Κάθε weekend αυτού του καλοκαιριού επισκεπτόμαστε θρυλικά επεισόδια σπουδαίων σειρών, τα οποία ξεχωρίζουν τόσο ως μεμονωμένες ιστορίες, αλλά και ως αντιπρόσωποι των σειρών τους. Δείτε τα σαν μια αφορμή να επισκεφθούμε ξανά μερικά από τα αγαπημένα μας τηλεοπτικά σύμπαντα, ή σαν μια προσπάθεια συλλογής επεισοδίων που έχουν κερδίσει με το σπαθί τους την διάκριση του κλασικού αριστουργήματος.
Εξυπακούεται πως θα ακολουθούν spoilers για το επεισόδιο και, ενδεχομένως, για την όλη σειρά στην οποία ανήκει. Σήμερα πάμε στη Δυτική Πτέρυγα για να δούμε τι συμβαίνει όταν ο Πρόεδρος Τζεντ Μπάρτλετ τα βάζει με το Θεό.
Η ταυτότητα
- «The West Wing», Σεζόν 2, Επεισόδιο 22: «Two Cathedrals»
- Πρεμιέρα: 16 Μαϊου 2001
- Σενάριο: Άαρον Σόρκιν
- Σκηνοθεσία: Τόμας Σλάμε
- Καστ: Μάρτιν Σιν (Μπάρτλετ), Τζον Σπένσερ (Λίο), Ρίτσαρντ Σιφ (Τόμπι), Μπράντλεϊ Γουίτφορντ (Τζος), Ρομπ Λόου (Σαμ), Κίρστεν Νέλσον (Νεαρή Ντολόρες), Κάθρυν Τζούστεν (Ντολόρες Λάντινχαμ), Τζέισον Γουάιντενερ (Νεαρός Τζεντ).
Η πλοκή
Μια τροπική καταιγίδα πλησιάζει στη Ουάσινγκτον καθώς ο Πρόεδρος λέει αντίο στην αγαπημένη του Ντολόρες Λάντινχαμ και ενώ προετοιμάζεται για μια συνέντευξη τύπου που θα καθορίσει το πολιτικό του μέλλον. Ύστερα από την αποκάλυψη πως έχει σκλήρυνση κατά πλάκας, γεγονός που έχει αποκρύψει εδώ και χρόνια από το κοινό, είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει την μεγάλη ερώτηση: Θα κατέβει και για δεύτερη θητεία;
Οι διακρίσεις
Το επεισόδιο, που θεωρείται γενικά ένα από τα καλύτερα της σειράς όπως και ένα από τα κορυφαία (φινάλε και μη) της δεκαετίας, κέρδισε 2 βραβεία Έμμυ, ένα εκ των οποίων Καλύτερης Δραματικής Σειράς. Επίσης ήταν το επεισόδιο για το οποίο προτάθηκε για Α’ Ανδρικό Ρόλο σε Δράμα ο Μάρτιν Σιν. Προτάθηκε επίσης για σενάριο και σκηνοθεσία στα αντίστοιχα βραβεία των δύο σωματείων, ενώ για το επεισόδιο αυτό απονεμήθηκε στον Σόρκιν το Humanitas Prize.
Η σημασία
Υπάρχει ένα μεγάλο εμπόδιο όταν μιλάμε για την υστεροφημία ενός έργου τέχνης, ή για την ακρίβεια ένας μεγάλος αστάθμητος παράγοντας, κάτι που όταν βλέπεις για πρώτη φορά (ή ‘ενώ συμβαίνει’) δεν έχεις τρόπο να μπορείς να εκτιμήσεις στη μεγάλη εικόνα των πραγμάτων. Στην περίπτωση δημιουργών με πολύ μεγάλο εύρος έργου, παρουσιάζεται πολύ συχνά η ανάγκη να επιστρέψεις πίσω και να επανεκτιμήσεις κάτι καθώς ο δημιουργός συνεχίζει να γράφει. Έχεις μεγαλύτερο context. Αυτό συχνά οδηγεί σε αποκαθήλωση. Γνωρίζοντας εμμονές και έχοντας ευκρινέστερη εικόνα αδυναμιών, είναι εύκολο να βρεις τρύπες σε κομμάτια τέχνης που κάποτε είχες Εκεί Ψηλά.
Με τον Σόρκιν να φλερτάρει τα τελευταία χρόνια αρκετά συχνά με τα λιγότερο καλά στοιχεία της τέχνης του (την πομπώδη γραφή, τον αέρα ψευδούς ανωτερότητας, τα βολικά δραματικά στοιχεία, το άστοχο ταίρασμα σκρούμπολ και δράματος) αναρωτιόμουν πριν ξαναδώ ύστερα από χρόνια ένα από τα αγαπημένα μου επεισόδια του «West Wing», για το κατά πόσο τα προβλήματα θα υπήρχαν εκεί κι απλά δεν τα είχα δει.
