Οι τηλεοπτικές «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη αφηγούνται το ταξίδι ενός νεαρού γκέι Οδυσσέα που επιστρέφει στον τόπο του, αναζητώντας αποδοχή, αγάπη και συμφιλίωση με τον πατέρα του. Ενα ταξίδι προσωπικό, γεμάτο εμπόδια αλλά και μικρές νίκες, που μοιάζει να καθρεφτίζει την ίδια την πορεία της ελληνικής τηλεόρασης – και κατ’ επέκταση του ελληνικού κοινού – απέναντι στην ορατότητα και την απεικόνιση της ομοφυλοφιλίας.
Οπως ο Οδυσσέας της σειράς χρειάζεται να διανύσει δρόμο για να φτάσει στην αλήθεια του, έτσι και η τηλεόραση πέρασε από αντιδράσεις, σιωπές, λογοκρισίες και ραδιοτηλεοπτικά συμβούλια, για να φτάσει σταδιακά σε μια πιο ώριμη, φυσική παρουσίαση του γκέι στοιχείου. Από το σκανδαλοθηρικό σοκ του φιλιού στο «Κλείσε τα Μάτια» μέχρι τις τρυφερές σκηνές του «Maestro» και την αφοπλιστική ειλικρίνεια του «Milky Way», η διαδρομή θυμίζει μια συλλογική Οδύσσεια. Και τώρα, με τη δεύτερη σεζόν των «Σερρών», η ιστορία δείχνει να κλείνει έναν κύκλο, επιβεβαιώνοντας πως η ορατότητα δεν είναι πια εξαίρεση, αλλά μέρος του ίδιου του αφηγήματος.
«Σέρρες» 1ος Κύκλος
Η ελληνική τηλεόραση γνώρισε από νωρίς queer χαρακτήρες, όπως τον Γιάννη του Γιάννη Μπέζου στους «Απαράδεκτους» τη δεκαετία του ’90 και τον Μιχαλάκη στα «Εγκλήματα» ή τον Τόλη στους «Δύο Ξένους» και τον Σπύρο στους «S1ngles» που συνήθως παρουσιάζονταν με χιουμοριστικό ή δευτερεύοντα τρόπο ή βάζοντας τους στο περιθώριο, όπως ο χαρακτήρας του Φίλιππου Σοφιανού στο «Τμήμα Ηθών. Ατέλειωτη Νύχτα». Αργότερα, δημιουργοί όπως ο Γιώργος Καπουτζίδης προσπάθησαν να δώσουν πιο αληθινή διάσταση, μέσα από χαρακτήρες όπως στην «Εθνική Ελλάδος». Ωστόσο, παρά την παρουσία τέτοιων ρόλων, χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2003 για να δούμε το πρώτο ανοιχτό γκέι φιλί στο «Κλείσε τα Μάτια», δείχνοντας πόσο αργά τόλμησε η τηλεόραση να περάσει από την υπονοούμενη ορατότητα στη ρεαλιστική απεικόνιση.
Η δεύτερη σεζόν της σειράς του Γιώργου Καπουτζίδη, η οποία έκανε την πρεμιέρα της την Τρίτη, που μας πέρασε στον ΑΝΤ1, ήρθε να φέρει ξανά στο προσκήνιο ένα θέμα που απασχολεί έντονα τη σύγχρονη ελληνική τηλεόραση: την απεικόνιση των ομόφυλόφιλων ερωτικών σχέσεων. Στη νέα σεζόν, για πρώτη φορά, παρακολουθήσαμε ένα ακόμα γκέι φιλί μεταξύ του Οδυσσέα και του Αντώνη – μια στιγμή που δεν ήρθε ως «πρόκληση», αλλά ως αναπόσπαστο κομμάτι της αφήγησης. Το γεγονός αυτό έδωσε την αφορμή να ξαναθυμηθούμε τη διαδρομή της ελληνικής τηλεόρασης σε σχέση με τα γκέι φιλιά και τις ερωτικές σκηνές: μια πορεία που ξεκινάει από έντονες αντιδράσεις στις αρχές του 2000 και φτάνει σήμερα σε μια πιο ώριμη, σχεδόν ψύχραιμη απεικόνιση.
