Σε μία γωνιακή μονοκατοικία σε μία ήσυχη γειτονιά της Νέας Σμύρνης τα παράθυρα είναι καλυμμένα με μαύρα πανιά. Ο αέρας φυσά και τα ρυτιδώνει, τους δίνει μία μακάβρια ζωή, κι αυτό αγριεύει ακόμα περισσότερο την πρόσοψη. Θα μπορούσε να είναι μία συμβολική δήλωση (το πάλαι ποτέ αρχοντικό σπιτάκι είναι προς κατεδάφιση), αλλά τελικά πρόκειται για κάτι καθαρά τεχνικό: μέσα γίνεται γύρισμα. Αλλωστε ποιος θα ενδιαφερόταν πλέον να κάνει μία τέτοια κίνηση διαμαρτυρίας για τη γειτονιά που χάνεται, για τα παλιά όνειρα που γκρεμίζονται, για έναν ακόμα ιδιοκτήτη που αναγκάζεται να ξεπουλήσει στην αντιπαροχή σε μία εποχή που τίποτα δεν έχει αξία; Υπάρχουν ακόμα γείτονες που θα ενδιαφερόντουσαν, άνθρωποι που θα συνέτρεχαν, ξέρουμε ποιοι μένουν δίπλα μας; Νιώθουμε ασφαλείς;
Οχι. Είμαστε σε σκηνικό ταινίας. Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος το συνεργείο και οι ηθοποιοί του γυρίζουν την νέα του ταινία με τίτλο «Ο Εχθρός μου». Δώδεκα χρόνια μετά την «Πίσω Πόρτα», ο Τσεμπερόπουλος επιστρέφει για να διηγηθεί μία ακόμα πολιτική ταινία, αλλά να την ψιθυρίσει ανθρώπινα και προσωπικά.
Μανώλης Μαυροματάκης
Ο 48χρονος Κώστας Στασινός, ιδιοκτήτης γεωπονικού ανθοπωλείου, ζει μια συνηθισμένη ζωή με τη γυναίκα του Ράνια, τον 17χρονο γιο του Ανδρέα στην τελευταία τάξη του Λυκείου, και τη 14χρονη κόρη του Λουίζα. Προοδευτικός και αμετανόητα ιδεολόγος από τα φοιτητικά του χρόνια στη Γεωπονική, έχει εμφυσήσει στα παιδιά του τις αξίες με τις οποίες ανδρώθηκε. Ενα βράδυ όμως ξυπνά μ' ένα φακό στα μάτια. Η λεηλασία του σπιτιού του από μια συμμορία θα ανατρέψει ολοκληρωτικά την προσωπική του ηθική, αλλά και την οικογενειακή ηρεμία. Θα ξυπνήσουν ένστικτα ζωώδη, επικίνδυνα και (αυτο)καταστροφικά. Εχει τη δύναμη η οικογένεια να επουλώσει τις πληγές της και να γυρίσει σελίδα;
«Κυριολεκτικά η ταινία θα έπρεπε να λέγεται ο εχθρός μέσα μας, "The Enemy Within", αλλά αποφασίσαμε να αφήσουμε τον τίτλο λίγο πιο αόριστο» μάς εξομολογείται ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος. «Γιατί στην ταινία οι ''κακοί'' δεν είναι ξένοι. Είναι Ελληνες, είναι γείτονες, είναι φίλοι, είμαστε εμείς οι ίδιοι. Είναι η αντίδρασή μας σε μία βίαιη εμπειρία που σκοτώνει κάθε προοδευτικό μας κύτταρο και επαναφέρει στην επιφάνεια ζωώδη, σκοτεινά ένστικτα - συμπεριφορές περασμένες σε γενιές DNA...»
Μαρία Ζορμπά
Γραμμένο ως κοινωνικό δράμα, αλλά με την ένταση του ψυχολογικού και υπαρξιακού θρίλερ, το σενάριο του «Εχθρού μου» ήταν το πρώτο πράγμα που έπεισε την Μαρία Ζορμπά (η οποία ερμηνεύει την μητέρα): «Από τη στιγμή που άρχισα να το διαβάζω, δεν μπόρεσα να το αφήσω από τα χέρια μου. Κάτι που δεν συμβαίνει ξέρετε συχνά με τα ελληνικά σενάρια...» Ο «πατέρας» Μανώλης Μαυροματάκης συμφωνεί, αλλά ξεχωρίζει τη γοητεία του ίδιου του Τσεμπερόπουλου: «Με έπεισε αμέσως. Είχα μπροστά μου έναν άνθρωπο που μου μετέφερε την απόλυτη ανάγκη του να κάνει αυτή την ταινία. Τώρα.» Κι όσο για τα δύο πρωτοεμφανιζόμενα πιτσιρίκια του - την Αριάδνη Καβαλιέρου και τον Ηλία Μουλά, που ερμηνεύουν τα παιδιά της οικογένειας, και οι δύο παραδέχτηκαν την επικινδυνότητα των ρόλων τους, αλλά και τη χαρά να είναι αυτή η πρώτη τους ταινία. «Το πιο δύσκολο πράγμα από όλα είναι να δείξεις τη βίαιη, απότομη ενηλικίωση του χαρακτήρα» μας είπε ο Μουλάς «...αλλά να μην ξεχάσεις ότι όλοι οι άνθρωποι γύρω μας που κουβαλούν κάτι τραυματικό, δεν παύουν να είναι άνθρωποι με τρεις διαστάσεις. Η ηρωίδα μου δεν παύει να πηγαίνει σχολείο, να είναι έφηβη, να είναι κόρη κι αδελφή και φίλη και κοπέλα....» συμπλήρωσε η Καβαλιέρου ως την μεγαλύτερη πρόκληση του ρόλου της.
