«Mad Men»: Δεν είσαι εδώ, δεν υπάρχεις πια

Παρακάτω σκέψεις, συσχετισμοί και κρίσεις για το επεισόδιο 604 του «Mad Men». Μην προχωρήσετε αν δεν το έχετε δει, για ν' αποφύγετε τα spoilers.

Ο Ντον Ντρέιπερ έχει νοητικά ήδη αποχωρήσει.

Μπορείς να πεις πολλά για έναν άνθρωπο από το κομμάτι του εαυτού του που βάζει στη δουλειά του, ειδικά όταν ρίχνει συναισθηματικές γέφυρες με τον τρόπο που το κάνει ο Ντον. Στο τέλος της πρώτης σεζόν, σε εκείνη την αξέχαστη σκηνή όπου προτείνει ιδέα διαφήμισης για τον προτζέκτορα των σλάιντς της Κόντακ, τα πάντα αφορούν το πώς αντιλαμβάνεται εκείνη τη στιγμή τον περίγυρό του. «Δεν είναι προτζέκτορας, είναι χρονομηχανή», τους λέει εμφανώς φορτισμένος καθώς προβάλλει σε αυτή την υποθετική καμπάνια την ίδια του την ανάγκη για να απομονώσει στιγμές του -οικογενειακού και μη- best-of του.

Από την χρονομηχανή της Κόντακ και τον συναισθηματικό καταρράκτη της πρώτης σεζόν έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι και τώρα ο Ντον επικοινωνεί με σιωπές και με ελλείψεις. Oπως και με τη διαφήμιση που πρότεινε στους ιδιοκτήτες του ξενοδοχείου στη Χαβάη στην πρεμιέρα της σεζόν, έτσι και με την κέτσαπ Χάινζ το βασικό στοιχείο της ιδέας είναι το κενό: Το προϊόν δεν υπάρχει εκεί, μαρτυρώντας την κατάσταση στην οποία βρίσκεται τώρα ο Ντον. Βλέπει πια τον κόσμο απ’έξω.

Το μεγαλείο του Γουάινερ εντοπίζεται σε μια λεπτομέρεια: Η ίδια η ιδέα για τη διαφήμιση που προτείνει ο Ντον είναι εξαιρετική. Δηλαδή διαφημιστής δεν είμαι, αλλά η βασική αρχή του να σε κάνει μια διαφήμιση να συμπληρώσεις ένα εύκολο κενό μέσα από αναγνωρίσιμες εικόνες της καθημερινότητας, οδηγώντας σε στη σύνδεσή τους με ένα συγκεκριμένο προϊόν, μοιάζει καλή στρατηγική. Να η λεπτή γραμμή στην οποία ισορροπεί η παρουσίαση της διαφήμισης σε αυτό το επεισόδιο: Πρέπει την ίδια στιγμή να είναι καλή (ο Ντον είναι καλός στη δουλειά του, δε θα ήταν λογικό έξαφνα να χάσει τη μπάλα), πρέπει να είναι πιστευτό το γιατί δε θα ενθουσίαζε τους διαφημιζόμενους (η προφανέστατη, over-the-top εναλλακτική που προσφέρει η Πέγκι σε αρπάζει κατευθείαν) και πρέπει θεματικά να ακολουθεί τη διαδρομή του Απόντα Ντον Ντρέιπερ.

Ο Γουάινερ είναι ιδιοφυία.

Κι ο Ντον, όπως του ψιθυρίζει η Σύλβια καθώς οι δύο συνεχίζουν αυτό το εντελώς Κλισέ Της Ζωής παράνομο ζευγάρωμά τους, χρειάζεται την ειρήνη του. Είναι η στιγμή όπου ο κυριολεκτικός συμβολισμός της πραγματικότητας της εποχής (με το αντιπολεμικό κίνημα να φουντώνει και να ζητά όντως, ειρήνη) εισβάλλει στην αλληγορική διαδρομή του Ντον. Σε έναν πόλεμο ήταν που «γεννήθηκε», στο τέλος ενός άλλου πολέμου είναι που θα βρει την ησυχία του, ή τουλάχιστον εκεί μοιάζει να κατευθύνεται η ιστορία του.

Κι αν αυτό αφορά τον Ντον που σταδιακά μοιάζει να αποχωρεί, έχει ενδιαφέρον να μιλήσουμε για κάτι που σταδιακά κάνει όλο και πιο αισθητή την παρουσία του. Λάτρεψα τη σκηνή της Ντων (κάπως πρέπει να ξεχωρίζουμε τον Ντον από τη Ντων, η ορθογραφία μοιάζει καλή περίπτωση) με τη φίλη της, όπου συζητάνε για το φόβο της στη δουλειά που την οδήγησε στο να δεχτεί να καλύψει μια συνάδελφο που ήθελε να λουφάρει. Η σειρά καταφέρνει με χειρουργική ακρίβεια να εισάγει σταδιακά στοιχεία της εποχής γύρω από την κεντρική της αφήγηση, με τρόπο που δε μοιάζει ξένος, απότομος ή βίαιος.

