Ταινίες, sequel, prequel, εναλλακτικά sequel, remake, crossover και οποιοσδήποτε άλλος συνδυασμός μπορεί να φανταστεί κανείς, κάνουν την κινηματογραφική ιστορία της Σαντάκο (ή Σαμάρα, στην πιο διεθνή εκδοχή της), εκείνου του υπερφυσικού, δολοφονικού κοριτσιού με τα μακριά μαύρα μαλλιά που του καλύπτουν το πρόσωπο όσο σπέρνει τον θάνατο, σχεδόν αδύνατη να μπει σε μια λογική σειρά.
Παρόλα αυτά, υπάρχει πάντα μια βιντεοκασέτα που όποιος την δει πεθαίνει ακριβώς επτά μέρες μετά από την προβολή, υπάρχει πάντα ένα πηγάδι όπου, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, εντοπίζεται πάντα η πηγή του κακού και, φυσικά, υπάρχει σε κάθε περίπτωση η χαρακτηριστική σκηνή όπου το δολοφονικό πνεύμα κυριολεκτικά βγαίνει από την οθόνη της τηλεόρασης για να προσδώσει την πιο μακάβρια δυνατή ερμηνεία στο «σπάσιμο του τέταρτου τοίχου», όλα στοιχεία που λειτουργούν ως σταθερές σε ένα μύθο που ξεκίνησε από την λογοτεχνία για να βρει μόνιμη θέση στην παγκόσμια κληρονομιά του τρόμου.
Διαβάστε ακόμη: Halloween special: οι Τιμ Μπάρτον, Ελαϊ Ροθ, Μ. Νάιτ Σιάμαλαν εξηγούν γιατί τα τέρατα είναι γοητευτικά
Η Σαμάρα του αμερικανικού «The Ring» επί τω έργω
Δημιούργημα του Ιάπωνα συγγραφέα Κότζι Σουζούκι, η ιστορία του «Ringu» ξεκίνησε την δεκαετία του 1990 από μια αρχική λογοτεχνική τριλογία («Ring», «Spiral» και «Loop») για να δει σύντομα την αφήγηση να εμπλουτίζεται από ένα βιβλίο ανθολογίας με τίτλο «The Birthday» και, αρκετά χρόνια αργότερα, με δύο ακόμα βιβλία, τα «S» και «Tide», κάνοντας όλο και πιο πλούσια τη μυθολογία του πνεύματος που δεν λέει με τίποτα να κάτσει ήσυχο στο πηγάδι του.
Το ειρωνικό είναι ότι η αλυσιδωτή φύση που, έτσι κι αλλιώς, χαρακτηρίζει την λογική των «Ring», επηρέασε με έναν παράδοξο τρόπο ολόκληρο το κινηματογραφικό σύμπαν της μεταφοράς τους, δημιουργώντας παρακλάδια της ιστορίας που είτε ακολουθούσαν πιστά τα βιβλία για να αποκτήσουν στη συνέχεια αυτόνομη αφήγηση, είτε χρησιμοποιούσαν την συνέχεια που προσέφεραν ως βάση τα επόμενα βιβλία για να αφηγηθούν εναλλακτικές εκδοχές της ίδιας ιστορίας, είτε ταξίδευαν από χώρα σε χώρα δημιουργώντας, σε κάθε περίπτωση, ακόμα μία παράλληλη εκδοχή ενός «Ringu» τρόμου.
Διαβάστε ακόμη: Ολη η ιστορία του κινηματογραφικού τρόμου σε 12 λεπτά: Δείτε το εξαιρετικό βίντεο!
