Ο Ορφέας Περετζής μάς είναι ήδη γνωστός, ως ντοκιμαντερίστας: από το ευαίσθητο «Στο Κέντρο του Κύκλου» στο διερευνητικό και τόσο αναγνωρίσιμο «Iodine: Η Ελλάδα στα Ερείπια του Μεσολογγίου», εδώ και χρόνια μελετά και καταγράφει την ελληνική, την ανθρώπινη γενικότερα, ψυχοσύνθεση αλλά και, κυρίως, σύσταση, τη σχέση με τον τόπο, το χρόνο, το βίωμα και την ανάμνηση. Τώρα αποφασίζει να κάνει κάτι ανάλογο στη μυθοπλασία, με την πρώτη φιξιόν μεγάλου μήκου του, «Ριβιέρα», που επιλέχθηκε στο πρόγραμμα των Works in Progress στο περίοπτο ευρωπαϊκό διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου Les Arcs.
Λίγο πριν από αυτό, το Flix μίλησε με τον Ορφέα Περετζή για τη «Ριβιέρα» του, ένα οδοιπορικό στην αττική παραλιακή οδό που, ακριβώς τώρα, χάνεται μπροστά στα μάτια μας. Η ταινία παρακολουθεί την Αλκηστη, που μένει στην οικογενειακή πανσιόν στην Αθηναϊκή Ριβιέρα μαζί με τη μητέρα της, Αννα και τους μοναδικούς τους πελάτες: τον Πέτρο και το ζεύγος Χατζηβασιλείου. Εχει δύο λατρείες: τον πατέρας της που σκοτώθηκε κάνοντας θαλάσσιο σκι κι ένα φοίνικα, τον Τζέρι, που βρίσκεται στον κήπο. Είναι άραγε το τελευταίο καλοκαίρι της σε αυτό το σπίτι που η μητέρα της θέλει τώρα να πουλήσει;
Ο Ορφέας Περετζής εξηγεί και εξιστορεί.
φωτό: Chloe Kritharas
Επιλέγεις - αν καταλαβαίνουμε σωστά από τη σύνοψη - μια ιστορία κόρης και μητέρας, την ενηλικίωση ενός κοριτσιού. Τι σε προσέλκυσε στο να γράψεις μια τέτοια ιστορία; Τι θέση έχουν οι γυναικείοι και τι οι ανδρικοί ρόλοι στην ταινία;
Δεν νοιώθω άνετα με τον όρο ενηλικίωση. Με έναν τρόπο η ιστορία είναι για τη μη-ενηλικίωση, την αδυναμία των χαρακτήρων να βρουν κάποιο νόημα στη ζωή. Θα έλεγα πως η αφήγηση επικεντρώνεται στην κόρη και στη σχέση της με τον κόσμο που αλλάζει γύρω της. Η πρωταγωνίστρια βρίσκεται στη μέση ενός μωσαϊκού από άντρες και γυναίκες, σύμβολα του ένδοξου παρελθόντος που κοιτάζουν αμέτοχα την περιθωριοποίησή τους. Από τα πρώτα χρόνια που ξεκίνησα να κάνω ταινίες, όταν σπούδαζα στην Αγγλία, με έλκυαν χαρακτήρες που ζούσαν σαν outsiders και προσπαθούσαν να βρουν τρόπο να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα γύρω τους. Στη μικρού μήκους «Small Talk» (2007), ένοιωσα μεγάλη σύνδεση με την Hilary Chan, την κεντρική ηρωίδα του graphic novel του Εϊντριεν Τομίνε, «Hawaian Getaway», όπου μια νεαρή ζει στο Λονδίνο και κάνει φάρσες στον τηλεφωνικό θάλαμο του δρόμου της. Μου άρεσε το κωμικοτραγικό στοιχείο της μοναχικότητας του χαρακτήρα. Με αυτό το σημείο αναφοράς, και έμπνευση από μια ιστορία της Ιωάννας Νισυρίου, το «Kουτί της Πανδώρας», γεννήθηκε ο ρόλος της Αλκηστις, και αυτή τη φορά στην Αθηναϊκή Ριβιέρα. Ενας χαρακτήρας εσωστρεφής σε ένα σύμπαν φαινομενικά ειδυλλιακό.
