«Ρώτησα τον εαυτό μου: Είμαι τόσο γέρος;»
Αυτή ήταν η αντίδραση του Κορνέλιου Πορουμποίου όταν το Διεθνές Φεστιβάλ της Σύρου του ανακοίνωσε πως στη φετινή τρίτη του διοργάνωση έχει προγραμματιστεί μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του, με προβολή όλων των μεγάλων και μικρού μήκους ταινιών της φιλμογραφίας του και επιπρόσθετα την πρώτη προβολή του βραβευμένου πριν από λίγες εβδομάδες τελευταίου του φιλμ «Ο Θησαυρός».
Εχοντας αναδειχθεί ως ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νέου ρουμάνικου σινεμά που θριαμβεύει τα τελευταία χρόνια στο διεθνές προσκήνιο, ο 39χρονος Πορουμποίου κατάφερε με τρεις μικρού μήκους, πέντε μεγάλου μήκους ταινίες και ένα ντοκιμαντέρ να επιβάλλει το προσωπικό του στιλ - μια ιδιότυπη μείξη ρεαλισμού και μαύρης κωμωδίας με το βλέμμα στραμμένο στο σήμερα της χώρας του πάντα μέσα από το πρίσμα ενός παρελθόντος που επιστρέφει κάθε φορά για να προφητεύσει το μέλλον.
Βραβευμένος ήδη, ανάμεσα σε πολλές διακρίσεις, με τη Χρυσή Κάμερα για την πρώτη του ταινία «12:08 East of Bucharest» το 2006, το βραβείο του τμήματος «Ενα Κάποιο Βλέμμα» για το «Police, Adjective» του 2009 και με βραβείο επίσης φέτος στο «Ενα Κάποιο Βλέμμα» για τον «Θησαυρό», ο Κορνέλιου Πορουμποίου, όπως αναφέρει και ο επίσημος κατάλογος του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σύρου «περιμένει πάντα στη γωνία ενός δρόμου. Παλινδρομώντας ανάμεσα σε δύο κατευθύνσεις, σε δύο διαφορετικές στιγμές, οι ταινίες του εντρυφούν στην αίσθηση του μετέωρου – μεταξύ του καθεστώτος Τσαουσέσκου και της φιλελεύθερης δημοκρατίας, μεταξύ του ψηφιακού βίντεο και του φιλμ, μεταξύ της ανωνυμίας του εθνικού κινηματογράφου της χώρας του και της διεθνούς φήμης του ρουμανικού «Νέου Κύματος». Οι ταινίες του Πορουμπόιου αποκαλύπτουν ό,τι κρύβεται μέσα στις κοινές καθημερινές εκφράσεις και συνήθειες των χαρακτήρων του: τη σιωπηρή επιθυμία για ένα πραγματικά νέο κόσμο, που μεγαλώνει σιωπηλά – σαν να ήταν όγκος. Μάλλον, για να είναι κανείς πιο ακριβής, πρόκειται για ένα σινεμά που ξέρει τι σημαίνει να σου λένε πως μόλις έστριψες στη γωνία, όταν ακόμη δεν έχεις δει ένα νέο δρόμο να ανοίγεται μπροστά σου.»
Λίγο πριν βρεθεί στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σύρου για να παρουσιάσει τη ρετροσπεκτίβα στο έργο του, αλλά και την τελευταία του ταινία «Ο Θησαυρός» σε πανελλήνια πρεμιέρα, ο Κορνέλιου Πορουμποίου μίλησε στο Flix για το Νέο Ρουμάνικο Σινεμά, το παρελθόν και το μέλλον της χώρας του, το χιούμορ που βρίσκει πάντα χώρο μέσα στο δράμα και τους θησαυρούς που βρίσκει κάθε φορά που γυρίζει μια ταινία.
Διαβάστε αναλυτικά: Syros International Film Festival 2015: Ενα φεστιβάλ κινηματογράφου σαν να είναι νησί!
Πώς θα περιγράφατε ο ίδιος το έργο σας μέχρι σήμερα;
Είναι δύσκολο να το περιγράψω. Για μένα κάθε ταινία που κάνω είναι αυτή που πρέπει να κάνω τη δεδομένη στιγμή. Κοιτώντας πίσω, νομίζω ότι βρισκόμαστε μια δεκαετία μετά την πρώτη μου ταινία και έχω την αίσθηση πως κάθε ταινία που έκανα με οδήγησε στην επόμενη. Μοιάζουν όλες μεταξύ τους αλλά είναι και διαφορετικές.
Οι ταινίες σας, εκτός από πολλά άλλά πράγματα, βασίζονται στη χρήση της γλώσσας, το χαμένο νόημα των λέξεων και ένα νέο τρόπο για να κάνεις σινεμά. Πόσο σημαντική είναι για εσάς αυτός ο τρόπος αφήγησης;
Μου αρέσει να γράφω και είναι κάτι που το κάνω εδώ και πολύ καιρό. Μερικές φορές περιγράφω τον εαυτό μου σαν έναν τεμπέλη γραφιά. Χρειάζομαι ηθοποιούς για να ολοκληρώσω αυτά που γράφω.
