Ο Λοράν Καντέ αγαπά τους ανθρώπους και τα μέρη όπου ζουν, το έχει δείξει με την ως τώρα φιλμογραφία του, τουλάχιστον μέχρι το «Ανάμεσα στους Τοίχους» του 2008. Πριν δυο χρόνια βρέθηκε στην Κούβα για να σκηνοθετήσει το δικό του κομμάτι του σπονδυλωτού «7 Days in Havana». Η πόλη, οι άνθρωποί της και η σημερινή ιστορία τους, η οποία σπάνια έρχεται στη διεθνή επιφάνεια, του φάνηκε τόσο συναρπαστική, ώστε θέλησε να της αφιερώσει μια ολόκληρη ταινία. Το αποτέλεσμα είναι το «Retour à Ithaque», ένα διαλογικό φιλμ που αποτυπώνει μια κοινωνία σε κρίση διαρκείας, μια σημερινή γενιά των ’50 που δεν μπορεί να συνέλθει από την απρόσμενη ανέχεια, χωρίς όμως να καταφέρνει να κάνει τις ιστορίες τους δικές του, παραμένοντας ως το τέλος αμήχανος κι ελαφρώς διδακτικός παρατηρητής.
Σε μια ταράτσα πολυκατοικίας στην Αβάνα, την ώρα που πέφτει ο ήλιος, πέντε φίλοι γύρω στα 50 κάνουν ένα μικρό reunion. Στενή παρέα από τα εφηβικά τους χρόνια, ξαναβρίσκονται για να υποδεχτούν τον Αμαντέο, που επιστρέφει στην πατρίδα μετά από 16 χρόνια αυτοεξορίας στην Ισπανία. Η βραδιά ξεκινά χαρούμενα, με ποτά, τραγούδια, παλιές ιστορίες και πειράγματα. Ωσπου να φτάσει το πρωί, οι πέντε φίλοι θα έχουν αποδομήσει όχι μόνο τις δικές τους σχέσεις, αλλά και την ιστορία της χώρας τους, το κομμάτι που καθόρισε τις ζωές τους, την «Ειδική Περίοδο» των μέσων του ’90 που τους άφησε χωρίς πηγές ενέργειας, χωρίς τρόφιμα, βυθισμένους σε μια βαριά οικονομική κρίση χωρίς περιθώριο φαντασίας για το μέλλον. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο Αμαντέο που «την έκανε» για την Ισπανία φτάνει να μοιάζει εχθρός, μόνο που ο μοναδικός πραγματικός εχθρός της παρέας είναι τα ανικανοποίητα όνειρά τους.
Ο Λοράν Καντέ σκηνοθετεί με πάθος και τρυφερότητα τους ήρωές του: η διαρκώς εναλλασσόμενη θέα της Αβάνας, όπως αποκαλύπτεται από κάθε γωνιά της ταράτσας και τα κοντινά στους ήρωες που μιλούν, όλοι μαζί ή σε εύφλεκτα ζευγάρια, τον γλιτώνουν από την παγίδα της θεατρικότητας, παρότι ουσιαστικά η ταινία αποτελείται από διαρκείς διαλόγους και συζητήσεις, μέσα σ’ ένα εξωτερικό κι ένα εσωτερικό ντεκόρ. Ωστόσο ο Γάλλος σκηνοθέτης δεν μπορεί να κρύψει ότι είναι τουρίστας στις ζωές ανθρώπων με βιώματα πιο σύνθετα απ’ όσο μπορεί ν’ αποδώσει εκείνος. Οι ήρωες μοιάζουν εκπαιδευμένοι να διατυπώνουν συνοπτικά όλα τα πολιτικά και κοινωνικά νοήματα και θέματα που η ταινία θέλει να θίξει. Κι ενώ τα ίδια είναι ενδιαφέροντα, το συναίσθημα και η ουσία χάνονται στη μετάφραση, αφήνοντας τον θεατή πιο ενημερωμένο αλλά απολύτως ανέπαφο. Βέβαια, τη σημερινή Αβάνα δύσκολα θα την παρουσιάσει ένας Κουβανός σκηνοθέτης, οπότε από μια άποψη αρκούμαστε και στα λίγα. Ο Καντέ, ωστόσο, θα ήταν ωραίο ν’ αναζητά περισσότερα.
Διαβάστε ακόμη: Ο Λοράν Καντέ μιλάει στο Flix για την «Επιστροφή στην Ιθάκη»