Διαβάστε ακόμα: Δεν υπάρχει ελληνική queer τηλεόραση
«Κλείσε τα Μάτια»
Το πρώτο μεγάλο «σοκ» ήρθε το 2003 με το «Κλείσε τα Μάτια» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη στο MEGA. Το φιλί ανάμεσα στους Κώστα Κάππα και Περικλή Ασημακόπουλο ήταν το πρώτο που προβλήθηκε στην prime time ελληνική τηλεόραση, σόκαρε τη μέση ελληνική οικογένεια και πυροδότησε έντονες αντιδράσεις, πρόστιμο από το ΕΣΡ και μια δημόσια συζήτηση που έδειξε ότι η ελληνική κοινωνία δεν ήταν ακόμη έτοιμη να δει κάτι τόσο απλό στην οθόνη της. Η στιγμή αυτή έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη ανοιχτά γκέι σκηνή στην εγχώρια τηλεόραση. Μια σκηνή που σήμερα μπορεί να μοιάζει σχεδόν αθώα, τότε όμως προκάλεσε (επιτέλους) σεισμό στον συντηρητισμό της ελληνικής τηλεόρασης και, κατ' επέκταση, της ίδιας της κοινωνίας.
Ακολούθησαν κάποια πιο δειλά βήματα, όπως στο «10» (2007) στον ALPHA, όπου υπήρχε χαρακτήρας με ομοφυλοφιλικό προσανατολισμό, αλλά οι σκηνές τρυφερότητας παρέμεναν περιορισμένες. Χρειάστηκε να περάσει πάνω από μια δεκαετία για να δούμε ξανά μια στιγμή που θα μπορούσε να συγκριθεί με το τολμηρό φιλί του 2003. Ηταν, όμως, η «Τούρτα της Μαμάς» στην ΕΡΤ, το 2020, που έδωσε στο κοινό μια τρυφερή σκηνή φιλιού ανάμεσα στον Παναγιώτη και τον Πάρη. Η σημασία της δεν ήταν μόνο το ίδιο το φιλί, αλλά το γεγονός ότι προβλήθηκε στην κρατική τηλεόραση, σε μια σειρά που απευθυνόταν σε ευρύ κοινό, χωρίς να παρουσιαστεί ως κάτι το περιθωριακό, κι αυτό ήταν ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός.
«Αγριες Μέλισσες»
Ενα χρόνο αργότερα, οι «Αγριες Μέλισσες» στον ΑΝΤ1 έφεραν την απεικόνιση σε ακόμα πιο mainstream πεδίο. Σε μια σειρά εποχής με τεράστια απήχηση, οι θεατές παρακολούθησαν τον Λευτέρη Μεγαρίτη να είναι ο πρώτος ανοιχτά γκέι χαρακτήρας της σειράς. Η σχέση του με έναν άλλο νεαρό άντρα κορυφώθηκε σε μια σκηνή φιλιού και συζητήθηκε έντονα, καθώς αποτέλεσε την πρώτη φορά που η δημοφιλής σειρά έδειξε με σαφήνεια έναν ομοφυλοφιλικό έρωτα. Ο χαρακτήρας του Λευτέρη δεν υπήρξε απλώς μια σεναριακή «πινελιά», αλλά μια ευκαιρία να αναδειχθεί πώς η ομοφυλοφιλία βίωνε την καταπίεση μιας συντηρητικής κοινωνίας της δεκαετίας του ’60, με τις δυσκολίες, τις κρυφές σχέσεις και τον φόβο της αποκάλυψης. Παρότι αρκετοί θεατές αντέδρασαν, πολλοί άλλοι είδαν στη σειρά έναν καθρέφτη αποδοχής και μια ιστορία που μίλησε με ειλικρίνεια για την αγάπη πέρα από τα στερεότυπα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά τη φήμη της σειράς για πολύπλοκους χαρακτήρες, ο Λευτέρης παραμένει ο μοναδικός γκέι χαρακτήρας στη σειρά που αναπτύχθηκε ουσιαστικά μέσα στην αφήγηση.
Το 2022, το «Maestro» του Παπακαλιάτη έκανε το μεγάλο άλμα. Η σχέση Σπύρου και Αντώνη έδωσε στο κοινό τρυφερά φιλιά αλλά και μια ερωτική σκηνή, με τον σκηνοθέτη να επιλέγει να δείξει την οικειότητα χωρίς περιστροφές. Η μετάδοση της σειράς στο Netflix έφερε για πρώτη φορά ελληνικούς τηλεοπτικούς γκέι χαρακτήρες σε διεθνές κοινό, με απήχηση πολύ πέρα από τα ελληνικά σύνορα.
