Ξεχάστε όλα όσα γνωρίζατε για τα περιστέρια. Το ντοκιμαντέρ των Ελισάβετ Λαλουδάκη και Μάσιμο Πιτζοκάρο αναλύει το μυστηριώδες είδος των περιστεριών που πολιτογραφημένα ως «Αθηναίοι» παραμένουν εδώ και χρόνια αναπόσπαστο κομμάτι του εικαστικού περιβάλλοντος της πρωτεύουσας.
Οι δημιουργοί του «Perah Istar» μιλούν στο Flix για όλα όσα (δεν) ξέρουμε για τα περιστέρια και την αντανάκλαση μιας ολόκληρης πολιτισμικής καθημερινότητας που ζει και αναπνέει γύρω από την ύπαρξη τους.
Τι είναι το «Perah Istar»;
Μη σας ξεγελά ο ελαφρά εξωτικός τίτλος του ντοκιμαντέρ, είναι απολύτως παραπλανητικός. Πίσω από το «Perah Istar» βρίσκονται τα περιστέρια, αυτοί είναι οι ήρωες της ταινίας μας. Για να είμαστε ακριβείς, το θέμα της ταινίας είναι η σχέση μας με αυτά, η σχέση του αστού με το πιο κοινό ζώο πόλης, το κατεξοχήν αδέσποτο, το ταπεινό, κοινό, περιστέρι. (Αν σας ενδιαφέρουν τα παιχνίδια των λέξεων, «Perah Istar» σημαίνει «Πουλί της Αφροδίτης» στα αρχαία σημιτικά. Η ηχητική συνάφεια με τη λέξη περιστέρι οδήγησε στην εικασία ότι πρόκειται για παρετυμολογία της).
Τι ενδιαφέρον μπορεί να έχουν τα περιστέρια; Δεν υπήρξε άνθρωπος που να έμαθε για την ταινία και να μην μας έκανε αυτή την ερώτηση. Κι είχαν δίκιο. Τα βλέπουμε καθημερινά κατά χιλιάδες, είτε να πετάνε πάνω από τα κεφάλια μας, είτε να κουρνιάζουν σε πλατείες, σύρματα, γείσα. Σχεδόν δεν τα προσέχουμε, είναι πλέον αόρατα! Αν πλησιάσουμε όμως και κοιτάξουμε λίγο καλύτερα, ανακαλύπτουμε ότι γύρω από τα περιστέρια κινείται ένας ολόκληρος κόσμος που έχει να μας αφηγηθεί απρόβλεπτα ενδιαφέρουσες ιστορίες, γεμάτες ζωογόνες αντιφάσεις. Υπάρχουν αυτοί που τα λατρεύουν σε βαθμό υπερβολής (τους έχουν αφιερώσει κυριολεκτικά τη ζωή τους), ενώ άλλοι, ακόμη και δηλωμένοι φιλόζωοι, επιθυμούν να τα εξοντώσουν. Τα θεωρούν πηγή μόλυνσης, αστικό παράσιτο, την ίδια στιγμή που κάποιοι τα τρώνε ως εκλεκτό μεζέ. Σε μια άλλη γωνιά της πόλης κάποιοι θεωρούν κοινωνική αποστολή την φροντίδα τους. Τι συνέβη και το πανάρχαιο σύμβολο αγνότητας, ένα ιερό πτηνό (μην ξεχνάμε και το Άγιο Πνεύμα!) κατάντησε να θεωρείται αρουραίος με φτερά;
Με αφορμή τα περιστέρια, ένα έλασσον ζήτημα της καθημερινότητας μας, αντιληφθήκαμε ότι θίγονται θέματα όπως οι προκαταλήψεις, η ανιδιοτέλεια, το βάρος της εξάρτησης, η υποκρισία, η ανεκτικότητα, η σχετικότητα της ομορφιάς και της ασχήμιας.
Πως ξεκίνησε η ιδέα του ντοκιμαντέρ;
Εχουμε μία μακριά λίστα με ιδέες προς υλοποίηση. Τις έχουμε ήδη δει να προβάλλονται στην φανταστική οθόνη του μυαλού μας και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι όλες είναι πολύ ενδιαφέρουσες ταινίες. Μόνο που χρειάζονται χρήματα για να τις δείτε κι εσείς (κάποιες από αυτές αρκετά έως πολλά).
Η ταινία για τα περιστέρια στην παρούσα φάση κρίθηκε η πιο εφικτή, δεδομένου ότι μιλάμε για μία απολύτως ανεξάρτητη παραγωγή.Σε κάθε περίπτωση το θέμα της σχέσης του ανθρώπου με τα ζώα μας απασχολούσε εδώ και καιρό. Σε παλαιότερες εποχές, οι άνθρωποι ζούσαν σε ανταγωνισμό με τα ζώα: είτε τα εξημέρωναν για να τα χρησιμοποιήσουν για τις ανάγκες τους είτε τα θεωρούσαν απειλή. Με την ανάπτυξη των πόλεων, μπόρεσαν επιτέλους οι άνθρωποι να αγαπήσουν τα ζώα ‘ανιδιοτελώς’ και έτσι γεννήθηκε η φιλοζωία με τη σημερινή έννοια. Και πάλι όμως, τα όρια είναι πολύ στενά, ελάχιστα γενναιόδωρα. Οταν ξεφεύγουν από τον έλεγχο (υπερπληθυσμός για παράδειγμα), η ανοχή μας είναι μηδενική. Νομίζω ότι τα περιστέρια προσφέρουν μία σύνοψη της σχέσης μας με τα ζώα: είναι από τα πρώτα που εξημέρωσε ο άνθρωπος, πήρε ό,τι μπορούσαν να του προσφέρουν (κρέας, λίπασμα, φτερά), τα εκπαίδευσε (ταχυδρομικά περιστέρια), τα εξιδανίκευσε, εμπνεύστηκε από αυτά, προσπάθησε να τα εξοντώσει και βέβαια να τα δυσφημίσει.