Η αρχετυπική Σαντάκο της «Ringu» κληρονομιάς
Κρατάτε λογαριασμό; Το αρχικό «Ringu» ακολούθησαν sequel που αγνοούσαν τα γεγονότα του δεύτερου βιβλίου, ένα ανεξάρτητο sequel που αποτελούσε κανονική διασκευή του δεύτερου μέρους της λογοτεχνικής «Ringu» μυθολογίας που εμπνεύστηκε ο Σουζούκι, μία τηλεταινία, δύο τηλεοπτικές σειρές που επέστρεψαν εκ νέου στην αρχή της ιστορίας, sequel που ξέγραψαν τα γεγονότα των αρχικών sequel για να επικεντρωθούν στο νέο λογοτεχνικό υλικό του Σουζούκι, ακόμα και ένα crossover με τον έτερο θρύλο του σύγχρονου j-horror (εκείνου του χαρακτηριστικού είδους ασιατικού τρόμου όπου τα φαντάσματα έχουν μακριά μαύρα μαλλιά που τους καλύπτουν το πρόσωπο), την Καγιάκο του «Ju-On» ή, όπως κυκλοφόρησε στα ελληνικά, της «Κατάρας».
Και αυτό μόνο στην Ιαπωνία. Γιατί τα «Ring» έκαναν και μια στάση τρόμου στη Κορέα το 1999, πριν καταφθάσουν στην Αμερική το 2002 για να τρομοκρατήσουν τον εκεί νεανικό κόσμο (και την Ναόμι Γουότς) με την αδυναμία τους να αποδεχτούν ότι η εποχή της βιντεοκασέτας είχε πλέον παρέλθει. Ή κάτι τέτοιο.
Διαβάστε ακόμη: Οι πιο κερδοφόρες ταινίες των τελευταίων πέντε χρόνων είναι όλες... τρόμου!
Ο Χιντέο Νακάτα με την Ναόμι Γουότς στα γυρίσματα του «The Ring Two»
Δεκαπέντε χρόνια μετά, η Σαντάκο και η διεθνοποιημένη «Σαμάρα» εκδοχή της επιστρέφουν για να δηλώσουν ότι είναι ακόμα εδώ, στην ψηφιακή πλέον εποχή, εξίσου φονικές, εξίσου υπερβολικές, εξίσου ικανές να ποδοπατήσουν κάθε έννοια λογικής για να δικαιολογήσουν την συμμετοχή τους στα πιο διάσημα horror icons όλων των εποχών. Για αυτό και με αφορμή το «Rings: Σήμα Κινδύνου 3» του Χαβιέ Γκουτιέρεζ, το οποίο κυκλοφορεί από την Πέμπτη, 2 Φεβρουαρίου στους ελληνικούς κινηματογράφους, επιχειρούμε να βάλουμε στη σειρά όλα όσα αξίζει να γνωρίζει κανείς από την παγκόσμια, σχεδόν σχιζοφρενικά πολλαπλή κινηματογραφική persona τους. Για καλό και για κακό, κρατήστε απόσταση ασφαλείας από την οθόνη.
Διαβάστε ακόμη: Αδυνατίστε, τρομάζοντας! Βλέποντας horror films καις θερμίδες!
(Προφανώς, ακολουθούν spoilers)
TO ΙΑΠΩΝΙΚΟ TIMELINE
Ringu του Χιντέο Νακάτα – 1998
Η κινηματογραφική αρχή όλων (είχε προηγηθεί μία τηλεταινία). Εδώ τίθενται οι βάσεις της ευρύτερης μυθολογίας όλων των ταινιών που ακολούθησαν: η φονική βιντεοκασέτα με την υπερφυσική προέλευση, το φάντασμα με τα μακριά μαύρα μαλλιά που φαίνεται να αποζητά εκδίκηση επειδή κανείς δεν αποδέχτηκε το γεγονός ότι απλά ήταν ένα διαφορετικό κορίτσι, η πασίγνωστη σκηνή με την έξοδο της Σαντάκο από ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΔΙΑΟΛΕ, η ανάγκη να δείξεις σε κάποιον την βιντεοκασέτα αν θες να επιβιώσεις πέρα από το όριο των επτά ημερών που σου απομένουν. Το «Ringu» παραμένει ακόμα και σήμερα λιτό, προσανατολισμένο, αποτελεσματικό. Δεν υπάρχουν πολλές καλύτερες σύγχρονες ταινίες τρόμου και για αυτό μάλλον δεν ευθύνεται η παρακμή του βίντεο.
