Κερδίζοντας ακόμη περισσότερους και νεότερους θεατές μέσα στα χρόνια που πέρασαν από την πρώτη προβολή της, η σπονδυλωτή ταινία του Παντελή Βούλγαρη κλείνει 25 χρόνια μιας διαδρομής που είδε τους τρεις πρωταγωνιστές των τριών ιστοριών της (γραμμένες από τον ίδιο τον Παντελή Βούλγαρη μαζί με τον συγγραφέα Γιώργο Σκαμπαρδώνη) να γίνονται σύμβολα μιας Ελλάδας που συνεχίζει να μετράει χιλιόμετρα...
Ο Δημήτρης Καταλειφός από την οδό Νίκης κάπου στην Κατερίνη, ο Θανάσης Βέγγος από το Δέλτα του Εβρου μέχρι τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, ο Γιώργος Αρμένης στα «Βιετνάμ» του κόσμου, αντιήρωες μιας (Βόρειας) Ελλάδας που συνεχίζουν να αναρωτιούνται αν αυτό που έχει σημασία είναι ο δρόμος ή ο προορισμός, «επιστρέφουν» στη Θεσσαλονίκη για μια επετειακή προβολή του «Ολα είναι Δρόμος» την Τρίτη 8 Νοεμβρίου στις 20.00, παρουσία των συντελεστών. Διαβάστε εδώ περισσότερα για την προβολή.
Ο Διευθυντής Φωτογραφίας Γιώργος Φρέντζος, ο άνθρωπος που φωτισε το δρόμο, τους ανθρώπους και τα τοπία (εξωτερικά κι «εσωτερικά») της ταινίας, κρατώντας διακριτές τις τρεις ιστορίες αλλά και τελικά ενοποιώντας τις κάτω από μια συνολική θεώρηση για ένα σινεμά που σε θέλει συνοδηγό στο ταξίδι, χαρίζει στο Flix το φωτογραφικό άλμπουμ των γυρισμάτων και εξιστορεί ένα «γύρισμα» που κλείνει μέσα του μια ολόκληρη εποχή.
Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Γιώργου Φρέντζου / GSC και δεν επιτρέπεται η αναπαραγωγή τους χωρίς την άδειά του.
Καλοκαίρι του ’97 σε αναζήτηση χώρων, ψάχνοντας ποιο θα είναι το ποτάμι για την ιστορία του Βέγγου.
Εδώ, στις εκβολές του Νέστου, εγώ, ο Παντελής και πίσω του κρυμμένη η Ιουλία, η αναλογική Nikon FM στημένη στην άμμο για την «selfie».
Αργότερα αποφασίσαμε να πάμε στον Έβρο που από τότε έκρυβε κινδύνους.
Θα θυμάμαι πάντα ότι σε κάποιο κανάλι, βρεθήκαμε μούρη με μούρη με τούρκικη στρατιωτική βάρκα με το πολυβόλο στη φάτσα μας, ο ταγματάρχης που μας συνόδευε βλαστήμησε γιατί λέει δεν είχε το όπλο του, ο Βούλγαρης κι εγώ ορκιζόμασταν ότι το σημείο δε μας κάνει με τίποτε για γύρισμα. Δεν ξέρω αν η άσχημη μυρωδιά στη βάρκα μας ήταν απ’ τα σάπια καλάμια ή κάτι άλλο.
Την καλύβα του θηροφύλακα Θανάση Βέγγου, την βρήκαμε έτοιμη, με λίγες παρεμβάσεις από την Ιουλία Σταυρίδου μας περίμενε τον Νοέμβρη για το γύρισμα.
Με ντόπιους ψαράδες στον Εβρο, ο Παντελής, η Ιουλία.
Κουβέντα στο τέλος μιας ακόμη μέρας ρεπεράζ, εδώ στην ταράτσα της πολυκατοικίας του αρχαιολόγου Καταλειφού. Θεσσαλονίκη, Λεωφόρος Νίκης.
Το χωριό Λειβαδίτης, του δήμου Σταυρούπολης στην Ξάνθη. Εδώ το καφενείο με τα κολλημένα κατοστάρικα στους τοίχους, απ΄ τους φαντάρους για γούρι.
Η πρώτη κλακέτα, απ’ τις παλιές τις ξύλινες, «πέφτει» στις 8 Σεπτέμβρη ’97, Ο «Δρόμος» αρχίζει λίγο έξω απ΄ την Κατερίνη, ο αρχαιολόγος Καταλειφός της πρώτης ιστορίας, ψάχνει τα «γιατί» του δράματός του.
