Χρησιμοποιώντας το τόσο οξυδερκές, όπως πάντα, τσιτάτο που είχε πει στο Flix ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, «στη Δύση κάτι δύει» κι αυτή η διαπίστωση ποτέ δεν έγινε πιο προφανής κινηματογραφικά, απ' ό,τι στις ταινίες του Διαγωνιστικού τμήματος του φετινού Φεστιβάλ Βενετίας. Μία-μία, σε ολόκληρη την γκάμα του είδους και της διάθεσης, εξέθεσαν την απογοήτευσή τους για τη διαδρομή και την κατάληξη του δυτικού πολιτισμού.
Πρώτοι και καλύτεροι και πιο... εξηγημένοι, οι αδελφοί Τζόελ και Ιθαν Κοέν, με το «The Ballad of Buster Scruggs», έκαναν ένα σπονδυλωτό γουέστερν, με την τραγικωμική ατμόσφαιρα που τους χαρακτηρίζει έτσι κι αλλιώς. Ενας-ένας, οι πυλώνες του αμερικανικού τρόπου ζωής, από την οικογένεια ως το entertainment, εκτίθενται, εκρήγνυνται και σβήνουν μέσα στις στάχτες τους, πάντα με πικρό χαμόγελο.
Στην αντίθετη όψη του νομίσματος, ο Γάλλος Ζακ Οντιάρ κάνει τη δική του κριτική για τον όχι μόνο αμερικανικό, αλλά συνολικά δυτικότροπο πολιτισμό, μ' ένα άλλο γουέστερν, το «The Sisters Brothers». Ιδωμένο μέσα από το ευρωπαϊκό πρίσμα, ανθρωποκεντρικό, πιο τρυφερό, με λίγο μεγαλύτερη - όχι πολύ - εμπιστοσύνη στους ήρωές του, εμάς, ο Οντιάρ μιλά για την ανθρώπινη πλεονεξία, τα ενοχικά συμπλέγματα, την καταστροφή της φύσης, τα προδομένα ιδανικά και για μια επιστροφή στο «σπίτι» που προσφέρει, τουλάχιστον, μια προσωρινή ασφάλεια.
Λιγότερο εμφανώς, αλλά με απόλυτη σαφήνεια, το «The Nightingale» της Τζένιφερ Κεντ, στήνει ολόκληρη την αιματηρή διαδρομή του πάνω στην τιμωρία του λευκού άντρα αποικιοκράτη σοβινιστή - απροκάλυπτα και αμετανόητα. Το «22 July» του Πολ Γκρίνγκρας σχολιάζει, αποτυχημένα αλλά μεγαλόφωνα, την άνοδο της ακροδεξιάς και της τρομοκρατίας στις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Ακόμα και η κατά Λούκα Γκουαντανίνο «Suspiria» άφησε να εισχωρήσει στον τρόμο της ο αντικαθεστωτικός λόγος και το γυναικείο κίνημα.
Εάν ο Μάικ Λι καταπιάνεται με την ταξική ανισότητα στο «Peterloo» του, με το ένα πόδι στη Βρετανία του 1800 και το άλλο στη σημερινή κοινωνικοπολιτική κατάσταση της χώρας, ακριβώς το ίδιο - με τόσο διαφορετικό στιλ - κάνει κι ο Γιώργος Λάνθιμος στο «The Favourite», καμουφλάροντας με περούκες, κορσέδες και χιούμορ τη διαστρεβλωμένη θεώρηση της εξουσίας. Ακόμα και το «Sunset» του Λάζλο Νέμες, με την κυκλική, βασανιστική πορεία του, κατακεραυνώνει συνειδητά την αλλεπάλληλη σύγκρουση της παλιότερης με τη νεότερη Ευρώπη μέσα στους δυο τελευταίους αιώνες.
Αυτές οι αναφορές δεν είναι καταχρηστικές, είναι προφανή συμπεράσματα, ξεκάθαρα και συνειδητά, μετά από δέκα ημέρες προβολών, στην καρδιά της παλιάς Ευρώπης, σ' ένα από τα ομορφότερα μέρη του κόσμου, σ' ένα από τα λαμπερότερα κινηματογραφικά Φεστιβάλ του. Οπου περάσαμε εκπληκτικά και φεύγουμε μια μια μικρή μελαγχολία: γιατί στη Δύση, σήμερα, κάτι δύει.