Rasen (Spiral) του Τζότζι Ιίντα – 1998
Σε μια παράξενη μαρκετίστικη κίνηση, το «Rasen», το οποίο βασίζεται στο δεύτερο βιβλίο του Κότζι Σουζούκι, «Spiral», κυκλοφόρησε ταυτόχρονα με το «Ringu» στους ιαπωνικούς κινηματογράφους, θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα αξιοποιούσε πιο άμεσα και με μεγαλύτερη κερδοφορία ένα franchise που ήταν ήδη γνωστό λόγω της τηλεοπτικής του προϊστορίας. Βέβαια, τα πράγματα δεν έγιναν ακριβώς έτσι και το «Rasen», σε αντίθεση με το «Ringu» ήταν μια παταγώδης αποτυχία, γεγονός που βοήθησε καταλυτικά στη δημιουργία της φήμης του «ξεχασμένου sequel» που ακολούθησε την ταινία. Άδικα θα μπορούσαμε να πούμε, καθώς το φιλμ βγάζει την ιστορία από την περιοχή του αμιγούς τρόμου και την εισάγει στο πλαίσιο της επιστημονικής φαντασίας μιλώντας για ιούς αναγέννησης και μυστικές ατζέντες που φλερτάρουν με τους κοινωνικούς προβληματισμούς, κάνοντας την ιστορία σαφώς πιο περίπλοκη και εισάγοντας, πέρα από την βιντεοκασέτα, κι ένα φονικό ημερολόγιο που λειτουργεί – περίπου – με τον ίδιο τρόπο.
Ringu 2 του Χιντέο Νακάτα – 1999
Αν το ένα sequel αποτυγχάνει, τι πιο λογικό να προσπαθήσεις ξανά με νέους όρους; Το θέμα είναι, όμως, ότι το «Ringu 2» αγνοεί ολοκληρωτικά τα γεγονότα του «Rasen» και επιστρέφει ξανά στο φινάλε του «Ringu» για να αφηγηθεί εκ νέου την συνέχεια της ιστορίας, υποκρινόμενο ότι τίποτα δε συνέβη εν τω μεταξύ, ακόμα κι αν χρησιμοποιεί τους ίδιους ηθοποιούς και χαρακτήρες με το αποτυχημένο «Rasen»! Παραμένοντας στην ίδια περιοχή τρόμου (με επιπλέον δώρο μερικές δόσεις τηλεπαθητικών δυνάμεων), το «Ringu 2» πατάει ακριβώς τα ίδια κουμπιά με το αρχικό «Ringu» αλλά αναπόφευκτα δεν καταφέρνει να δημιουργήσει την ίδια έκπληξη, ούτε να αποφύγει την υπερπληθώρα ανατροπών και χαρακτήρων που προσπαθούν να διευρύνουν την μυθολογία του φιλμ. Παρόλα αυτά, παραμένει αποτελεσματικό στις τρομακτικές (αν και όχι πια υπαινικτικές) σκηνές του, προσφέρει νέα σκηνικά φόβου πέρα από την εικονογραφία της πρώτης ταινίας και επιστρέφει στο φινάλε του στο επίμαχο πηγάδι, με στόχο να ξεκινήσει από την αρχή ένα καινούριο κύκλο. Δεν πετυχαίνει ακριβώς αλλά είναι αρκούντως εκκεντρικό για να διατηρήσει το ενδιαφέρον.
