Η ιστορία και η φιλμογραφία του Αντάμ Μπεσά είναι εντυπωσιακή, αν και το όνομά του ακόμη παραμένει άγνωστο.
Γαλλοτυνήσιος που κυνήγησε την τύχη του ως ηθοποιός στο Παρίσι, έφυγε απογοητυεμένος για τη Μασσαλία να εργαστεί ως μεσίτης και ιχθυοπώλης πριν επιστρέψει στην πρωτεύουσα για μια μικρού μήκους ταινία, ο Αντάμ Μπεσά, στα 33 του χρόνια, εχει πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες διεθνείς παραγωγές, όπως το «Extraction» του Σαμ Χαργκρέιβ και το «Mosul» του Μάθιου Μάικλ Κάρναχαν αλλά και μικρότερες ταινίες, όπως το «The Blessed» της Σοφία Ντζαμά το 2017, το «Harka» του 2022 που του χάρισε ένα βραβείο στο Ενα Κάποιο Βλέμμα των Καννών και το «Φαντάσματα από το Παρελθόν» του Τζονατάν Μιλέ το 2024.
Στα «Φαντάσματα από το Παρελθόν» που του χάρισαν μια υποψηφιότητα στα γαλλικά Σεζάρ ως ηθοποιό - αποκάλυψη και βγαίνουν στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 10 Απριλίου, ο Μπεσά δίνει την καλύτερη ερμηνεία του, ένα κράμα υπόκωφης έντασης και οργής που δεν εκδηλώνεται ποτέ, ιδανική συνθήκη για το ρόλο ενός μέλους μιας μυστικής ομάδας που καταδιώκει τους ηγέτες του συριακού καθεστώτος και βρίσκεται στα χνάρια του πρώην βασανιστή του.
Συναντήσαμε τον Αντάμ Μπεσά στο Παρίσι και μιλήσαμε για τις προκλήσεις των διαφορετικών κινηματογραφικών μεγεθών αλλά και τα σύγχρονα νουάρ που διαδραματίζονται δίπλα μας.
(οι φωτογραφίες είναι selfies του Αντάμ Μπεσά όπως δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Vestal)
Τι πιστεύεις ότι είδε ο Τζονατάν Μιλέ σε σένα και σε επέλεξε για το ρόλο;
Ξέρω ότι είχε δει πολλούς ηθοποιούς σε κάστινγκ. Και επίσης, για ένα διάστημα είχε αποφασίσει να πάρει κάποιον ερασιτέχνη. Αλλωστε έρχεται από το χώρο της τεκμηρίωσης και ήθελε να βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αλήθεια. Τελικά ρίσκαρε και πήρε εμένα, μου είπε ότι με είχε ήδη δει στο «Harka» και θεώρησε πως έχω αυτό ακριβώς που έψαχνε.
Φοβήθηκες σε σημεία το γεγονός πως η ταινία έχει το περιτύλιγμα ενός κατασκοπικού φιλμ αλλά είναι στο βάθος της μια υπαρξιακή ιστορία;
Αυτό ήταν ακριβώς που μου άρεσε. Αγαπώ τις κατασκοπικές ταινίες. Αλλά αυτό που μου άρεσε στον ήρωα ήταν αυτές οι πτυχές που σε άφηναν να δεις κάτω από το περιτύλιγμα. Οι κατάσκοποι βρίσκονται πάντα χαμένοι στα βαθιά νερά της «ταυτότητας». Υποδύονται ρόλους - κάθε φορά αυτόν που θα τους φέρει πιο κοντά στην εκπλήρωση της αποστολής τους. Το ίδιο κάνουμε και εμείς, όχι μόνο οι ηθοποιοί, αλλά και καθημερινοί άνθρωποι. Χανόμαστε μέσα σε ρόλους, αναζητώντας διαρκώς την ταυτότητά μας. Δεν φοβήθηκα το σενάριο, αντίθετα με είχε συναρπάσει. Υπήρξαν στιγμές που δεν ήξερα που ακριβώς πήγαινα. Αλλά μέρα με τη μέρα ένιωθα ότι έχτιζα ένα ρόλο από την αρχή.
Η ταινία αναφέρει στην αρχή ότι βασίζεται σε αληθινή ιστορία. Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι βασίζεται σε εκατομμύρια αληθινές ιστορίες. Χρειάστηκε κάποια συγκεκριμένη προετοιμασία ή έρευνα για το ρόλο;
Υπάρχουν πολλοί λίγες μαρτυρίες. Δεν θα βρεις σχεδόν κανέναν που έχει επιβιώσει από τα βασανιστήρια να έχει έρθει στην Ευρώπη και να δεχθεί να μιλήσει για την ιστορία του. Αναζήτησα ιστορίες κυρίως στο internet ερασιτεχνικά βίντεο που κυκλοφορούν. Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν να καταλάβω πώς είναι αυτοί οι άνθρωποι και να μπορέσω να φτιάξω το πορτρέτο του δικού μου ήρωα.