False alarm: Το «Two Cathedrals» παραμένει όσο αριστοτεχνικό δημιούργημα ήταν και πριν 13 χρόνια, τότε που ακόμα η διάσημη πολιτική σειρά του Σόρκιν ληταν στο απόγειο της δημοφιλίας της. Ο Σόρκιν μιλάει για την τραγωδία ως έμπνευση, για την αμφισβήτηση ως καύσιμο και για το πείσμα ως λύτρωση. Είναι ένα φινάλε που αποτελεί αποκορύφωμα δύο σεζόν ιστοριών, με τον ίδιο τρόπο που το τελευταίο 5λεπτο αυτού του ίδιου φινάλε αποτελεί αποκορύφωμα των 40 λεπτών που έχουν προηγηθεί. Είναι ένα κέντημα ρυθμού και έντασης, σφιχτό και χαλαρό, θριαμβευτικό και θλιμμένο την ίδια στιγμή.
~~~
«Θα υπάρξει μια συνέντευξη τύπου απόψε. Εγώ θα την έβλεπα», λέει ο Λίο Μαγκάρι του υπέροχου Τζον Σπένσερ σε μια από τις πρώτες στιγμές αυτού του ασταμάτητα καθηλωτικού επεισοδίου. Το χαρακτηριστικό που πάντα με εντυπωσίαζε στον Σπένσερ, και αυτό που τον κάνει αδιάσπαστο στοιχείο της φύσης της σειράς, είναι το πώς οι γραμμές του προσώπου και το βλέμμα του καταφέρνουν να συλλαβίζουν αμεσότητα και αυστηρότητα, δίχως ποτέ από πίσω να νιώθεις πως κρύβεται κυνισμός. Η ματιά του λάμπει όταν εκφράζει στήριξη και πιστεύω στον Πρόεδρο και φίλο του, και μαζί νιώθεις κι εσύ ό,τι κι εκείνος. Το πιστεύεις και το νιώθεις. Δίχως τον Σπένσερ δεν υπάρχει Λίο, δίχως τον Λίο δεν υπάρχει Μπάρτλετ στον οποίο να πιστέψεις, δίχως Μπάρτλετ στον οποίο να πιστέψεις δεν υπάρχει «West Wing» ως πολιτικό, ιδεολογικό σκρούμπολ παραμύθι.
Το φινάλε της 2ης σεζόν ξεκινά σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο της προεδρείας Μπάρτλετ και, σε αντίθεση με το φιναλε της 1ης (όπου το σημείο έντασης προκύπτει από ένα εσωτερικό, μεμονωμένο γεγονός εκείνου του επεισοδίου, τους πυροβολισμούς), έρχεται οργανικά ως αποτέλεσμα όσων παρακολουθούμε επί 21 επεισόδια ή ακόμα και επί 2 χρόνια. Γνωρίζουμε πως ο Μπάρτλετ έχει σκλήρυνση, γνωρίζουμε πως το έχει κρύψει από όλους («γιατί ο Χόινς νομίζει πως θα είναι υποψήφιος;» ρωτά ο Τόμπι μερικά επεισόδια νωρίτερα), και πάνω σε όλα, η αξιολάτρευτη κυρία Λάντινχαμ χάνει τη ζωή της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα.
Ο Μπάρτλετ δεν είναι απλά πως βρίσκεται ο ίδιος σε προσωπική κρίση. Μαζί είναι κι οι άνθρωποί του- και μαζί με αυτούς, εμείς. Γι’αυτό η πίστη του Λίο είναι κλειδί. Γι’αυτό και ο Λίο στέλνει ‘σωσίβια λέμβο’ στον Τόμπι αργότερα μες στο επεισόδιο, γνωρίζοντας πως ο Τόμπι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τον Μπάρτλετ. Επειδή ο Μπάρτλετ πρέπει να δει στην πράξη πως αυτό το γκρουπ ανθρώπων δε θα τον εγκαταλείψει ποτέ. Επειδή πρέπει να το δούμε εμείς.
Επειδή ξέρουμε πώς θα τελειώσει αυτό το επεισόδιο.
Απλά πρέπει από την πρώτη στιγμή να αφοσιωθούμε με όλη την ψυχή μας στην απόλαυση της διαδικασίας του πώς θα φτάσουμε εκεί: Ο Μπάρτλετ δεν αμφισβητείται ποτέ, γιατί είναι ο Μπάρτλετ. Το ζητούμενο είναι να το θυμηθεί κι ο ίδιος.