Ring 0: Birthday του Νόριο Τσουρούτα – 2000
Χρησιμοποιώντας ως αφετηρία μία μικρή ιστορία από την ανθολογία τρόμου «The Birthday» του Κότζι Σουζούκι, το τέταρτο αλλά επίσημα τρίτο αλλά χρονολογικό πρώτο (μπέρδεμα) «Ring» της σειράς εξερευνά όλα τα γεγονότα που οδήγησαν στη δημιουργία της αξιολάτρευτης (όχι) Σαντάκο, μάλλον δανειζόμενο περισσότερα από όσα θα επιθυμούσε από την αφήγηση της «Κάρι, Eκρηξη Oργής» του Μπράιαν Ντε Πάλμα και χωρίς να καταφέρνει να βρει σε οποιαδήποτε στιγμή ουσιαστικό τρομακτικό πάτημα, κυρίως λόγω των αμέτρητων κλισέ και του μελοδραματικού χαρακτήρα της αφήγησης. Αποτέλεσμα όλης αυτής της δημιουργικής (αλλά και εισπρακτικής) αδιαφορίας ήταν το πάγωμα του franchise για αρκετά χρόνια (εντός Ιαπωνίας τουλάχιστον) και η απουσία της Σαντάκο από την μεγάλη οθόνη, γεγονός βέβαια που δεν εμπόδισε κανέναν να αναβιώσει ολόκληρο αυτό το horror σύμπαν λίγο μετά το 2010….
Sadako 3D του Τσουτόμου Χαναμπούσα – 2012
…και μάλιστα, ακολουθώντας την μόδα της εποχής, σε 3D! Το παράδοξο βέβαια εδώ δεν είναι ότι το γεγονός ότι η ταινία βασίζεται επίσης σε βιβλίο του Κότζι Σουζούκι (το «S» αυτή τη φορά). Το παράδοξο είναι ότι αποτελεί συνέχεια του «Rasen», ναι, εκείνου του ξεχασμένου sequel που δεν είναι ακριβώς ξεχασμένο πια! Φυσικά, έχουμε πλέον περάσει στις LCD οθόνες υπολογιστή, στις γιγαντοοθόνες που προσφέρουν ακόμα περισσότερες ευκαιρίες στη Σαντάκο να αξιοποιήσει την τρομακτική της φύση και στα ψηφιακά βίντεο που επιχειρούν να αναβιώσουν την δύναμη της «Ringu» κληρονομιάς (πραγματικά, η ιδέα ενός video artist που προσπαθεί να αναπαραστήσει την φρίκη της ιστορίας της Σαντάκο για να ξυπνήσει το πνεύμα της είναι ιδιοφυώς κωμική). Το αποτέλεσμα δυστυχώς όμως είναι στην καλύτερη αδιάφορο, μακριά από την μυστικιστική φύση της αρχικής ιστορίας και σε πλήρη αρμονία με τα φτηνά τρομάγματα του σύγχρονου τρόμου, ανάγοντας ουσιαστικά την «κακιά» της ιστορίας σε ένα απρόσωπο μοντέλο τρόμου που έχει χάσει και το παραμικρό ίχνος της ανατριχιαστικής του πρότερης γοητείας. Αν και πλέον μπορεί να μεταμορφώνεται σε σμήνος εντόμων. Χωρίς λόγο.
Διαβάστε επίσης: H Σαντάκο επιστρέφει. Και είναι τρισδιάστατη!
Sadako 3D 2 του Τσουτόμου Χαναμπούσα – 2013
Εξακολουθώντας να χτίζει την εξέλιξη μιας αφήγησης που για 15 χρόνια απλά αγνοούνταν επιδεικτικά η ύπαρξή της (παράνοια), το δεύτερο «Sadako 3D» εφευρίσκει τον τρόπο για να μπορεί να συνεχίζει για πάντα την αφήγησή του: τώρα πια η Σαντάκο μπορεί να αναδημιουργείται μέσα από τις γέννες κοριτσιών με τηλεπαθητικές δυνάμεις που πληρούν τα κριτήρια επιλογής της. Δίκαιο. Κατά τα άλλα, ολόκληρη η ταινία αποδεικνύεται μια από τα (μέτρια) ίδια, με ελάχιστα ουσιαστικά τρομάγματα και απείρως περισσότερο ειρωνικά μειδιάματα από την πλευρά του θεατή. Πλέον το μόνο κοινό που έχει η Σαντάκο με το παρελθόν της, είναι απλά το όνομά της.