Ορφέας Περετζής, φωτό: Chloe Kritharas
Τι χαρακτήρα θα έχει η ταινία, νοηματικά και αισθητικά, δεδομένου ότι «διαβάζει» ως μια ταινία με κλίμα νοσταλγικό, με μια αίσθηση απώλειας;
Είναι μια ταινία που κοιτάζει την απώλεια και τη νοσταλγία με στόχο να βρει νόημα προς το μέλλον. Μια μελέτη για το τι πάει να πει να ζει κάποιος σε ένα δήθεν γκλάμορους μέρος, όπως ένα τουριστικό θέρετρο, όπου όλες οι αντιφάσεις της κοινωνίας βρίσκονται προσωποποιημένες στο αστικό τοπίο. Πρόθεσή μου είναι να θέσω έναν προβληματισμό για τη μη-βιώσιμη οικονομική ανάπλαση και ανάπτυξη που συμβαίνει. Ταυτόχρονα το ύφος της ταινίας νοηματικά και αισθητικά κινείται στο πρίσμα του κυνισμού, του δράματος και του σκοτεινού χιούμορ, απαραίτητα εφόδια να αντιμετωπίσει κάποιος το παρελθόν!
φωτό: Chloe Kritharas
Τι σημαίνει για σένα, προσωπικά, το τοπίο της «αθηναϊκής Ριβιέρας», στο οποίο πολλοί από εμάς μεγαλώσαμε;
Το κύριο γνώρισμα της αθηναϊκής Ριβιέρα είναι το στοιχείο του «περιττού». Αυτό που τώρα δεν είναι πια χρήσιμο. Εκτός λειτουργίας. Μη λειτουργικό. Οπως ένα εγκαταλελειμμένο κλαμπ, ένα άδειο πάρκινγκ δίπλα σε μια παραλία χωρίς πρόσβαση, δημόσιες παραθαλάσσιες τουαλέτες με συρματόπλεγμα γύρω γύρω και σπασμένα πλακάκια, φανάρια που οδηγούν σε κλειστές μάντρες από λαμαρίνες. Και κάπως έτσι το τοπίο γίνεται καθρέφτης ανθρώπινων σχέσεων και παλιών αξιών που τώρα πια οδηγούν σε αδιέξοδα. Η Αθήνα είναι μια πόλη που αναπτύχθηκε με χαοτικό τρόπο για να φιλοξενήσει όσο το δυνατόν περισσότερο πληθυσμό καταστρέφοντας το τοπίο. Και ακόμα συνεχίζουμε να καταστρέφουμε το φυσικό περιβάλλον στο όνομα μιας καλύτερης ποιότητας ζωής ή του τουρισμού αποτελειώνοντας ό,τι έχει μείνει. Και κάπως έτσι αναρωτιέμαι τι ταυτότητα θα βρουν αυτά τα μέρη και εγώ μαζί καθώς τώρα εξελίσσονται προς ένα μέλλον που φαντάζει αβέβαιο. Σε μια κοινωνία που προσπαθεί να ορίσει τι είναι Τέχνη, τι είναι καλό για το περιβάλλον, για την ψυχολογία μου, αλλά αποτυγχάνει να βρει ισορροπίες και να ζήσει ειρηνικά και με σεβασμό στον περιβάλλον. Ετσι η Ριβιέρα για μένα αποκτά μια κωμικοτραγική διάσταση.
ρεπεράζ, φωτό: Ορφέας Περετζής
Τι σημασία θεωρείς ότι έχει για τον κάθε άνθρωπο η γεωγραφία, ο τόπος, το πού μεγαλώνει ή πού ζει;
H Ριβιέρα είναι ιταλική λέξη που σημαίνει ακτογραμμή και βγαίνει από το λατινικό ripa, που σημαίνει ρυάκι, ρεύμα και ποτάμι. Το στοιχείο της θάλασσας και του νερού παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ταινία. Γίνεται σύμβολο μιας μεταφυσικής σύνδεσης των χαρακτήρων με ένα συλλογικό ασυνείδητο που ενώνει τα σπασμένα κομμάτια του παρελθόντος τους. Οπως με τους παραθαλάσσιους πληθυσμούς, αναπόφευκτα έχουν μια εξοικείωση με τη θάλασσα, ακόμα και αν δεν πάνε ποτέ στην παραλία. Υφίστανται όμως τις κοινωνικές πιέσεις που έρχονται λόγω προσβασιμότητας και στρατηγικής θέσης. Οπως και τώρα με την ανάπλαση του Ελληνικού στον τοπικό πληθυσμό. Η ηρωίδα της «Ριβιέρα» αγαπά παράφορα τον τόπο της και κάθε στοιχείο που τον διαμορφώνει. Αυτή είναι και η κατάρα της αφού δεν αντέχει να τον βλέπει να καταστρέφεται και προσπαθεί με κάθε τρόπο να τον διαφυλάξει, έστω και στη μνήμη της, μέχρι να μπορέσει να τον αφήσει πίσω της.
