Κάθε ταινία ξεκινά με μία ιδέα, αλλά πίσω της κρύβει και μία αναγκαιότητα. Τι είχατε ανάγκη να ανακαλύψετε και να μοιραστείτε μαζί μας;
Οπως συμβαίνει συχνά σ΄ αυτές τις περιπτώσεις, μία προσωπική μου ιστορία, ή μάλλον το τέλος της, πυροδότησε την ανάγκη μου να εξερευνήσω και να κινηματογραφήσω ένα συγκεκριμένο είδος ερωτικής σχέσης. Ηθελα να γυρίσω μία ταινία κάπως επώδυνη, αλλά όχι ανελέητη. Να αφηγηθώ μία γλυκόπικρη ιστορία.
Σας φάνηκε δύσκολο να διαχειριστείτε το θέμα της ανταλλαγής ερωτικών συντρόφων; Σήμερα υποστηρίζουμε ότι είμαστε όλοι απελευθερωμένοι, αλλά ακόμα και οι μοντέρνοι άνθρωποι, όπως οι ήρωές σας για παράδειγμα, έχουν βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις για το γάμο και τις σχέσεις.
Οι ήρωες μου είναι άνθρωποι, κι έχουν συνεπώς αντιφατικές επιθυμίες. Είναι ταυτόχρονα και οικογενειάρχες και τολμηρά σεξουαλικά όντα. Ανακαλύπτουν πρωτόγνωρα συναισθήματα: ότι μπορούν να αγαπήσουν πολλά πρόσωπα ταυτόχρονα, ή ότι μπορούν να αισθανθούν φιλία για τον αντίζηλό τους. Πέφτουν στην παγίδα να πιστέψουν ότι όταν είναι δύο φορές περισσότεροι σε μια σχέση, είναι και διπλά ερωτευμένοι. Γρήγορα ανακαλύπτουν όμως ότι αισθάνονται και ... διπλά ζηλιάρηδες!
Πώς επιλέξατε τους ηθοποιούς σας; Πόσο προκλητικό, δημιουργικά, ήταν να συνεργαστείτε μαζί τους σε τόσο προσωπικές σκηνές ερωτισμού; Ηταν όλοι πρόθυμοι να μοιραστούν αυτή την οικειότητα με το φακό, ή έπρεπε να τους καθησυχάσετε;
Με ενδιαφέρει να δημιουργώ «συναρπαστικά» ζευγάρια. Για παράδειγμα μου αρέσει να συστήνω πρωταγωνιστές που δεν έχουν ξανασυνεργαστεί, ή να συνδέω ερωτικά σε μία ταινία ηθοποιούς διαφορετικής “καταγωγής” - κάποιον που προέρχεται από το ανεξάρτητο σινεμά των δημιουργών μαζί με μία ηθοποιό της τηλεόρασης, για παράδειγμα. Για το «Κρεβάτι στα Τέσσερα» επέλεξα αρχικά τις γυναίκες πρωταγωνίστριες, και στη συνέχεια αναζητήσαμε μαζί με ποιους άντρες ηθοποιούς θα ήθελαν να παίξουν. Τα κορίτσια ήταν εύκολο να βρεθούν, αλλά μας δυσκόλεψαν τα αγόρια!
Τώρα, οι προσωπικές σκηνές δε διαφέρουν από μία οποιαδήποτε άλλη κινηματογραφική σκηνή: ο σκοπός του παιχνιδιού δεν είναι να δείξουμε οπίσθια, πάντα κρύβεται κάτι περισσότερο στη δραματουργία από το γυμνό. Για παράδειγμα, η ερωτική σκηνή μεταξύ των δύο κοριτσιών είναι μία σκηνή όπου η ηρωίδα της Μαρίνα Φουά αποκαλύπτει για πρώτη φόρα μία συμπεριφορά κυνηγού- παίρνει επιτέλους το πάνω χέρι και καταβροχθίζει την αντίπαλό της. Μπορεί σε πρώτο επίπεδο να βλέπεις δύο γυναίκες να αγκαλιάζονται και να χαϊδεύονται, αλλά αυτός ο αισθησιασμός είναι απλώς ένα εργαλείο στη δραματουργία της σκηνής, στην εξέλιξη της ηρωίδας.