Ποια ήταν η γνώμη σας για τα περιστέρια πριν και μετά την ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ;
Δεν είχαμε απολύτως καμία γνώμη, ούτε καλή ούτε κακή, για τα περιστέρια πριν ξεκινήσουμε την ταινία. Το σπίτι μας βρίσκεται σε ένα ημι-εγκαταλελειμμένο οικοδομικό τετράγωνο στο κέντρο της Αθήνας, όπου κυκλοφορούν αμέτρητες, πολεμοχαρείς γάτες στις έρημες αυλές άρα είναι ζώνη απαγορευμένη για τα περιστέρια. Δεν κυκλοφορούν στα μέρη μας. Μετά την ολοκλήρωση, αντιληφθήκαμε ότι πρόκειται για πανέξυπνα ζώα, που αξίζουν τον σεβασμό μας και ότι η ενόχληση που προκαλούν στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι πολύ εύκολο να αποφευχθεί (πάρτε μια γάτα!). Σε γενικές γραμμές πάντως, προτιμάμε να μην ασχολούμαστε με θέματα για τα οποία έχουμε ήδη διαμορφωμένη μία άποψη. Δεν έχει πλάκα.
Τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει ένα ντοκιμαντέρ ενδιαφέρον για τον κόσμο;
Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει ένα «κοινό» κοινό για ντοκιμαντέρ για να προβλέψουμε τις απαιτήσεις του. Κάτω από την ομπρέλα του «ντοκιμαντέρ» έχουν βρει στέγη είδη τόσο ετερόκλητα και ως προς τη θεματολογία και ως προς την τεχνοτροπία που οι δημιουργοί τους δεν θεωρούνται καν συνάδερφοι. Ετσι μπορεί να μιλήσει κανείς μόνο για τη δική του δουλειά και ποιους κανόνες ακολουθεί ελπίζοντας ότι θα είναι ενδιαφέρουσα. Οι δικοί μας είναι οι εξής:
Η ταινία πρέπει να έχει καλή εικόνα και καλό ήχο, στο μεγαλύτερο μέρος της. Καμιά δικαιολογία δεν είναι ικανή να σηκώσει το βάρος της ταλαιπωρίας των θεατών.
Ο τρόπος διαχείρισης ας είναι ανάλαφρος. Το χιούμορ σώζει εκτός από ζωές και ταινίες ανεξαρτήτως θέματος. Οι πρωταγωνιστές πρέπει να είναι αυθεντικοί. Να μην υποδύονται τη ζωή τους, να μην λένε αυτά που νομίζουν ότι θέλεις να ακούσεις. Τους αγαπάμε, δεν τους κρίνουμε. Αυτοί είναι οι σοφοί.Μετά το τέλος της προβολής, ο θεατής να μπορεί να πει σε έναν φίλο του τι ήταν αυτό που είδε, κατά προτίμηση συνοψίζοντας σε μία παράγραφο η οποία να μην περιέχει τη φράση «ο σκηνοθέτης ήθελε να πει…»
Τα ντοκιμαντέρ δεν φτιάχνονται για να δίνουν απαντήσεις. Στόχος είναι να ξυπνήσουν την περιέργεια, να υποδείξουν μια διαφορετική ματιά, να ερεθίσουν τη σκέψη. Είναι επιτυχημένα αν γεννάνε συζητήσεις.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση του ντοκιμαντέρ σε μια εποχή κρίσης;
Είναι σχεδόν θεραπευτικό το να βλέπει κανείς πραγματικές ιστορίες πραγματικών ανθρώπων που διαχειρίζονται ένα πρόβλημα ή που δεν διαχειρίζονται απολύτως τίποτα, που ζουν λιγότερο ή περισσότερο αισιόδοξα, που βιώνουν αυθεντικές καταστάσεις. Ισως γι’ αυτό ολοένα και περισσότερες ταινίες μυθοπλασίας δανείζονται στοιχεία από τον κόσμο του ντοκιμαντέρ. Τα παραμύθια πρέπει να είναι αληθινά.
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες στην επίσημη σελίδα της ταινίας στο Ιντερνετ και στο λογαριασμό του «Perah Istar» στο Facebook.
Το «Perah Istar» προβάλλεται την Τρίτη 13 Μαρτίου στις 20.00 στην αίθουσα «Φρίντα Λιάππα» και την Παρασκευή 16 Μαρτίου στις 12.30 στην αίθουσα «Φρίντα Λιάππα».
Διαβάστε περισσότερα για το 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