Sadako vs. Kayako του Κότζι Σιραΐσι – 2016
Alien εναντίον Predator. Φρέντι εναντίον Τζέισον. Σαντάκο εναντίον Καγιάκο. Φυσικά και οι δύο πιο χαρακτηριστικές μορφές ασιατικού τρόμου κάποια στιγμή θα έρχονταν αντιμέτωπες η μία με την άλλη, ακολουθώντας το παράδειγμα προηγούμενων φονικών deathmatch της άλλης άκρης του Ειρηνικού. Το πρόβλημα εδώ δεν είναι η έμφυτη cult φύση του εγχειρήματος. Το πρόβλημα είναι ότι το τελικό αποτέλεσμα δεν προέκυψε ούτε επαρκώς camp, ούτε ικανοποιητικά τρομακτικό, ακολουθώντας μια μέση οδό που απλά το κατέστησε αδιάφορο. Οι αναφορές στην ιστορία και των δύο σειρών και τα καλοδεχούμενα Easter eggs δεν έσωσαν τα προσχήματα, επιβεβαίωσαν όμως το γεγονός ότι πλέον δημιουργικά η σειρά έχει στερέψει και ίσως μόνο μια ενδεχόμενη μάχη με τον Γκοτζίλα να μπορεί να δώσει μια απαραίτητη ώθηση στην μυθολογία της. Ή ένα απλό ξεφόρτωμα μέσα στο πηγάδι. Ίσως η εποχή της Σαντάκο όντως να τελείωσε με την παρακμή της βιντεοκασέτας.
TO ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ TIMELINE
Σήμα κινδύνου (The Ring) του Γκορ Βερμπίνσκι – 2002
Κι όμως, μερικές φορές τα remake μας βγάζουν ασπροπρόσωπους. Το αμερικάνικο «Ring» είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα του πώς μπορεί κανείς να μεταφράσει μια ιστορία ασιατικού τρόμου σε ένα τελείως διαφορετικό κοινό, χωρίς όμως να χάνει την επαφή με το αρχικό υλικό. Στην ταινία του Γκορ Βερμπίνσκι υπάρχουν όλες οι χαρακτηριστικές σκηνές της αρχικής «Ringu» ταινίας μέχρι και το ανατρεπτικό κλασικό φινάλε, όμως ταυτόχρονα υπάρχει και μια έμφαση στο γοτθικό παρελθόν της ιστορίας του τρόμου που καταφέρνει να γεφυρώσει τις δύο αφηγηματικές νοοτροπίες με θαυμαστά αποτελέσματα. Το «Σήμα Κινδύνου» είναι μια ταινία που πατάει με το ένα πόδι στο παρελθόν της Hammer και με το άλλο στο σύμπαν του Κότζι Σουζούκι, καταφέρνοντας όχι μόνο να δημιουργήσει την δική του δυναμική «κακιά» Σαμάρα Μόργκαν αλλά και να ενορχηστρώσει μια εντελώς πρωτότυπη στην ταινία σκηνή τρόμου (εκείνη με το άλογο πάνω στο φέριμποτ) που στέκεται ισάξια δίπλα στο εμβληματικό φινάλε.
Σήμα κινδύνου 2 (The Ring Two) του Χιντέο Νακάτα – 2005
Αν θεωρήσουμε το «Rasen» και το «Ringu 2» ως τα δύο πρώτα ταυτόχρονα εναλλακτικά sequel του «Ringu», τότε το «Σήμα Κινδύνου 2» είναι ξεκάθαρα το τρίτο. Ο Χιντέο Νακάτα επιστρέφει για να δώσει ακόμα μια εναλλακτική εξέλιξη στο σύμπαν που πρωτοδημιούργησε το 1998, συνδυάζοντας τις ιδέες από το ιαπωνικό παρελθόν με εκείνες του σεναριογράφου Ίρεν Κρούγκερ (οι οποίες φαίνεται να επικεντρώνεται πέρα από τις οθόνες της τηλεόρασης και στο νερό, ως πηγή απειλής), το αποτέλεσμα όμως δεν τον δικαιώνει απόλυτα καθώς πλέον τα δρώμενα μοιάζουν ιδιαίτερα γνώριμα στην προσπάθεια να ενισχύουν τον τρόμο της παρουσίας της Σαμάρα (bonus, ένας εξορκισμός λίγο πριν την κορύφωση). Το φινάλε βέβαια μοιάζει να δείχνει το τέλος για την αφήγηση της αμερικανικής εκδοχής του «Ring» τέρατος αλλά, ειλικρινά, θα έπρεπε να ξέρουμε καλύτερα.