Γύρισμα στο magic hour και μπορώ να έχω τον απόλυτο έλεγχο στο φως μετά από μια ολοήμερη σκηνή κάτω απ΄ τον ανεξέλεγκτο σκληρό ήλιο.
Μέσα σε συλημένο από χρόνια τάφο στήνουμε άλλο ένα πλάνο της ταινίας. Αγαπάω αυτό το κοντινό πλάνο που το ζεστό φως ανοίγει και αποκαλύπτει το κρανίο του αρχαίου πολεμιστή με το Χαρώνειο νόμισμα στο στόμα.
Στην υπαίθρια καντίνα με τους νεκροθάφτες, έξω απ’ την Καβάλα.
Ο δόκτωρ grip Βάκης Γρύλης στήνει άλλο ένα traveling, η loader Κωνσταντίνα Βούλγαρη μαθαίνει.
Στο Δρόμο, ο Παντελής, η Κωνσταντίνα, ο Κουρτ (παντρεύτηκε στην Αυστραλία και χάθηκε από τότε) κι εγώ.
Κάπου στα βουνά της Θράκης, στο Παρανέστι, προς το φυλάκιο του στρατιώτη Αλέξη. Ο στρατός αρνήθηκε να μας διευκολύνει όταν είδε ότι υπάρχει αυτοκτονία στρατιώτη στο σενάριο, το αγροτικό τζιπάκι το βάψαμε με νεροχρώματα και ένα σχολείο έγινε στρατόπεδο.
Ο δεκανέας Κώστας Καζανάς οδηγεί τον αρχαιολόγο Δημήτρη Καταλειφό στο φυλάκιο. Ταρζανιές εν κινήσει του gaffer Γιάννη Καλόγηρου, που φωτίζει με μια πολυστερίνη, στο πίσω κάθισμα το σκηνοθετικό.
Το σχολείο γίνεται στρατιωτικό φυλάκιο Λειβαδίτη.
Κι ο Παντελής… Πύρρος Δήμας.
Οκτώβρη αρχίζουμε την τρίτη ιστορία, ο Γιώργος Αρμένης, ως Μάκης Τσετσένογλου, με την καμπαρτίνα του τριγυρίζει σε δρόμους, χωράφια, διαβάσεις τραίνων…
...και το βράδυ καταλήγει στο σκυλάδικο Βιετνάμ.
_ Το μονοπλάνο στην αρχή της ιστορίας, ξεκινάει με τον Αρμένη στο καρτοτηλέφωνο και τελειώνει με την κάμερα να ταξιδεύει στη θέση του συνοδηγού δίπλα του. Απλό στην εκτέλεση ιδιαίτερα εντυπωσιακό στο αποτέλεσμα, με τα τότε μέσα._
Κάθε πρωί μπαίναμε στο σκυλάδικο, ο Ζυγός στη Σταυρούπολη ήταν, που δούλευε κανονικά, ενώ οι τελευταίοι πελάτες αποχωρούσαν τρεκλίζοντας. Η μπόχα από τσιγάρα, ιδρώτα, ουίσκι και σαμπάνια της πίστας μας γύριζε τα άντερα.
Πάντρεψα τα δικά μου φώτα με όλα εκείνα τα κόκκινα, πράσινα, μπλε του μαγαζιού, ήταν τόσο κιτς που οτιδήποτε άλλο θα το… κατέστρεφε.
_ Ο κύριος Μάκης και τα κορίτσια._
Traveling με τον δόκτορα grip Βάκη, στην πίστα.
Ο Αρμένης έκατσε στη καρέκλα και νομίζω δεν σηκώθηκε για τις επόμενες 10 μέρες που κινηματογραφούσαμε στο σκυλάδικο.
Κι ο Παντελής … Μανώλης Χιώτης.
Εξω απ’ το Κιλκίς στα χωράφια στήσαμε το εξωτερικό του Βιετνάμ για το γκρέμισμα…
_ …τα είκοσι πέντε μέτρα traveling, τον γερανό του Κατσουρίδη, την μία και μόνη Arri SR 3 με τα 122 μέτρα 16αρι φιλμ, την σταυρώσαμε… και τα άλλα είναι ιστορία...._
…και μια ζεϊμπεκιά για την πάρτη του.
Ο gaffer Γιάννης Καλόγηρος, ο Αρμένης κι εγώ.
Η δεύτερη ιστορία, τρίτη στη χρονική σειρά γυρίσματος ήταν αυτή στον Έβρο με τον Θανάση Βέγγο.