Η τελευταία σας ταινία, ο «Θησαυρός», περισσότερο από κάθε άλλη μέχρι σήμερα μοιάζει με ένα παραμύθι που λαμβάνει χώρα στη σημερινή Ρουμανία. Ηταν αυτό η αρχική σας ιδέα όταν ξεκινήσατε να δουλεύετε στην ταινία;
Ο φίλος μου, Αντριαν Πουκαρέσκου, μου είχε μιλήσει για ένα θρύλο στο χωριό των παππούδων του. Ελεγε πως ο προπάππους του έθαψε ένα θησαυρό πριν την άνοδο του κομμουνισμού. Πήγαμε εκεί μαζί με ένα κινηματογραφικό συνεργείο και έναν ειδικό στην ανίχνευση μεταλλικών αντικειμένων και ψάξαμε για το θησαυρό. Αρχικά ήθελα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ. Δεν βρήκαμε τίποτα και έτσι αποφάσισα να κάνω την ιστορία μια ταινίας μυθοπλασίας.
Με τον ένα τρόπο ή τον άλλο, συνεχίζετε να κοιτάτε στο παρελθόν της Ρουμανίας μέσα από ιστορίες του παρόντος. Πόσο σημαντικό είναι για μια χώρα να μαθαίνει από το παρελθόν προκειμένου να αντιμετωπίσει το παρόν και το μέλλον;
Νομίζω ότι είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε το παρελθόν. Δυστυχώς στην κουλτούρα της Ρουμανίας υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους αντιμετωπίζεται το παρελθόν: το ξεχνάμε και δεν μας ενδιαφέρει ή το μυθοποιούμε.
Πώς αντιδράτε όταν οι ταινίες σας περιγράφονται ως κωμωδίες; Είναι το κωμικό στοιχείο ένας τρόπος για να πει κανείς τα πιο σοβαρά πράγματα;
Με έναν τρόπο έχουν δίκιο. Νομίζω ότι είναι ο τρόπος μου να αφηγούμαι ιστορίες. Πηγάζει από το δικό μου χιούμορ.
Ποιες είναι οι ταινίες και οι σκηνοθέτες που σας εμπνέουν, κάθε φορά που ξεκινάτε μια νέα ταινία;
Εξαρτάται πάρα πολύ από το τι ταινία κάνω κάθε φορά. Για το «Θησαυρό» είδα το «Θησαυρό της Σιέρα Μάδρε» του Τζον Χιούστον, τον «Αγνωστο της Λίμνης» του Αλέν Γκιροντί για τον τρόπο που χρησιμοποιεί το φυσικό φως, το «Moonfleet» του Φριτς Λανγκ, το «Full Moon in Paris» του Ερίκ Ρομέρ, που είναι μια από τις πιο αγαπημένες μου ταινίες όλων των εποχών.
Εχει γραφτεί πως είστε συνήθως πιο αισιόδοξος απ' ότι οι ήρωές σας. Πόση αλήθεια κρύβεται σε αυτή τη φράση;
Πρέπει να είμαι αισιόδοξος, γιατί έχω και άλλες ταινίες που θέλω να γυρίσω.
Οντας μέρος της επιτυχίας του Νέου Ρουμάνικου Σινεμά, ποια είναι η γνώμη σας για το ρουμάνικο σινεμά σήμερα; Είναι τα πράγματα πιο εύκολα για έναν σκηνοθέτη στη Ρουμανία μετά από μια δεκαετία επιτυχιών του ρουμάνικου σινεμά στα διεθνή φεστιβάλ; Πως ανταποκρίνεται το ρουμάνικο κοινό στις ταινίες σας;
Νομίζω πως το ρουμάνικο σινεμά είναι πολύ πιο πολυσυλλεκτικό σήμερα. Για ένα σκηνοθέτη είναι το ίδο όπως σε κάθε άλλη χώρα: εξαρτάσει κατά πολύ από την επιτυχία της προηγούμενης ταινίας σου για να κάνεις την επόμενη. Δυστυχώς, οι θεατές στη Ραουμανία δεν πηγαίνουν συχνά στο σινεμά και όταν το κάνουν προτιμούν τις αμερικάνικες ταινίες. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι' αυτό, πολλά σινεμά έκλεισαν τη δεκαετία του '90 και ο κόσμος έχασε τη συνήθεια να πηγαίνει στις αίθουσες.
Πιστεύετε στη δύναμη του σινεμά; Πιστεύετε ότι μια ταινία μπορεί να αλλάξει ή τουλάχιστον να βοηθήσει τον κόσμο να αλλάξει την οπτική του για τον κόσμο;
Το σινεμά παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά μέσα μιας κοινωνίας.