Η συζήτηση για τη δυναμική των διαφυλετικών σχέσεων στην Αμερική του 1970 είναι ένα πολύ καίριο ζήτημα, αλλά το να επέβαλε ο Γουάινερ ιστορίες αναχρονιστικά ισχυρές νωρίτερα από ό,τι το κάνει τώρα, θα έμοιαζε ξένο. Εδώ η Ντων παίρνει το πρώτο της ουσιαστικό σόλο στόρι και την πρώτη της σόλο σκηνή (όπου δηλαδή να μην εξυπηρετεί, βοηθάει ή μιλάει σε κάποιον από τους λευκούς πρωταγωνιστές), και μάλιστα δίχως να είναι κάτι κεντρικό ή σημαντικό.

Ο Γουάινερ δεν ήταν ποτέ ο δημιουργός που σου κράταγε το χεράκι λέγοντάς σου «Και τώρα θα σου μιλήσω για ένα σημαντικό ζήτημα. Την ισότητα!». Αντ’αυτού επιτρέπει σε έναν χαρακτήρα-σύμβολο ενός ζητήματος που θα απασχολήσει την κοινωνία τις δεκαετίες που θα ακολουθήσουν, να εισχωρήσει με απλό και φυσικό τρόπο στο σύμπαν της σειράς.

Η δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ εξάλλου δεν αργεί.

Εικόνες

Για μια ακόμα φορά η σύνθεση ενός κάδρου μαρτυρά διαπροσωπικές σχέσεις χαρακτήρων καλύτερα από ό,τι θα το κατάφερνε ολόκληρος διάλογος. Τη στιγμή που η ομάδα του Ντον εξέρχεται του χώρου παρουσίασης της διαφήμισης Χάινζ, απ’έξω περιμένει εκείνη της Πέγκι. Προσέχουμε τις ευθείες που διαγράφουν τα βλέμματα- οι 2 της Πέγκι κοιτάζουν απέναντί τους, με το βλέμμα που καταλήγει στον Ντον να προδίδει ενδιαφέρον αλλά και απόσταση. Στο μεταξύ ο Ντον κι οι δύο συνεργάτες του κοιτάνε απευθείας την Πέγκι όπως είναι φυσικό, ο Ντον πιο εριστικά από όλους, με το σώμα του ήδη έτοιμο να κινηθεί μακριά από το βλέμμα να μην τον αφήνει.

Η Πέγκι κοιτάζει το πάτωμα.

Λόγια

Άλλη μια ένδειξη της αποστασιοποίησης του Ντον από το περιβάλλον του έρχεται καθώς όλο και περισσότερο μετακινείται μακριά από τη Μέγκαν. Τη βλέπει μάλλον πλέον περισσότερο σαν ένα ρόλο στη ζωή του, θα έλεγε κανείς. Οταν ο ρόλος που αναλαμβάνει δεν του αρέσει, εξανίσταται, την αποκαλεί ουσιαστικά εκδιδόμενη. Στο δείπνο που έχουν αργότερα με τον Μελ και την Αρλίν, ο Ντον αηδιάζει (το πρόσωπό του είναι ανεκτίμητο) στην πρότασή τους να «γνωριστούν καλύτερα». Σοκάρεται, δε, αργότερα όταν μαθαίνει πως είναι σε ευτυχισμένο γάμο για σχεδόν 20 χρόνια. Τα παιχνίδια ρόλων τους είναι προφανώς πιο κατανοητά από τον δύσκαμπτο Ντον.

Ο Γουάινερ (μέσω της Εριν Λέβι, που έγραψε το επεισόδιο) κλείνει το μάτι στο θεατή σε αυτή τη σκηνή, βάζοντας την Μέγκαν και την Αρλίν να συζητάνε για τον τέταρτο τοίχο που χωρίζει την πραγματικότητα από τη σειρά. «Στη σειρά είναι όλα πολύ καλόγουστα», λέει η Μέγκαν. «Δεν είναι και πραγματική ζωή!», απαντά με ευχαρίστηση η Αρλίν. Θα μπορούσαν να μιλάνε για το ίδιο το «Mad Men», δύο γυναίκες με συναίσθηση της ζωής ως μιας ιστορίας με χαρακτήρες που οι ίδιοι υποδυόμαστε. Παραδίπλα ο Ντον κάνει μουτσούνες.

Χρώματα

Είναι φανταστικό το πόσο εκτός τόπου και χρόνου μοιάζει σε στιγμές να είναι η Τζόαν. Κι έπειτα είναι εκείνη που δίνει σημαντική ευθύνη στη Ντων («τιμωρία», ΟΚ) κι είναι εκείνη που στο πολύχρωμο πιτσιρικοστέκι αφήνεται να παρασυρθεί από τα χρώματα και τους ήχους που τα κουστούμια και οι γραβάτες δε θα καταλάβαιναν. Αυτή η εικόνα είναι φανταστική.

Διαβάστε επίσης:

«Mad Men» 601-602: Στο τέλος θα πεθάνουμε όλοι«Mad Men» 603: Το σκοτεινό μου είδωλο