμα τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Μελετώντας την υπόθεση μου γεννήθηκε η επιθυμία να παρακολουθήσω το πώς λειτουργεί η Αμεση Δράση. Ετσι καταλήγουμε στο να γίνει αυτή η ταινία, δηλαδή η ταινία με τίτλο «100», η οποία εντάσσεται στα πλαίσια της σειράς Docville της ΕΡΤ.
Από τη στιγμή που μας δόθηκε η άδεια να κινηματογραφήσουμε την καθημερινότητα στο Κέντρο Επιχειρήσεων, η προσπάθεια πια είναι να κάνουμε την καλύτερη δυνατή ταινία με αυτό το θέμα, ξεχνώντας κάθε προσωπική ιδεολογία σε σχέση με αυτό που κινηματογραφούμε. Αυτό ισχύει για κάθε ντοκιμαντέρ που γυρίζεται με αυτόν τον τρόπο, οποιοδήποτε και αν είναι το θέμα του.
Εχουμε δηλαδή την υποχρέωση απέναντι στους ανθρώπους που κινηματογραφούμε να μην απλοποιήσουμε αυτό που κάνουν. Να το παρουσιάσουμε με ειλικρίνεια και να αφήσουμε τον θεατή να αντιληφθεί την πολυπλοκότητα της πραγματικότητάς τους. Το ίδιο ισχύει και για τις προηγούμενες ταινίες που έχω κάνει, τις ταινίες «Πάρβας, Αγονη Γραμμή» και «Συνήθειες». Αλλά και για άλλα ντοκιμαντέρ, όπως τα ντοκιμαντέρ «Αθήναι», «Το Κουτί» και «Επισκέψεις στο Σπίτι του Ε.Χ. Γονατά» της Εύας Στεφανή.
Πώς αντιμετωπίζεις το γεγονός ότι η ταινία σου παρακολουθεί τη δουλειά της Αμέσου Δράσης, μια περίοδο που στην Ελλάδα ο ρόλος των ένστολων αμφισβητείται καθημερινά;
Η πραγματική απάντηση σε αυτό το ερώτημα δίνεται μέσα από την ίδια την ταινία. Η ταινία έχει σαν θέμα την αστυνομία αλλά νομίζω πως στην πραγματικότητα αποτελεί έναν καθρέφτη της κοινωνίας μας. Εναν καθρέφτη της κοινωνικής και οικονομικής πραγματικότητας της Αθήνας. Σε αυτό το πλαίσιο, κατά τη διάρκεια της κατασκευής της ταινίας θέτεις συνεχώς ερωτήματα για το πώς μπορείς να δώσεις μορφή σε κάτι που είναι ασύνδετο και άμορφο. Ετσι μέσα από τις ιστορίες που διηγούνται οι πολίτες που καλούν το 100 αρχίζει σιγά-σιγά να χτίζεται η εικόνα της πόλης και να κατανοούμε τη λειτουργία της συγκεκριμένης υπηρεσίας. Το βασικό ερώτημα είναι γιατί. Γιατί για παράδειγμα στη διάρκεια της ταινίας παρακολουθούμε μια μητέρα που καλεί το 100 και λέει πως παρά το ότι έχει ένα παιδί που πάσχει από νεφροπάθεια της έχουν κόψει το ρεύμα λόγω αδυναμίας της να το πληρώσει. Ποια είναι η χροιά της φωνής αυτής της μητέρας; Πώς απαντάει η συγκεκριμένη αστυνομικός; Τι προηγείται και τι έπεται αυτής της σκηνής. Κατά τη διάρκεια μιας άλλης σκηνής, μια γυναίκα καλεί το 100 γιατί την έχει δείρει ο άντρας της. Τι σκέφτεται η αστυνομικός που της απαντάει, τι μορφασμούς κάνει με το πρόσωπό της και τι σημαίνει αυτό για τα συναισθήματά της. Αισθάνεται φόβο, απορία, κούραση; Η ταινία θέτει ερωτήματα τα οποία τα κατασκευάζουμε εμείς, οι συντελεστές της, μέσα από την διαδικασία του μοντάζ και την αλληλουχία των σκηνών.
Ποια εικόνα της ελληνικής κοινωνίας πιστεύεις ότι σκιαγραφείται στην ταινία σου;
Η ταινία «100» αποτελεί μια ειλικρινή ματιά στα άδυτα μιας δημόσιας υπηρεσίας που δεν ξέρουμε πώς λειτουργεί. Η ταινία δηλαδή σκιαγραφεί την καθημερινότητα του Κέντρου Επιχειρήσεων, τους ανθρώπους που εργάζονται εκεί, τα πρόσωπά τους και τις αντιδράσεις τους. Η ερμηνεία της και η σχέση της με την ελληνική κοινωνία είναι ανοιχτή στον κάθε θεατή.