Το γυμνό δεν αποτελεί δυσκολία σ' ένα γύρισμα, αν ο ίδιος το αγαπάς και επιθυμείς να το κινηματογραφήσεις. Για μένα είναι πιο περίπλοκο να κινηματογραφήσω ένα αυτοκίνητο παρά ένα γυμνό σώμα. Οι ηθοποιοί σίγουρα νιώθουν πιο ευάλωτοι. Κάποιοι είναι πιο άνετοι, άλλοι λιγότερο. Στην προκειμένη περίπτωση ο Ροσντί Ζεμ ήταν μάλλον τρομοκρατημένος με την ιδέα των ερωτικών σκηνών, αλλά ταυτόχρονα ήθελε με κάθε κόστος να παίξει στην ταινία. Θεωρώ ότι ήταν πολύ πιο ενδιαφέρον για μένα ότι δεν είχα να χειριστώ τέσσερις ηθοποιούς εξίσου αδιάντροπους, κι ότι ο καθένας κουβαλούσε τις αναστολές του. Αλλωστε και στη ζωή οι άνθρωποι που αισθάνονται άβολα όταν είναι γυμνοί είναι πολύ περισσότεροι από αυτούς που τους αρέσει να επιδεικνύονται!
Ποια ήταν η πιο δύσκολη σκηνή στο γύρισμα;
Σίγουρα όχι οι ερωτικές σκηνές - διότι αποτελούσαν την καρδιά της ταινίας και πάντα είσαι συγκεντρωμένος όταν κινηματογραφείς την καρδιά της ταινίας. Συνάντησα την μεγαλύτερη δυσκολία στην καθοδήγηση και κινηματογράφηση των παιδιών. Οι σκηνές τους με παίδεψαν πολύ και για αυτό έκοψα πολλές από αυτές.
Το σινεμά έχει την μεγάλη δύναμη να εμπνέει έναν οικουμενικό διάλογο. Ομως δεν ζούμε σε όμοιες κοινωνίες και ούτε μπαίνουμε στην κινηματογραφική αίθουσα κουβαλώντας τις ίδιες αξίες ή πανομοιότυπα ταμπού. Στα ταξίδια σας στα φεστιβάλ του κόσμου όπου και παρουσιάσατε την ταινία, συναντήσατε διαφορετικές αντιδράσεις από το πολυπολιτισμικό κοινό;
Υπάρχουν πράγματι διαφορετικές οπτικές γωνίες που συνδέονται με την κουλτούρα του κοινού και τον τρόπο με τον οποίο αυτό αντιλαμβάνεται συνήθως τις ταινίες. Θυμάμαι πως όταν το φιλμ προβλήθηκε στο φεστιβαλ της Βενετίας, το ιταλικό κοινό αναρωτήθηκε ευρέως για την πολιτική διάσταση της ιστορίας. Ο προγραμματιστής της Μόστρα, για παράδειγμα, θεωρούσε ότι η ταινία απέδειξε το πώς η αστική τάξη είναι ανίκανη να οδηγηθεί σε μία ουτοπία. Αντίθετα, στην Ελλάδα, μου ανέφεραν την «παραβολή του ασώτου υιού», αυτή που λέει πως όταν ακολουθήσεις τα πάθη σου και ξοδέψεις τα πάντα, επιστρέφεις ηττημένος σπίτι. Νομίζω πως αυτό προφανώς έχει να κάνει με την αυτοκριτική σας για την οικονομική κρίση. Πάντως μία κοινή αντίδραση διεθνώς, η οποία με ευχαριστεί ιδιαίτερα, είναι να ακούω τον κόσμο να λέει «αυτή η ταινία σου δημιουργεί την επιθυμία να κάνεις έρωτα!» Ή «θα ήθελα πολύ να τη δει ο σύζυγός μου.»
Η λογοτεχνία, η ποίηση και, φυσικά, ο κινηματογράφος πάντα παρουσίαζαν τους Γάλλους ως πιο σεξουαλικά απελευθερωμένους από τον υπόλοιπο κόσμο. Ισχύει;
Δεν έχω ιδέα! Οι Γάλλοι μπορεί να είναι λατίνοι, σύμφωνοι, αλλά φαντάζομαι πως υπάρχουν ακόμα πιο απελευθερωμένες συμπεριφορές στην Βραζιλία, για παράδειγμα ή στην Καραϊβική. Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω. Είναι βέβαιο πάντως πως στην Γαλλία υπάρχει μία λογοτεχνική και κινηματογραφική παράδοση που πάντα εξέφραζε τον ερωτισμό, ακόμα και την ασωτεία, ελεύθερα και ασυμβίβαστα.
