Η ταινία «Η Βασίλισσα της Νέας Υόρκης» θα προβληθεί στον κινηματογράφο ΑΣΤΟΡ την Παρασκευή, 31 Μαρτίου και, ξανά, την Παρασκευή, 7 Απριλίου, στις 22.00.
Η Βάλερυ Κοντάκου είναι αυτό που θα λέγαμε «γνώριμη φιγούρα» στο χώρο του σινεμά και ειδικά του ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα. Με το Exile έχει δώσει στέγη και εφαλτήριο, χώρο συνάντησης του ελληνικού και διεθνούς ντοκιμαντέρ με το πρόθυμο κοινό. Ταυτόχρονα, ως σκηνοθέτης, με πιο πρόσφατη ταινία της το «Μάνα», αποδεικνύει κάθε φορά πως ξέρει όχι μόνο να καταγράφει αλλά και να βλέπει τον κόσμο με ευαισθησία, ανοιχτά μάτια κι ένα αξιολάτρευτο, διακριτικό, ελαφρώς κυνικό, χιούμορ.
Φέτος η Βάλερυ έρχεται στις οθόνες μας μ' ένα φιλμ τόσο μοναδικό όσο κι η ηρωίδα του. Η Τσέλι Γουίλσον, μια χαρισματική και πρωτοπόρα Ελληνοεβραία από τη Θεσσαλονίκη, απέδρασε στη Νέα Υόρκη στον Β' Παγκόσμιο, για να χτίσει, με τον δικό της τρόπο και χωρίς φραγμούς, τη δική της αυτοκρατορία... πάθους, την αλυσίδα των πορνοσινεμά τής Times Square τη δεκαετία του '70, επαναπροσδιορίζοντας τι πάει να πει ελληνική οικογένεια και αμερικανικό όνειρο.
Διαβάστε όσα μας είπε η Βάλερυ Κοντάκου, λίγο πριν την πρεμιέρα της ταινίας στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Μια φωτογραφία-θησαυρός, η Τσέλι με τον πατέρα τής Βάλερυ, Πίτερ Κοντάκος
Πώς ήρθες σε επαφή με την Τσέλι, τι σας συνδέει σε προσωπικό επίπεδο;
Μοιάζει να ήξερα την Τσέλι ανέκαθεν. Κυρίως μέσα απ' όσα έλεγε η μητέρα μου που τη θαύμαζε. Εγινε πραγματικό πρόσωπο όταν άρχισα να δουλεύω στο Τίβολι, ένα μεγαλειώδες σινεμά από το '30, τις κυριακές στο ταμείο - όταν η Τσέλι έπαιζε ελληνικές ταινίες για όλη την οικογένεια.
Η μητέρα μου πρωτογνώρισε την Τσέλι όταν εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη κι ο αδελφός της, Ελληνας παραγωγός, της ζήτησε να βρει την Τσέλι για να δει τι είδους επιχείρηση διηύθυνε. Εκείνος της έστελνε ταινίες από την Ελλάδα του '60. Από τότε έγινε μέλος της οικογένειάς μας, κι όσο για τις ιστορίες που μου έλεγε η μητέρα μου για εκείνη, ήταν απολαυστική τροφή για τη φαντασία μου.
Η Τσέλι έγινε πραγματικό πρόσωπο όταν άρχισα να δουλεύω στο Τίβολι, ένα μεγαλειώδες σινεμά από το '30, τις κυριακές στο ταμείο - όταν η Τσέλι έπαιζε ελληνικές ταινίες για όλη την οικογένεια.»
Πώς συγκέντρωσες το απίστευτο αρχειακό υλικό, της Τσέλι αλλά και το ιστορικό, για την ταινία;
Ολες οι home movies ήρθαν από την Μπόντι και τον Ντον. Το υπόλοιπο αρχειακό υλικό το βρήκα σε κινηματογραφικά αρχεία και τις περισσότερες από τις ταινίες πορνό (πολλές από τις οποίες έχουν μείνει ορφανές), με έρευνα. Η ερευνήτριά μας, η Εριν Τσίσολμ, έκανε εξαιρετική δουλειά στο να εντοπίζει δικαιώματα χρήσης και διαθέσιμα υλικά. Δεν υπήρχε τίποτα που να της ζήτησα και να μην έκανε το παν για να το βρει - και για ό,τι δεν έβρισκε, πάντα είχε τις τέλειες εναλλακτικές.