Αν σας ενδιαφέρει να προσθέσω και γω την γνώμη μου στα όσα συμβαίνουν στην ελληνική κοινωνία θα έλεγα τα εξής. Αν θέλουμε να απομονώσουμε τα αίτια στο εσωτερικό της Ελλάδας, αυτό που παρατηρούμε είναι πως απουσιάζει από την συμπεριφορά μας και τις πράξεις μας η αίσθηση της ευθύνης που έχει ο κάθε άνθρωπος. Ο κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του και για το πώς οι πράξεις του επηρεάζουν τον ίδιο, τη ζωή του, τη συνείδησή του, αν τον κάνουν χαρούμενο, ελεύθερο ή το αντίθετο. Αλλά υπάρχει και η αίσθηση της ευθύνης απέναντι στον άλλον άνθρωπο, στο πώς δηλαδή οι πράξεις μου επηρεάζουν τον άλλον. Και στα δύο αυτά η ελληνική κοινωνία απέτυχε οικτρά. Και αυτή η αποτυχία οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στο γεγονός ότι οι άνθρωποι που βρίσκονταν και βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης, δεν είχαν και δεν έχουν καμία αίσθηση ευθύνης τόσο απέναντι στους εαυτούς τους όσο και απέναντι στους άλλους. Δημιούργησαν ένα κρατικό μηχανισμό που η αποστολή του είναι να ταπεινώνει τους πολίτες και εκμεταλλεύτηκαν αυτόν τον μηχανισμό για να επωφεληθούν οι ίδιοι χωρίς την πιθανότητα καμίας συνέπειας. Η συνύπαρξη απουσίας ευθύνης και διεφθαρμένων αξιών είχαν ως συνέπεια την κατάργηση των θεσμών της ελληνικής κοινωνίας. Το αποτέλεσμα είναι η πραγματικότητα που ζούμε σήμερα, όπου η αξία της ανθρώπινης ζωής απομειώνεται καθημερινά.
Ποιος θεωρείς ότι είναι ο ρόλος του ντοκιμαντέρ, ως είδος, σήμερα, στην Ελλάδα και στη διεθνή κινηματογραφική κοινότητα;
Δεν πιστεύω ότι το ντοκιμαντέρ έχει κάποιο συγκεκριμένο ρόλο, ο κάθε δημιουργός που φτιάχνει μια ταινία μυθοπλασίας ή ένα ντοκιμαντέρ βρίσκει τον δικό του τρόπο για να εκφράσει κάτι σε σχέση με τον εαυτό του η το περιβάλλον μέσα στο οποίο βρίσκεται. Για παράδειγμα ο ρόλος του ντοκιμαντέρ μπορεί να είναι να δείξει την κοινωνική πραγματικότητα, να διηγηθεί ιστορίες αλλά και να εκπαιδεύσει τον θεατή να είναι περισσότερο παρατηρητικός με όσα συμβαίνουν γύρω του.
Ποια πορεία θα ευχόσουν να έχει η ταινία από ‘δω και πέρα;
Ελπίζω ο θεατής να δει την ταινία σαν ένα θεατρικό έργο, η ένα ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ και με αυτό εννοώ ότι ή έμφαση της ταινίας είναι στον λόγο. Ο Ρομπέρ Μπρεσόν έλεγε πως “η ακοή είναι πολύ πιο δημιουργική από την όραση”.
Η δεύτερη ευχή μου ήταν η ταινία να παιχτεί σε αίθουσες κινηματογράφου. Και το λέω αυτό γιατί πιστεύω πως είναι σημαντικό να βλέπονται αυτές οι ταινίες στην αίθουσα και στις συνθήκες που ορίζει μια αίθουσα κινηματογράφου. Αλλά και επειδή εγώ ο ίδιος αγαπώ πολύ τις αίθουσες κινηματογράφου και περνάω πολύ χρόνο από την ζωή μου μέσα σε αυτές, στον Δαναό, στον Μικρόκοσμο, στο Αστυ, στο Ιντεάλ, στο Αττικόν.
Ο Γεράσιμος Ρήγας, στις μέχρι τώρα ταινίες του, αλλά και στην επόμενη, συνεργάζεται σταθερά με τον εικαστικό Βλαδίμηρο Λεβίδη. Οι συνεργάτες παραχώρησαν αποκλειστικά στο Flix την αφίσα και της επόμενης ταινίας που βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας. Δείτε την εδώ.
Σχέδιο του Βλαδίμηρου Λεβίδη στα πλαίσια της προετοιμασίας της ταινίας Κινουμένων Σχεδίων με θέμα τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου
Διαβάστε περισσότερα για το «100»
οι φωτογραφίες στο gallery είναι του Αντώνη Ράμμου
Tags: ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΣ, 100, Αθήνα)