«Let Bartlet be Bartlet», θυμίζει ο Τζος στην Σι Τζέι. «Πρέπει να το αφήσουμε για λίγο στην άκρη αυτό», αποκρίνεται εκείνη. «Έτσι νομίζεις;», απαντά ο Τζος. Εσείς τι λέτε;
Αμέσως μετά τις πρώτες εκείνες σκηνές όπου βλέπουμε τους ανθρώπους του Μπάρλετ να προσπαθούν να διαχειριστούν την κρίση, βλέπουμε για πρώτη φορά κι εκείνον. Τον αναζητούμε στις πρώτες σκηνές, αλλά αυτός δεν είναι εδώ, βρίσκεται στο παρελθόν. Κι εμείς ταξιδεύουμε μαζί του. Ο Σόρκιν έχει πανέμορφα εισάγει μια χαλαρή δομή με φλάσμπακς, όχι όμως μεγάλου μεγέθους ή υπερεπεξηγηματικά ώστε να φρενάρει ο ρυθμός του φινάλε. Είναι σκηνές, μικρές σκηνές, σφηνάκια μνήμης σε μια στιγμή της ζωής ενός άντρα όπου το παρόν του τον έχει αφήσει ξεκρέμαστο.
Βλέπουμε το πρώτο χαμόγελο γνωριμίας του νεαρού Τζεντ με τη νεαρή Ντολόρες Λάντινχαμ. Δε λένε λέξη, τις έχουμε ακούσει ήδη όλες. Ό,τι ήξερε το έμαθε από εκείνην. Στην κηδεία της θυμάται τις στιγμές που για πρώτη φορά τον έμαθε να αγωνίζεται και να πιστεύει σε κάτι. Χάρη σε αυτή πιστεύει στα στοιχεία, στο καλό, στην πάλη, στην αμφισβήτηση. Χάρη σε αυτή τρώει χαστούκι ανυποταγής από τον πατέρα του. «Δεν είναι ότι δεν ξέρω, είναι ότι δεν έχω μάθει ακόμα», της λέει. Ο Τζεντ πάντα ήθελε να μαθαίνει, αδιαφορώντας για το μαξιλαράκι του προνομίου του, απλά -όπως λέει κι εκείνη- «δεν έχεις μια μεγάλη αδερφή και χρειάζεσαι μία».
Τον χαρακτηρίζει «boy king», ένα αγόρι-βασιλιά, υπογραμμίζοντάς του όμως την ανάγκη ύπαρξης πυξίδας. Αν νομίζεις ότι έχεις δίκιο, του λέει, τότε εντάξει. Αλλά αν ξέρεις πως έχεις άδικο και δε μιλάς επειδή φοβάσαι, τότε δε θέλω να σε ξέρω. Λόγια που αντηχούν για μια ολόκληρη ζωή, λόγια των οποίων της συνέπειας έχουμε γίνει μάρτυρες για τα 2 χρόνια που παρακολουθούμε την παραμυθένια προεδρεία αυτού του παραμυθένιου προέδρου.
Μέσα από όλους τους ανθρώπους αυτού του Προέδρου, είναι η Λάντινχαμ (ο απόλυτος άνθρωπος αυτών των ανθρώπων) που έχει την πιο διαρκή παρουσία σε αυτό το επεισόδιο, ακόμα και στις σκηνές του παρόντος. Είναι ο άνεμος στο Οβάλ Γραφείο που δε λέει να αφήσει την πόρτα κλειστή, αυτή η άνευ προηγουμένου καταιγίδα που γεννήθηκε τη στιγμή του θανάτου της. Όταν ο Μπάρτλετ δεν έχει πια υπομονή, είναι έτοιμος να σπάσει, να παραιτηθεί («You get Hoynes», έχει πει νωρίτερα τσαντισμένος, στο Θεό που έχει πάψει να αγαπάει), η πόρτα ανοίγει πάλι κι εκείνος συγχυσμένος φωνάζει στη Λάντινχαμ να μάθει τι στα κομμάτια πια συμβαίνει.
Προς έκπληξη και συγκίνηση όλων, η Λάντινχαμ μπαίνει στο γραφείο του, για μια τελευταία φορά. Το πρώτο βλέμμα που ανταλλάζουν είναι πάλι χωρίς λόγια, όπως τότε. Θα τον καθοδηγήσει για μια τελευταία (παντονινή όμως) φορά. «Αν δεν θα κατέβεις ξανά επειδή δεν θες, ΟΚ. Αλλά δεν θα κατέβεις επειδή νομίζεις πως θα είναι πολύ δύσκολο, τότε Τζεντ, δε θέλω καν να σε ξέρω.»