ρεπεράζ, φωτό: Ορφέας Περετζής
Μ' έναν τρόπο, η ταινία σου θ' αποτελέσει ντοκουμέντο για μια περιοχή που αλλάζει ολοκληρωτικά. Τι αίσθηση σου αφήνει αυτό;
Οι περισσότερες διαδρομές στην ταινία είναι γύρω από την περιοχή του Ελληνικού. Ολη η περιοχή είναι ένα work in progress. Εργοτάξια παντού και απομεινάρια παλιών κτιρίων και υποδομών εκτός λειτουργίας που περιμένουν την κατεδάφισή τους. Το Ελληνικό προς τη θάλασσα μέχρι και τον Αγιο Κοσμά έχει μια περίεργη κινηματογραφική ομορφιά και μελαγχολία. Η ταινία δείχνει ίσως για τελευταία φορά τα ίχνη μιας άλλης εποχής και κάπως μου αφήνει την αίσθηση ενός αποχαιρετισμού. Τον ίδιο αποχαιρετισμό που και η ηρωίδα δυσκολεύεται να κάνει. Η Αθηναϊκή Ριβιέρα μέχρι το Λαγονήσι είναι έρμαιο έντονων κοινωνικοπολιτικών αλλαγών. Από τη Μικρασιατική καταστροφή και την εγκατάσταση Ελλήνων του Πόντου λόγω της ύπαρξης νερού μέσω γεωτρήσεων, μέχρι τον σφοδρό βομβαρδισμό της από τις Συμμαχικές Δυνάμεις στον Δεύτερο Παγκόσμιο. Ηδη οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν το Ελληνικό σαν αεροδρόμιο. Αλλά ακόμα και πρόσφατα η άτακτη τουριστική ανάπτυξη την δεκαετία του '70 και μέσα στα '00s, με την εμφάνιση κακής αισθητικής νέων οικισμών, δείχνουν μια ετερογενή και παράξενη διαμόρφωση του αστικού τοπίου, που δηλώνουν μια αναποφασιστικότητα μέσα στα χρόνια για τη χρήση του δημόσιου χώρου.
Γιώργος Βαλσαμής, φωτό: Chloe Kritharas
Μίλησέ μας για την επιλογή των συνεργατών σου: από την μια πλευρά των πρωταγωνιστών σου, από την άλλη κάποιων καθοριστικών συνεργατών, όπως τον παραγωγό σου Κωνσταντίνο Βασίλαρο, τον Γιώργο Βαλσαμή στη φωτογραφία, ό,τι και για όποιους εσύ θέλεις να μοιραστείς.
Ο παραγωγός και σταθερός συνεργάτης Κωνσταντίνος Βασίλαρος παρακολουθεί το project από την αρχή. Είναι ένα σημείο αναφοράς. Συζητούσαμε το σενάριο σε όλη τη διάρκεια της εξέλιξής του. Είναι ένας παραγωγός που στηρίζει την ταινία μέχρι τέλους και μαζί με τη διευθύντρια παραγωγής Νίκη Σαλιαγκοπούλου έφτιαξαν μια δυνατή ομάδα και δημιούργησαν τις ιδανικές συνθήκες για να πραγματοποιηθούν τα γυρίσματα. Με τον Γιώργο Βαλσαμή συνεργάζομαι πρώτη φορά. Η ματιά του έχει μια διεθνή αισθητική που πάντα επιθυμούσα για την ταινία. Θα ήθελα να αναφέρω και την πρωταγωνίστριά μας, Εύα Σαμιώτη, που δούλεψε πολύ σκληρά για την ταινία και μου έδινε και εμένα έμπνευση και δύναμη με την προσήλωσή της, το ταλέντο της και το θάρρος της να αντιμετωπίζει όλες τις δυσκολίες με στωικότητα και αστείρευτο κέφι. Η διαδικασία του κάστινγκ ήταν χρονοβόρα και δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη συμβολή του Ακη Γουρζουλίδη και της Σωτηρίας Μαρίνη.
Τι επίδραση έχει σ' εσένα, ως σεναριογράφο και σκηνοθέτη, το γεγονός ότι αυτή η ταινία είναι συμπαραγωγή και δη με την KG Productions, ότι συν-χρηματοδοτήθηκε από το CNC, ότι ήδη στη δημιουργία της έχει ένα διεθνή χαρακτήρα;
Σε μεγάλο βαθμό ο διεθνής χαρακτήρας της ταινίας θα διαμορφωθεί στο post production και στην προώθησή της. Μας δίνεται τώρα και η ευκαιρία να παρουσιάσουμε σε sales agents, διανομείς και εκπροσώπους φεστιβάλ μερικές σκηνές από την ταινία μας στο works-in-progress του Les Arcs της Γαλλίας. Ως προς την ανάπτυξη του σεναρίου δεν άλλαξαν οι προθέσεις μου στην αφήγηση. Το CNC σίγουρα βοήθησε περεταίρω την οικονομική ενίσχυση της ταινίας για να υπάρχουν καλύτερες συνθήκες για τους συνεργάτες μου και μένα στο γύρισμα.