Rings: Σήμα Κινδύνου 3 (Rings) του Χαβιέ Γκουτιέρεζ – 2017
Στην ταινία του Γκουτιέρεζ, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά τo « Ringu», η μυθολογία του «Ring» έχει λάβει πλέον κυριολεκτικά cult διαστάσεις, με την Σαμάρα και τη βιντεοκασέτα της να λατρεύονται από ένα είδος αίρεσης/κλαμπ φοιτητών, το μόνο ίσως επιτυχημένο κλείσιμο του ματιού στην ίδια την ιστορία του franchise. Κατά τα άλλα, σε πλήρη σύμπνοια με τα ιαπωνικά «Sadako 3D», το «Rings: Σήμα Κινδύνου 3» δε δείχνει να έχει πλέον να προσφέρει τίποτα στην κληρονομιά του φιλμ πέρα από αποτυχημένες απόπειρες φτηνού σοκ και μια αγωνιώδη προσπάθεια να αξιοποιήσει με απελπισία όση δύναμη έχει απομείνει στην παρουσία της Σαμάρα στη μεγάλη οθόνη. Ακόμα και η ίδια θα έπεφτε ξανά στο πηγάδι.
ΤΟ ΚΟΡΕΑΤΙΚΟ TIMELINE
The Ring Virus του Κιμ Ντονκ-Μπιν – 1999
Κι όμως, πέρα από την ιαπωνική και την αμερικανική εκδοχή, υπάρχει και η κορεάτικη μεταφορά του βιβλίου του Κότζι Σουζούκι, η οποία αν και διατηρεί σημεία του βιβλίου που δεν παρουσιάστηκαν στο πρωτότυπο «Ringu» (πχ ο πρωταγωνιστής είναι άντρας και η «Σαντάκο» της ιστορίας είναι ερμαφρόδιτη), δεν μπορεί να αρνηθεί την επιρροή που δέχτηκε από την εικονογραφία της αρχικής ταινίας του Χιντέο Νακάτα. Το τελικό φιλμ όμως παραμένει εξαιρετικά αποτελεσματικό, αρκούντως τρομακτικό και πετυχημένα ατμοσφαιρικό, αγκαλιάζοντας εξαρχής το φλερτ της ιστορίας με την επιστημονική φαντασία και χαρακτηρίζοντας ουσιαστικά την φύση της απειλής ως υπερφυσικό ιό. Sequel δεν υπήρξαν.
Διαβάστε ακόμα: 4 μέρες πριν το Halloween: «A Tale of Two Sisters» του Κιμ Τζι-γουν
BONUS, ΤΟ ΣΑΤΙΡΙΚΟ TIMELINE
Ποια Σαντάκο και ποια Σαμάρα; Η Τάμπιθα του «Scary Movie 3» είναι εκείνη που έτυχε της προσοχής των εξωγήινων, οι οποίοι τυχαία είδαν σε διαστημική εκπομπή την δολοφονική της κασέτα. Μην γελάτε. Συμβαίνει και τις καλύτερες οικογένειες.
Διαβάστε ακόμη:
- «Αφθαρτος» ή «Διχασμένος»; Βάζουμε στη σειρά τις ταινίες του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν
- 37 λόγοι για τους οποίους η «Λάμψη» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ έμεινε δίκαια στην ιστορία
- Made in Korea: Δέκα υπέροχες ταινίες από τη Νότια Κορέα που αξίζει να ανακαλύψετε
- Οι 10 καλύτερες ταινίες τρόμου κατά τον Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο
- O Μάρτιν Σκορσέζε ψηφίζει τις 11 αγαπημένες του ταινίες τρόμου