Φωτογραφία από το αρχείο της οικογένειας Γουίλσον
Πώς αποφάσισες να «συμπληρώσεις» τα ντοκουμέντα με animation, πόσο βοηθά το animation την αφήγηση ενός ντοκιμαντέρ;
Ηθελα να δώσω μια αίσθηση του πώς την κρατούσα εγώ στη μνήμη μου. Ηξερα ότι έπρεπε να ζωντανέψω την Τσέλι, είναι η κεντρική ηρωίδα μας! Ο μόνος τρόπος που μπορούσα να τη ζωντανέψω, να δώσω εικόνα στα λόγια της, ήταν με το animation. Το animation στην ταινία έχει την υπογραφή της Abhilasha Dewan (Abhi). Είναι Ινδο-Καναδέζα και όταν είδα τη μικρού μήκους σπουδαστική της ταινία, ήμουν πεπεισμένη ότι θα έπιανε την ουσία του χαρακτήρα τής Τσέλι. Μετα απο πολλή συζήτηση μαζί της και με φωτό που της έστειλα, έφτιαξε αυτό εδώ το sketch.
Τα τελευταία χρόνια τα όρια του ντοκιμαντέρ και της μυθοπλασίας έχουν αρχίσει να εξαφανίζονται - συμφωνείς και πώς κρίνεις αυτή την εξέλιξη;
Συμφωνώ απόλυτα. Και, πράγμα που λατρεύω, δουλεύουμε με τη φαντασία μας, ακόμα και στο ντοκιμαντέρ. Γιατί να περιοριζόμαστε σε τύπους και καλούπια. Πες την καλύτερη ιστορία που μπορείς και με τον πιο συναρπαστικό τρόπο. Με κάθε τίμημα.
Παρότι περιορίζεται από πρακτικούς και οικονομικούς παράγοντες, το σινεμά μπορεί, στα καλύτερά του, να είναι απολύτως συμπεριληπτικό.»
Η Τσέλι ήταν, σίγουρα, μια γυναίκα έξω από κάθε νόρμα: εσύ πώς τη χαρακτηρίζεις;Πέρα για πέρα ρισκαδόρισσα!
Τι σου εμπνέει η ιστορία της και με τι αίσθηση θα ήθελες να βγουν οι θεατές από την αίθουσα, έχοντας δει την ταινία;
Θέλω απλώς οι θεατές να την ευχαριστηθούν, όσο εγώ ευχαριστήθηκα τη διαδρομή στη ζωή της. Ενδυνάμωση για όλ@.
Η Τσέλι σε γύρισμα, φωτογραφία από το αρχείο της οικογένειας Γουίλσον
Η Τσέλι ήταν ένας άνθρωπος που ανατρέπει κάθε στερεότυπο. Είναι το σινεμά, ως τέχνη και ως βιομηχανία, ένας τόπος που αγκαλιάζει τα πάντα;
Παρότι περιορίζεται από πρακτικούς και οικονομικούς παράγοντες, το σινεμά μπορεί, στα καλύτερά του, να είναι απολύτως συμπεριληπτικό.
Παράλληλα με την ιστορία τής Τσέλι, η ταινία καταγράφει ουσιαστικά την ιστορία του αιώνα. Τι σεναριακές επιλογές «οικονομίας» έκανες, πού ένιωσες ότι περιορίστηκες, τι, ίσως, ηθικά διλήμματα αντιμετώπισες φτιάχνοντας και μοντάροντας την ταινία;
Οικογενειακή βόλτα, φωτογραφία από το αρχείο των Γουίλσον
Η απογοήτευσή μου είναι ότι δεν μπόρεσα να συμπεριλάβω όσο ήθελα την gay ιστορία/πραγματικότητα αυτής τής μνημειώδους εποχής. Από το Στόουνγουολ στο AIDS, αλλά η ταινία μου ήταν για την Τσέλι κι υπάρχουν άλλοι που έχουν κάνει σπουδαίες ταινίες γι' αυτή την εποχή, εστιάζοντας συγκεκριμένα σ' αυτά τα ζητήματα.