Ο Θανάσης γκρίνιαζε γιατί αφήσαμε το γύρισμα τελευταίο και ήμασταν λέει κουρασμένοι, κάτι για το οποίο δεν είχε δίκιο. Μόνη έξτρα ταλαιπωρία το καθημερινό πήγαινε-έλα, από τις Φέρες, 20 λεπτά με αυτοκίνητο κι άλλα 20 με τις βάρκες στο ποτάμι. Α! και το κρύο, πολύ κρύο και υγρασία.
Το φως στο ποτάμι πότε ήλιος, πότε αραιή συννεφιά, πότε βροχή. Την ημέρα του φόνου δε μού 'κανε το χατήρι, ήλιος και χαρά!
Ο boom man Στέφανος Ευθυμίου, ο grip Βάκης Γρύλης, εγώ και η Arri SR3.
Στις 23 Οκτώβρη ο Παντελής σβήνει τα κεράκια στη γενέθλια τούρτα έκπληξη.
Στη σκηνή με το τραγούδι της Αγγελικής Λεμονή, σούρουπο, δίπλα στο ποτάμι, μια φωτιά αναμμένη, ένα αργό traveling και η κάμερα καταλήγει στον Βέγγο που έχει ένα μονόλογο-κορδόνι (με πολλά λόγια) κάτι που το μισεί. Χρειάστηκαν πολλές λήψεις μέχρι να το έχουμε, τα με μπαταρία φώτα που είχα έσβηναν ένα-ένα… με σώσανε κάτι λάμπες πετρελαίου που είχαμε μαζί μας.
Break!
Ευτυχής που τον γνώρισα, που δούλεψα μαζί του. Στρατιώτης σε όλα!
Σημείωση πρώτη:
Κάθε φορά που ανεβαίνω στη Θεσσαλονίκη περνάω από την πολυκατοικία, διαμέρισμα του Καταλειφού, που εμφανίζεται στους τίτλους αρχής.
H λήψη με heli mount από την ανοιχτή πόρτα του ελικόπτερου (ούτε σαν ιδέα το drone τότε) από τα νερά του Θερμαϊκού προς την Λεωφόρο Νίκης.
Ετριβα τα πόδια μου μετά με μπλε οινόπνευμα στο ξενοδοχείο για να τα ξανανιώσω απ’ το κρύο, είχε μπει ο Δεκέμβρης πιά.
Σημείωση δεύτερη:
Είκοσι πέντε χρόνια μετά έγινε η ψηφιοποίηση της ταινίας.
Η ταινία είχε γυριστεί σε super 16mm με blow-up σε 35mm.
Το negative δεν βρέθηκε ποτέ, δουλέψαμε από το internegative της ταινίας που και αυτό ήταν λειψό και πήραμε και κάτι τις και από το interpositive.
Με τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα επεξεργασίας της εικόνας και τις δυνατότητες να κάνεις ό,τι θες, με τον Παντελή αποφασίσαμε να κρατήσουμε την εικόνα όπως ήταν.
(Ετσι για μας, μυστικό μας που δεν είναι πιά, αλλάξαμε στους τίτλους τέλους τα σε μαύρο φόντο, άσπρα γράμματα σε κίτρινα).
Εδώ στο εργαστήριο εικόνας ANMAR, μαζί μας ο colorist Δημήτρης Κουτάλης.
Ολα είναι δρόμος, ακόμη και στο ποτάμι με την βάρκα.
Ολα Ειναι Δρόμος | Σκηνοθεσία: Παντελής Βούλγαρης | Σενάριο: Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Παντελής Βούλγαρης | Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιώργος Φρέντζος | Μοντάζ: | Ντίνος Κατσουρίδης | Ηχος: Αντώνης Σαμαράς | Μουσική: Σταμάτης Σπανουδάκης | Κοστούμια: Ιουλία Σταυρίδου | Μακιγιάζ: | Φανή Αλεξάκη | Ηθοποιοί: Θανάσης Βέγγος, Γιώργος Αρμένης, Δημήτρης Καταλειφός, Κώστας Καζανάς, Θανάσης Τεκνεσχίδης Παραγωγή: Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης – Θεσσαλονίκη 1997, Alco Films, ΕΡΤ ΑΕ | Παραγωγοί: | Παντελής Βούλγαρης | Συμπαραγωγή: | ΕΚΚ
To 63o Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 3 μέχρι και τις 13 Νοεμβρίου. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Φεστιβάλ, στην επίσημη σελίδα του στο Facebook και το Instagram.