Πιστεύετε ότι ο άνθρωπος, ακόμα κι αν ξεπεράσει τα ηθικά του φράγματα δεν θα μπορέσει ποτέ να υπερβεί το ένστικτο της ζήλιας και της κτητικότητάς του; Για αυτό ένα πολυγαμικό σύστημα δε θα είχε ποτέ τύχη;
Θα μπορούσε ποτέ να λειτουργήσει η πολυγαμία; Μάλλον όχι. Λειτουργούν, έτσι κι αλλιώς, οι σχέσεις - ακόμα και οι διαπροσωπικές; Οχι και τόσο καλά! Προφανώς, είναι πιο εύκολο να ζεις σαν ζευγάρι, καθώς υπάρχει ένα κοινωνικό σύστημα που διατηρεί και ενθαρρύνει αυτό το μοντέλο, ενώ η πολυγαμία στις δυτικές κοινωνίες είναι παράνομη. Και είναι δύσκολο να ζεις στην παρανομία.
Νομίζω πως όλοι παλεύουμε με παρορμήσεις ελευθερίας, μεταξύ του πουριτανισμού και των ακόλαστων ενστίκτων μας. Στον αμερικανικό κινηματογράφο αυτό πολλές φορές παρουσιάζεται ως ευκαιρία για κωμωδία. Στο «Κρεβάτι στα Τέσσερα» επέλεξα να το δείξω διαφορετικά. Οι ήρωες αρχικά είναι μουδιασμένοι, «αναίσθητοι» απέναντι στις κοινωνικές συμβάσεις. Είναι συνεπαρμένοι, αισθάνονται ανίκητοι. Σταδιακά επιστρέφουν ξανά στα κοινωνικά τους σχήματα και ανακαλύπτουν τα ανθρώπινά τους όρια: «Ανέχομαι να κοιμάσαι μαζί της αλλά δεν ανέχομαι να φοράει το πουλόβερ σου!». Πρόκειται για γελοία όρια, αστεία και συγκινητικά μαζί, που καλούν σε επανεξέταση τις συνήθεις ηθικές απαγορεύσεις.
Στην ταινία υπαινίσσεσθε ότι δεν υπάρχει ποτέ πραγματική ειλικρίνεια στις σχέσεις, ακόμα κι ανάμεσα σε συντρόφους που δεν έχουν πονηρές προθέσεις. Αυτό για εσάς δικαιολογεί την απιστία;
Δε θα το έλεγα έτσι... Απλώς, η κοινωνική μας αντίληψή για την ειλικρίνεια στις σχέσεις είναι ιδανική και το ιδανικό δεν ισχύει. Προφανώς δεν μπορείς να πεις τα πάντα στο σύντροφό σου. Αυτό είναι ουτοπία. Οσο για τους ήρωές μου, να το ξαναπώ, είναι απλά ανθρώπινα όντα, άνθρωποι όπως εσείς και εγώ, όχι κατά συρροήν μοιχοί ή swingers! Βρήκαν χαρά, αρχικά, από αυτή την τετραμελή σχέση, τη δίκαια μοιρασμένη και αποδεκτή από όλους. Αλλά στη συνέχεια θέλησαν κάτι παραπάνω. Κάτι ανέφικτο.
Κατανοώ ότι κανείς δεν γυρίζει μία ταινία με συγκεκριμένες προσδοκίες από το κοινό, αλλά θα τολμήσω την ερώτηση: τι θα θέλατε να εισπράξει το κοινό βλέποντας την ταινία σας; Με τι συμπεράσματα βγήκατε εσείς ο ίδιος από αυτή την περιπέτεια;
Αν κάτι αγαπώ πολύ στην ταινία είναι ότι οι ήρωες δεν δειλιάζουν. Τολμούν να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες τους. Δεν κάνουν πίσω στο φόβο. Αυτή η ιδέα ήταν πάντα παρούσα στην δημιουργία της ταινίας. Αυτό θα ευχόμουν να πάρουν μαζί τους οι θεατές. Οσο για μένα... Οταν βλέπω την ταινία σήμερα, αντιλαμβάνομαι πως είναι αρκετά μελαγχολική. Υπάρχει στους ήρωες μία μορφή μοναξιάς. Τελικά, είτε είμαστε δυο, τρεις ή τέσσερις σ' ένα κρεβάτι, στο τέλος επιστρέφουμε στον εαυτό μας, στις επιλογές που έχουμε κάνει στη ζωή, στα πρόσωπα που έχουμε αγαπήσει, σε αυτά που έχουμε απομακρύνει.
Το «Κρεβάτι στα Τέσσερα» παίζεται από τις 25 Αυγούστου στις ελληνικές αίθουσες