Θεωρείς πως κάποιος πρέπει να βρεθεί σε απόγνωση, στο μηδέν, για να τολμήσει πρωτοποριακά ή εναλλακτικά πράγματα;
Οχι, αλλά συνήθως δοκιμάζεις πράγματα όταν δεν έχεις τίποτα να χάσεις.
Είναι σημαντικό να βρίσκουμε άλλους ανθρώπους που μπορούν να μας καταλάβουν, να μας εμπνεύσουν, να μας προκαλέσουν, να μας αποδεχτούν και να μας αγαπούν. Κι ελπίζω να μπορούμε κι εμείς να κάνουμε το ίδιο για εκείνους!»
Πόση σημασία θεωρείς ότι έχει για τον άνθρωπο η οικογένεια, κυρίως η οικογένεια που δημιουργεί μόνος του;
Η ζωή αποκτά νόημα όταν νιώθουμε ότι συνδεόμαστε με άλλους ανθρώπους, είτε είναι η οικογένειά μας, είτε όχι. Η αίσθηση της κοινότητας δίνει στους ανθρώπους νόημα και σκοπό και μας προσφέρει την αίσθηση ότι ανήκουμε κάπου. Συχνά η αίσθηση της κοινότητας ξεπερνά τη βιολογική μας οικογένεια. Είναι σημαντικό να βρίσκουμε άλλους ανθρώπους που μπορούν να μας καταλάβουν, να μας εμπνεύσουν, να μας προκαλέσουν, να μας αποδεχτούν και να μας αγαπούν. Κι ελπίζω να μπορούμε κι εμείς να κάνουμε το ίδιο για εκείνους!
Η Τσέλι και οι φίλες της στις κερασιές, φωτογραφία από το αρχείο της οικογένειας Γουίλσον
Θεωρείς πως η Τσέλι ήταν φεμινίστρια; Εχεις κάνει μια φεμινιστική ταινία;
Δεν νομίζω ότι ποτέ σκεφτόταν τον εαυτό της ως «κάτι». Απλώς ζούσε τη ζωή της με τους δικούς της όρους. Δεν νομίζω ότι έχω κάνει «φεμινιστικές ταινίες», αλλά οι ταινίες μου τιμούν τις δυνατές κι ανεξάρτητες γυναίκες.
Ποιες είναι οι δυσκολίες, αλλά και οι ευκολίες, του να κάνεις σήμερα ντοκιμαντέρ; Εκτός από τις δικές σου ταινίες, με το Exile έχεις γίνει η «καλή νεράιδα» του ντοκιμαντέρ στην Αθήνα. Ποιοι είναι οι στόχοι σου για το μέλλον, τι βοήθεια θα χρειαζόσουν από την Πολιτεία; Πιστεύεις πως το ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια και πως;
Πρέπει να πω ότι δεν θα είχα κάνει αυτή την ταινία χωρίς τη χρηματοδότηση του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και της ΕΡΤ. Επίσης δεν θα την είχα κανει αν ο Καναδός παραγωγός, Εντ Μπαραβέλντ, δεν είχε μπορέσει να αξιοποιήσει όλους αυτούς τους Καναδούς κρατικούς και ιδιώτες χρηματοδότες. Μπορώ να πω με μεγάλη χαρά πως τα ελληνικά ντοκιμαντέρ έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Το κυριότερο, το ελληνικό κοινό έχει, επιτέλους, αποδεχτεί κι αγκαλιάσει τα ντοκιμαντέρ ως είδος κινηματογραφικής γλώσσας.
Η ταινία «Η Βασίλισσα της Νέας Υόρκης» της Βάλερυ Κοντάκος προβάλλεται στο Διεθνές Διαγωνιστικό του 25ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στις 10 Μαρτίου, στις 19.30, στο Ολύμπιον και στις 11 Μαρτίου, στις 12.30, στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης, ενώ από τις 11 Μαρτίου θα είναι διαθέσιμη και στην online πλατφόρμα του Φεστιβάλ.