Ποιος είναι ο πραγματικός «θησαυρός» στο να συνεχίζετε να κάνετε ταινίες;
Κάθε ταινία που κάνω είναι ενός είδους περιπέτεια για μένα. Και κάθε φορά ανακαλύπτω πράγματα...
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΡΝΕΛΙΟΥ ΠΟΡΟΥΜΠΟΥΙΟΥ
Ήταν ή δεν Hταν (12.08 East of Bucharest, 2006, Ρουμανία, 89’, φιλμ 35 χιλ.) / Κάπου στα ανατολικά του Βουκουρεστίου,δύο άνδρες μοιράζονται τις αναμνήσειςτους από το ηρωικό επαναστατικό τουςπαρελθόν για την ανατροπή του δικτάτοραΤσαουσέσκου, σε ζωντανή μετάδοση στηντοπική τηλεόραση. Ωστόσο, οι θεατές τηςεκπομπής τηλεφωνούν στο στούντιο καιισχυρίζονται πως οι δύο καλεσμένοι, όχιμόνο δεν βγήκαν στους δρόμους, αλλάέπιναν στο καφενείο ή έκαναν ετοιμασίεςγια τα Χριστούγεννα. Ένα σπαρταριστό,διεισδυτικό σχόλιο για τη ρουμάνικηεπανάσταση: άραγε συνέβη στ’ αλήθεια ήτελικά δεν συνέβη ποτέ;
Αστυνομία, Tαυτότητα (Police, Adjective, 2009, Ρουμανία, 115’, φιλμ 35 χιλ.) / Η ταινία Αστυνομία, ταυτότητα αναζητάτα κομμάτια του παζλ που λείπουν απότη ρουμάνικη κοινωνία, εστιάζοντας στηφιγούρα ενός αστυνομικού που βρίσκεταιδιχασμένος ανάμεσα στη σκληρότητακαι αυθαιρεσία του νόμου, και στηνπροσωπική του ελαστική συνείδηση. Έναέργο χαμηλών τόνων και ταυτόχροναεπίμονο, που ανατέμνει με λεπτομέρεια τιςαντιθέσεις που μαστίζουν –και εν πολλοίςπροσδιορίζουν– μια κοινωνία.
Οταν Bραδιάζει στο Βουκουρέστι ή Μεταβολισμός (When Evening Falls on Bucharest or Metabolism, 2013, Ρουμανία, 89’, DCP) / Η ιστορία ενός σκηνοθέτη που υποφέρειαπό παλινδρόμηση ανάμεσα στοέλκος, στην ταινία του, στην έλλειψηχρηματοδότησης, αλλά και στην ερωτικήτου σχέση με την πρωταγωνίστρια καιστα ψέματά του. Παράλληλα, η ταινίαεπικεντρώνεται στα βασικά όργανα τουκινηματογράφου που καταπίνουν στασπλάχνα του την πραγματικότητα και τημεταβολίζουν σε έργο τέχνης μπροστά σταμάτια μας.
Το Δεύτερο Παιχνίδι (The Second Game, 2014, Ρουμανία, 97’, DCP) / Ο σκηνοθέτης ξαναβλέπει και συζητά έναποδοσφαιρικό ματς που έγινε το 1988 σεχιονισμένο γήπεδο με τον πατέρα του, πουήταν ο βασικός διαιτητής του αγώνα. Μέσααπό τις εικόνες αρχείου, το μοντάζ πουέκανε στο υλικό το τηλεοπτικό κανάλι πουμετέδωσε το παιχνίδι και τον πνευματώδη,ειλικρινή σχολιασμό που διατρέχει την όληδιαδικασία, αναδύονται οι στρεβλώσεις,οι απάτες, ο έλεγχος επιρροής κι ο φόβοςπου διέκριναν το καθεστώς Τσαουσέσκου.
Ο Θησαυρός (The Treasure, 2015, Γαλλία/Ρουμανία, 89’, DCP) / Ο Κόστι ζει μια ήσυχη ζωή. Τις νύχτεςτου αρέσει να διαβάζει ιστορίες στονεξάχρονο γιο του για να τον πάρει ο ύπνος.Ο αγαπημένος τους είναι ο Ρομπέν τωνΔασών. Ο Κόστι πιστεύει πως μοιάζει με τονήρωα – ότι διορθώνει τα προβλήματα καιυπερασπίζεται τους καταπιεσμένους. Ένααπόγευμα, ο γείτονάς του τον επισκέπτεταιαπρόσμενα και μοιράζεται μαζί του έναμυστικό: είναι σίγουρος πως ένας θησαυρόςβρίσκεται θαμμένος στον κήπο τωνπαππούδων του. Αν ο Κόστι τον βοηθήσεινοικιάζοντας έναν ανιχνευτή μετάλλων,θα του δώσει τα μισά από τα εύρετρα. Ανκαι είναι σκεπτικός στην αρχή, ο Κόστι δενμπορεί να αντισταθεί στην πρόταση καιμπαίνει στο κόλπο. Οι δύο συνεργοί έχουνένα Σαββατοκύριακο για να βρουν ταλάφυρα.