Ετσι δεν γίνεται στη ζωή; Συναντάς κάποιον και δεν ξέρεις τι έχει περάσει. Ποια διαδρομή έχει κάνει μέχρι να φτάσει εκεί που τον συναντάς. Οι άνθρωποι είναι πολύπλοκες μηχανές. Μπορούν να κρυφτούν. Παίζουν με το συνειδητό και το ασυνείδητο. Εχουν ένστικτο επιβίωσης,»
Υποθετικά μιλώντας και χωρίς να αποκαλύψουμε τίποτα για το φινάλε της ταινίας, αν ήσουν εσύ ο ήρωάς σου, θα ακολουθούσες την ίδια διαδρομή;
Υπάρχει κάτι από μένα στον Χαμίντ. Είναι αναπόφευκτο. Λειτούργησα πολλές φορές με το ενστικτό μου και τον οδήγησα ίσως σε μέρη που ακόμη κι ο Τζόναθαν δεν είχε υπολογίσει. Μιλήσαμε πολύ για τον ήρωα. Για τη σκηνή στην οποία μυρίζει αυτόν που πιστεύει ότι είναι ο βασανιστής του. Κάποια πράγματα που κάνει ο Χαμίντ είναι δικά μου. Συνολικά, δεν ξέρω αν θα είχα το κουράγιο που έχει σαν άνθρωπος, αλλά νομίζω θα έκανα κάπως τα ίδια πράγματα.
Η ταινία μιλάει για δύσκολα πράγματα, όπως η εκδίκηση, η συγχώρεση, η απώλεια... Ο ηρωάς σου τα κουβαλάει, μαζί φυσικά με το βασανισμό που έχει υποστεί, σαν να τα είχε από πάντα.
Ετσι δεν γίνεται στη ζωή; Συναντάς κάποιον και δεν ξέρεις τι έχει περάσει. Ποια διαδρομή έχει κάνει μέχρι να φτάσει εκεί που τον συναντάς. Οι άνθρωποι είναι πολύπλοκες μηχανές. Μπορούν να κρυφτούν. Παίζουν με το συνειδητό και το ασυνείδητο. Εχουν ένστικτο επιβίωσης, το οποίο τους οδηγεί πάντα μπροστά. Το παρελθόν μένει πάντα στη σφαίρα της μνήμης γιατί αυτό που έχει σημασία είναι το παρόν και το μέλλον. Για το ρόλο έπρεπε να φέρω το παρελθόν του ήρωα στο παρόν. Γιατί το παρόν είναι το παρελθόν του. To παρελθόν τον στοιχειώνει. Προσπαθεί να το αποφύγει, αλλά η μοναδική λύση είναι να το δει καθαρά για να μπορεί να συνεχίσει.
Μια, ίσως η πιο εμβληματική σκηνή της ταινίας είναι αυτή όταν οι δύο - ήρωας και βασανιστής - συναντιούνται. Θυμίζει μεγάλες σκηνές του σινεμά. Ηταν όντως δύσκολη σκηνή και στο γύρισμα;
Ηταν 12 σελίδες διάλογος σε μια ταινία που μιλάω ελάχιστα. Την ώρα που την κάναμε δεν ένιωσα ότι ήταν δύσκολη, αλλά τώρα που το σκέφτομαι ήταν ένα κατόρθωμα. Ηταν μια πρόκληση για μένα. Εμοιαζε με μια παρτίδα σκάκι. Επρεπε να σκέφτομαι πριν κάνω οτιδήποτε. Ο θεατής σε εκείνη τη στιγμή ζητάει από σένα να του δώσεις στοιχεία, δράση... Ομως όλα πρέπει να γίνουν σε σωστές ποσότητες.
Προσπαθούμε να εξηγήσουμε τα πάντα με τις λέξεις, όμως αυτό δεν είναι πάντα δυνατό. Το να διαφωτίσεις κάποιον για κάτι σημαίνει να τον κάνεις να το νιώσει. Νομίζω πως ο κόσμος καταλαβαίνει μέσω της κινηματογραφικής εμπειρίας. Ερχεται κοντά σε εμπειρίες που δεν θα ζούσε κανονικά: τη μετανάστευση, την καταπίεση, την απώλεια. Πράγματα που ζούμε καθημερινά στον κόσμο μας και πιστεύουμε ότι δεν θα συμβούν ποτέ σε εμάς.»
