Είναι ιδιαίτερα αγαπητό στην Ελλάδα, είναι και ρεύμα και σχολή, είναι συναρπαστικό στην ατμόσφαιρα και την αγωνία του. Κι είναι και κάτι ακόμα: το αστυνομικό μυθιστόρημα των χωρών της Λατινικής Αμερικής, από τη δεκαετία του '70 και μετά, λειτούργησε ως αντίσταση, ως έκθεση των δεινών της καθημερινότητας των λαών της, ως αντικαθεστωτικό κατηγορώ, με τρόπο που παρέκαμψε τη λογοκρισία.
Υιοθετώντας μια λογοτεχνική φόρμα που εξ ορισμού απαιτεί την έρευνα (συχνά από ήρωες που αποτελούσαν μέρος του επίσημου Κράτους) και την αποκάλυψη των ενόχων, οι διάσημοι, πια, συγγραφείς, συχνά αντιστασιακοί κι οι ίδιοι, κρατούσαν μια δυνατή πολιτική στάση όσο έδρεπαν δάφνες για τα μυθιστορήματά τους. Ο συγγραφέας, μεταφραστής και σκηνοθέτης Ανδρέας Αποστολίδης, γνωρίζοντας βαθιά το αντικείμενό του, κάνει μια κατάδυση στο λογοτεχνικό ρεύμα και συναντά τους εκπροσώπους του, τους σπουδαιότερους μάλιστα: τον Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο II από το Μεξικό, τον Κουβανό Λεονάρδο Παδούρα, τον Χιλιανό Λούις Σεπούλβεδα, που πρόσφατα έφυγε από κορωνοϊό, τον σύγχρονο σούπερ-σταρ Σαντιάγο Ρονκαλιόλο από το Περού και την Αργεντίνα Κλαούντια Πινέιρο. Μαζί τους, αναλυτής και μαγνητικός ομιλητής, ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Σέφιλντ, Φίλιπ Σουάνσον, συνδέει και θέτει το πλαίσιο.
Μέσα από το λόγο τους, όπως και μέσα από τα μυθιστορήματά τους, αποκαλύπτεται το βίωμα ενός τόπου, βαμμένο στο αίμα της κρατικής διαφθοράς και βίας, των εμφυλίων πολέμων και των αλλεπάλληλων οικονομικών και ανθρωπιστικών κρίσεων. Αυτά τα τόσο συναρπαστικά και πανέμορφα μαγνητοσκοπημένα «talking heads», ο Αποστολίδης περιβάλλει με εκπληκτικό υλικό, από super-8 ως VHS, από ντοκουμέντα της εποχής, όχι μόνο από σημαντικές ιστορικές στιγμές, αλλά και από την καθημερινότητα, την εκκωφαντική απόσταση της υψηλής τάξης από τους άπορους, άστεγους αγρότες που κατά χιλιάδες μετοίκισαν στα αστικά κέντρα, στο Μπουένος Άιρες, την Αβάνα, τη Λίμα, στα τέλη του ’60.
Την αφήγηση αυτή, ομολογουμένως, ο Αποστολίδης δεν την οδηγεί κάπου, σε κάποιο καίριο συμπέρασμα, σ' έναν παραλληλισμό με κάτι πιο γενικό. Το ντοκιμαντέρ του είναι ερευνητικό και αρχειακό. Ομως η ατμόσφαιρα της ταινίας είναι τόσο πυκνή και βαθιά όσο αυτή των μυθιστορημάτων που εξετάζει, με «ήρωες» πιο συναρπαστικούς κι από τους μυθοπλαστικούς.