Η καταιγίδα μαίνεται, μπαίνουν οι Dire Straits.
~~~
Είναι ίσως το αγαπημένο μου μουσικό μοντάζ στην ιστορία της τηλεόρασης και να γιατί. Γιατί ο Σόρκιν έχει κεντήσει όλο το επεισόδιο σα να επρόκειτο για ένα έντεχνο άπλωμα στοιχείων που θα χρησιμοποιήσει σε αυτή την τελευταία σκηνή. Όλο το επεισόδιο είναι ένα τεράστιο build-up προς τη Στιγμή, παιγμένο σαν μπλουζ τραγούδι- η τελευταία σκηνή είναι το ξέσπασμα του φινάλε σε αναζήτηση χειροκροτήματος του κοινού. Ξέρεις ποια θα είναι η στιγμή, δεν υπάρχει ποτέ αμφιβολία. Η στιγμή οφείλει να είναι μεγαλειώδης. Και είναι.
Με το που μπαίνει το «Brothers in Arms» ξεκινά ένα φανταστικό παιχνίδι επανάληψης και pay-off στοιχείων σαν δραματουργικό ντόμινο.
Η Ντολόρες του δίνει πάλι τους αριθμούς. Του ισιώνει την πυξίδα. Του θυμίζει ποιος είναι, αλλιώς δε θέλει να τον ξέρει. Ο Τζεντ δε φοράει σακάκι, προχωρά στην καταιγίδα με ορθή κορμοστασιά όταν όλοι σκύβουν. Η γόπα στην εκκλησία. Οι άνθρωποί του δίπλα σαν σωματοφύλακες. Ο Λίο που -πάντα- ξέρει. Ο ιατρικός ανταποκριτής των Times, το PR μαξιλαράκι, σύμβολο της αναποφασιστικότητας. Η τροπική καταιγίδα από την οποία «δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε». Τα χέρια στις τσέπες.
Τα χέρια στις τσέπες.
Ο Σόρκιν έλεγε πως του φαινόταν αδιανόητα το ότι κόσμος είδε αυτή τη σκηνή και τη θεώρησε cliffhanger, ότι θα περιμέναμε την επόμενη σεζόν να μάθουμε την απόφαση του Μπάρτλετ. Λογικό να απορεί- όλο το επεισόδιο είναι προσεκτικά κατασκευασμένο ώστε η κρυπτική κορύφωσή του να σου κάνει σαφές αυτό που εξαρχής ήξερες πως θα συμβεί, και που θα σε υποχχρεώσει να πανηγυρίσεις με σφιγμένες γροθιές τη στιγμή που ο Τζεντ θα βάλει τα βρεγμένα του χέρια στις τσέπες.
«Watch this», λέει ο Λίο στον Τόμπι. Και σε εμάς. Ο Τζεντ είναι η καταιγίδα.
Η σκηνή
Φυσικά αυτή του φινάλε είναι η κορυφαία, όμως στην καρδιά του επεισοδίου βρίσκεται άλλος ένας δυναμίτης. Η έκρηξη του Μπάρτλετ, η στιγμή όπου το ένα μετά το άλλο τα χτυπήματα τον έχουν κάνει να χάσει την πίστη του, να θέλει να επαναστατήσει απέναντι στον θεό του όπως κάποτε είχε κάνει απέναντι στον πατέρα του. (Πάλι χάρη στην Ντολόρες Λάντινχαμ.)
Ο Μπάρτλετ παραιτείται ενώπιον θεού, πετάει το τσιγάρο στο πάτωμα της εκκλησίας, και διαολοστέλνει στον θεό στα λατινικά μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Ένα ρεσιτάλ από τον Μάρτιν Σιν για πολλαπλά repeats. Το έχω δει τόσες φορές που κονεύω να μάθω λατινικά μόνο από αυτό το κλιπάκι.
~~~
Επόμενη βδομάδα: «I Love Lucy»
Ο πρώτος κύκλος του αφιερώματος
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #1: «The Sopranos», College
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #2: «Moonlighting», Atomic Shakespeare
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #3: «Seinfeld», The Chinese Restaurant
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #4: «Lost», The Constant
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #5: «Columbo», Any Old Port in a Storm
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #6: «The Twilight Zone», Walking Distance
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #7: «Coupling», The Girl with Two Breasts
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #8: «Star Trek», The City on the Edge of Forever
- Βλέποντας τηλεόραση ένα επεισόδιο τη φορά #9: «Buffy, the Vampire Slayer», Hush