Αριάδνη Καβαλιέρου
Εισβάλλοντας κι εμείς με τη σειρά μας σ' αυτή την μαυροντυμένη μονοκατοικία αισθανθήκαμε ότι αυτή η ιστορία θα μπορούσε να έχει προκύψει μία οποιαδήποτε ιστορική στιγμή. Αυτές οι ισορροπίες του καλού και του κακού που συνυπάρχουν μέσα μας είναι αρχέγονα θέματα, με μεγάλο ενδιαφέρον για το σινεμά το οποίο επιστρέφει συνεχώς στον τόπο του εγκλήματος και τα εξετάζει. Ομως ο αέρας είναι τώρα διαφορετικός. Οι συνθήκες είναι ανεπίστρεπτα άλλες. Η Ελλάδα ζει μία εποχή αποκαθήλωσης. Οπως και ο Κώστας Στασινός, έτσι κι όλοι μας πιστέψαμε ότι μπορεί πολλά να πηγαίνουν στραβά, αλλά σίγουρα οι τελευταίες γενιές μορφώθηκαν, τράβηξαν μπροστά, είχαν ιδεολογίες. Για να ξυπνήσουμε μία μέρα με το φακό στα μάτια. Για να διαπιστώσουμε με τρόμο ότι δεν είμαστε ούτε τόσο συντρέχτες όσο νομίζαμε, ούτε τόσο ιδεολόγοι, ούτε τόσο δημοκρατικοί. Είναι η ταινία μία πολιτική αλληγορία; Κοιτάει κατάματα την Ελλάδα, όταν η χώρα και κάθε ένας από τους κατοίκους της, ψάχνουν αλλού για τον «εχθρό»;
Ηλίας Μουλάς
«Δεν είχα ξεκινήσει να κάνω αυτή την ταινία...» μας απαντάει ο Τσεμπερόπουλος. «Οταν όμως συναντήθηκα με τον σεναριογράφο Γιάννη Τσίρο με ρώτησε ''τι θέλεις να βγάλεις από μέσα σου;'' και του απάντησα ''οργή''. Κι αυτό ήταν η αρχή μίας κουβέντας/ψυχοθεραπείας/σεναρίου που κατέληξε σ' αυτή την προσωπική ιστορία. Είναι μία ιστορία για τη σύγχρονη Ελλάδα. Ζούμε σε καθεστώς τρόμου, όχι γιατί πτωχεύσαμε και γινόμαστε στόχος ληστών για 500 ευρώ. Είναι τρομαχτικό που έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη μας. Που έχουμε χάσει για πάντα τα όνειρά μας...»
Σ' αυτή την τελευταία φράση χαμογελάμε. Είχαμε τρομάξει ότι ο απόλυτα ρομαντικός (με την λέξη να προσδίδει το χαρακτηρισμό του πώς ένας άνθρωπος επιλέγει να κοιτάζει τη ζωή και τον κόσμο) σκηνοθέτης, υπέκυψε κι αυτός στην σκληρότητα, τον κυνισμό και την απαξίωση της εποχής. Φαίνεται όμως ότι ο Τσεμπερόπουλος παραμένει αμετανόητος.
«Την ίδια ταινία κάνω πάντα» χαμογελά. «Οποιο θέμα κι αν επιλέξω. Αλλωστε οι πιο ανθρώπινες, δυνατές κινηματογραφικές στιγμές έχουν γεννηθεί σε περιόδους πολέμου. Στα χαρακώματα προκύπτει η μεγαλύτερη, η αληθινή συγκίνηση. Οταν σου έχουν στερήσει την ανθρωπιά, το σινεμά τη βρίσκει...»
Ο ΕΧΘΡΟΣ ΜΟΥ info
Σκηνοθεσία: Γιώργος Τσεμπερόπουλος / Σενάριο: Γιάννης Τσίρος / Πρωταγωνιστούν: Μανώλης Μαυροματάκης, Μαρία Ζορμπά, Γιώργος Γάλλος, Αντώνης Καρυστινός, Θανάσης Παπαγεωργίου, Αριάδνη Καβαλιέρου, Ηλίας Μουλάς, Vesela Kazakova, Tudor Chirila / Διευθυντής Φωτογραφίας: Βαγγέλης Κατριτζιδάκης / Mοντάζ: Γιώργος Μαυροψαρίδης / Ηχος: Στέφανος Ευθυμίου / Σκηνικά: Σπύρος Λάσκαρης / Κοστούμια: Χριστίνα Χατζαρίδου / Μακιγιάζ: Δήμητρα Γιατράκου / Μουσική: Aκης Δαούτης / Παραγωγός: Ελένη Κοσσυφίδου / Συμπαραγωγοί: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ΕΡΤ ΑE, ΝΟVA AE