«Maestro»
«Milky Way»
Και μετά ήρθε το «Milky Way» του Βασίλη Κεκάτου στο MEGA (2023), ίσως η πιο τολμηρή στιγμή μέχρι σήμερα. Εδώ παρακολουθήσαμε μια ολοκληρωμένη ερωτική σκηνή μεταξύ δύο αντρών, αλλά και φιλί ανάμεσα σε γυναίκες. Η σκηνοθεσία του Κεκάτου δεν παρουσίασε αυτές τις στιγμές σαν κάτι το «ιδιαίτερο», αλλά ως μέρος της ζωής των χαρακτήρων, γυρισμένο με την ίδια ευαισθησία που είχαν και οι υπόλοιπες ιστορίες της σειράς.
Δεν θα ξεχάσουμε, βέβαια και στη σειρά «Μίλα Μου Βρώμικα» (2009) όπου υπήρξε μια τολμηρή στιγμή για τα δεδομένα της εποχής, όταν η ηρωίδα της Παναγιώτας Βλαντή αντάλλαξε φιλί με τη Ρίτα, που υποδυόταν η Κλέλια Ρένεση, σε μια σκηνή που έμεινε χαρακτηριστική για τη σειρά. Λίγα χρόνια αργότερα, η «Σκοτεινή Θάλασσα» (2021) του MEGA προχώρησε ακόμα περισσότερο, παρουσιάζοντας πέντε φιλιά και τρεις ερωτικές σκηνές: ο Ηρακλής Δέλλης (Μιχάλης Συριόπουλος) ζει έναν γάμο-βιτρίνα, την ίδια στιγμή που κρύβει τη σχέση του με τον Γιάννη (Αλέξανδρος Βάρθης), ενώ και η σύζυγός του διατηρεί παράλληλο δεσμό με μια γυναίκα, από τις πιο έντονες στιγμές ήταν το παθιασμένο φιλί στο σπίτι του Γιάννη, όπου οι δύο άντρες μίλησαν ανοιχτά για τον δεσμό τους. Στη «Ζωή» (2024), η εκπροσώπηση ήρθε μέσα από ένα τρυφερό φιλί ανάμεσα στην Τάνια Τσανακλίδου και την Ταμίλα Κουλίεβα, που υποδύθηκαν ένα ζευγάρι γυναικών το οποίο κουβαλά το βάρος ενός χαμένου παιδιού· μια σκηνή που προβλήθηκε με φυσικότητα και προκάλεσε μεγάλη συζήτηση στο κοινό.
«Σέρρες» 2ος Κύκλος
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έρχεται και η δεύτερη σεζόν των «Σερρών», να προσθέσει ένα ακόμη βήμα. Ο Καπουτζίδης, πιστός στη θεματική της αποδοχής, έδωσε χώρο σε ένα ακόμα φιλί μεταξύ δυο γκέι χαρακτήρων που λειτούργησε ως φυσικό κομμάτι της ιστορίας. Δεν υπήρχε πρόθεση να προκαλέσει ή να σοκάρει. Αντίθετα, το μήνυμα ήταν σαφές: οι σχέσεις αγάπης, είτε ομόφυλες είτε ετερόφυλες, έχουν την ίδια αξία στη μικρή οθόνη όπως και στη ζωή.
Είμαστε όμως, πραγματικά, σε αυτό το σημείο; Οχι, φυσικά κι όχι...
Αλλά αν συγκρίνουμε το σήμερα με το 2003, η διαφορά είναι χαοτική. Από την εποχή που ένα φιλί έφερνε πρόστιμα και πρωτοσέλιδα, έχουμε περάσει σε μια τηλεόραση που αρχίζει να βλέπει τη διαφορετικότητα ως κάτι αυτονόητο. Η πορεία δεν είναι πάντα γραμμική και σίγουρα απομένουν πολλά να γίνουν, όμως η παρουσία σκηνών όπως αυτές στις «Σέρρες» δείχνει ότι η ελληνική τηλεόραση ωριμάζει (σε αντίθεση με τον ομοφοβικό οχετό και τα στερεότυπα που αναπαράγονται εκτός μυθοπλασίας στην ελληνική τηλεόραση, κυρίως στα κάθε λογής πρωινάδικα, μερσημεριανά και prime time «τύπου» ειδησεογραφικά) και μαζί της –ίσως– και το κοινό.
Ενα (τηλεοπτικό) γκέι φιλί τη φορά...