Η σκηνή θυμίζει, σε ένα άλλο επίπεδο, αυτή στο «Heat» του Μάικλ Μαν με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τον Αλ Πατσίνο. Διάβασα κάπου ότι όταν ήσουν μικρός αναρωτήθηκες «πώς μπορώ να γίνω κι εγώ Ρόμπερτ Ντε Νίρο;» και έτσι ξεκίνησες να κυνηγήσει το όνειρο της υποκριτικής. Υπάρχουν ηθοποιοί ή ταινίες στις οποίες επιστρέφεις μέσα στα χρόνια;
Δεν βλέπω ταινίες μέσα στα γυρίσματα. Εκτός από αυτές που έχει υποδείξει ως αναφορές ο σκηνοθέτης. Αλλά φυσικά κι έχω ηθοποιούς και πράγματα στα οποία επιστρέφω. Το ασιατικό σινεμά, ο Τόνι Λιουνγκ, ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις - το «Θα Χυθεί Αίμα» είναι μια ταινία που έχει πάντα πράγματα να σου πει, φυσικά ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Δεν έχω εμμονή με κάτι, αλλά είναι πολύ εμπνευστικό όταν βλέπεις μια ταινία που νιώθεις ότι σε αφορά προσωπικά. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας μιας ταινίας ή στα γυρίσματα, βρίσκω έμπνευση και εκτός σινεμά: στη ζωγραφική, τη μουσική. Είναι πιο αφαιρετικές τέχνες και με βοηθούν να βρω την ατμόσφαιρα που χρειάζομαι για τον κάθε ρόλο ξεχωριστά. Δεν με ενδιαφέρει να εμπνευστώ διανοητικά, περισσότερο σε επίπεδο διάθεσης και ατμόσφαιρας. Γενικότερα πάντως προτιμώ το παιξιμό μου να είναι της στιγμής, να βασίζεται στον αυθορμητισμό της συγκεκριμένης ατμόσφαιρας που χτίζει ο σκηνοθέτης, νομίζω πως ο θεατής το καταλαβαίνει αυτό, γίνεται αμέσως κοινωνός του.
Πώς διαχειρίζεσαι τις δύο πλευρές σου; την πιο χολιγουντιανή και αυτή του καλλιτεχνικού σινεμά;
Μου αρέσει να προσαρμόζομαι. Η ενέργεια είναι τελείως διαφορετική σε κάθε ταινία. Σε αυτήν την ταινία κουβαλάς την ταινία μόνος σου, σε ένα χολιγουντιανό blockbuster υπάρχουν τεχνικές απαιτήσεις που κάνουν την όλη εμπειρία τελείως διαφορετική. Υπάρχει πολύ ταλέντο και δουλειά σε ένα blockbuster. Δεν κρίνω ούτε θεωρώ είδη καλύτερα ή πιο σοβαρά από άλλα. Είμαι πολύ ευγνώμων που έχω την ευκαιρία να παίζω σε διαφορετικά πράγματα. Αγαπώ το σινεμά χωρίς περιορισμούς και μπορώ να δω Βισκόντι και Σπίλμπεργκ ανάλογα με τη διάθεση και να θαυμάσω και στα δύο τη μαγεία του σινεμά.
Ταινίες σαν το «Φαντάσματα από το Παρελθόν» πιστεύεις ότι βοηθούν τον κόσμο να κατανοήσει τι ακριβώς συμβαίνει αυτή τη στιγμή στον κόσμο;
Είμαι σίγουρος. Απλά δεν συμβαίνει σε επίπεδο διανοητικό. Είναι περισσότερο μια αίσθηση. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε τα πάντα με τις λέξεις, όμως αυτό δεν είναι πάντα δυνατό. Το να διαφωτίσεις κάποιον για κάτι σημαίνει να τον κάνεις να το νιώσει. Νομίζω πως ο κόσμος καταλαβαίνει μέσω της κινηματογραφικής εμπειρίας. Ερχεται κοντά σε εμπειρίες που δεν θα ζούσε κανονικά: τη μετανάστευση, την καταπίεση, την απώλεια. Πράγματα που ζούμε καθημερινά στον κόσμο μας και πιστεύουμε ότι δεν θα συμβούν ποτέ σε εμάς.
To «Φαντάσματα από το Παρελθόν» του Τζονατάν Μιλέ θα προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 10 Απριλίου.