Αν η «Ριβιέρα», όπως την ξέρουμε, ανήκει στο παρελθόν, το μέλλον ποιο είναι για σένα, από τη μια το κοινωνικό κι από την άλλη το ελληνικό κινηματογραφικό;
Η Ριβιέρα - σε Ελλάδα και Ευρώπη - είναι ένα σύμβολο ευημερίας και «λαμπερού» τρόπου ζωής που τώρα φαντάζει ξεπερασμένος και ανέφικτος. Ετσι και στον κινηματογράφο νομίζω οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε παλιούς τρόπους κινηματογράφησης και αισθητικής. Το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου είναι η αισθητική του. Της εικόνας και του λόγου. Πιστεύω πως η αισθητική στον κινηματογράφο μπορεί να υπάρχει με αντικειμενικό τρόπο. Ταυτόχρονα θεωρώ πως η ομορφιά βρίσκεται στη λιτότητα. Οχι απλώς ωραίες εικόνες, αλλά και αισθητική των χαρακτήρων και των ιστοριών, μια ισορροπία ανάμεσα στην ομορφιά και την ουσία. Ο Γιώργος Λάνθιμος δημιούργησε μια αισθητική και μια κινηματογραφική γλώσσα τόσο ολοκληρωμένη και πρόσφατη που μπορεί να μοιάζει ταυτόχρονα με κατάρα για τις επόμενες γενιές, αλλά είναι και πηγή έμπνευσης για μένα και τον κινηματογράφο γενικότερα όπως φαίνεται να εξελίσσεται. Και πίσω από όλα υπάρχει το τοπίο, το οποίο πρέπει πάση θυσία να προστατευτεί και εκεί θα έρθει και η Τέχνη. Για μένα αυτό είναι το σινεμά. Εχει αισθητική. Εχει μήνυμα και βιωσιμότητα και συνδέει τον άνθρωπο με έναν βαθύτερο προβληματισμό.
info «Ριβιέρα» | Σκηνοθεσία - Σενάριο: Ορφέας Περετζής | Παραγωγός: Κωνσταντίνος Βασίλαρος | Συμπαραγωγός: Alexandre Gavras | Σε συμπαραγωγή με Micro Climat Studios και ΕΡΤ Α.Ε. | Διεύθυνση Φωτογραφίας: Γιώργος Βαλσαμής | Σκηνογράφος: Χρύσα Κουρτούμη | Κοστούμια: Εύα Γουλάκου | Ηχολήπτης: Δημήτρης Κανελλόπουλος | Μοντάζ: Γιώργος Ζαφείρης | Διεύθυνση Παραγωγής: Νίκη Σαλιαγκοπούλου | Βοηθός Σκηνοθέτη: Νίκος Φαρούπος | Σχεδιασμός Μακιγιάζ: Αλεξάνδρα Μυτά | Σκριπτ: Νεφέλη Ράπτη | Β’ Βοηθός Σκηνοθέτη: Σοφία Τοτού | Set Dresser: Νίκος Μακρής | Φροντιστής: Δημήτρης Αυγέρος | Βοηθός Ενδυματολόγου: Λίνα Σταυρόπουλου | Μπούμαν: Αλκαίος Νικολάου | Focus Puller: Γιάννης Ροζέας | B’ Βοηθός Κάμερας: Αργύρης Παπαθεοδώρου | Data Wrangler: Νίκος Διακουμέας | Chef Ηλεκτρολόγος: Ηρακλής Μητρόπουλος | Ηλεκτρολόγος Α’: Χάρης Πουρνιάς | Ηλεκτρολόγος Trainee: Ηλίας Μιχελής | Μακενίστας: Βασίλης Χαρατζόγλου | Βοηθοί Μακενίστα: Νίκος Τσιτσιδάκης, Νίκος Αδαμάκης | Drone: Ορφέας Καλαφάτης | Επιπρόσθετη Μακιγιέζ: Ολγα Πάτσιου | Κομμώσεις: Δημήτρης Αποστολίδης | Εκπαιδευτής Ζώων: Μαίρη Τσίτσου | Βοηθός Μοντάζ: Κωστής Κοντογιώργος | Βοηθός Διευθυντή Παραγωγής & Location Manager: Μάριος Δημόπουλος | Βοηθός Παραγωγού: Κατερίνα Καταμπελίση | Οργάνωση Παραγωγής: Φίλιππος Παπάζογλου | Unit: Δημήτρης Μάκρου | Locations: Μάριος Δημόπουλος, Νίκη Σαλιαγκοπούλου | Βοηθοί Παραγωγής: Ηλίας Μάικα, Βαγγέλης Χαραλαμπόπουλος, Δημήτρης Ματθαίου, Φώτης Ζαμινός | Βοηθός Σκηνοθέτη Προετοιμασίας: Κατερίνα Γιαννακοπούλου | Still Photographer: Chloe Kritharas | Χορογράφος: Κώστας Τσιούκας | Actors Coach για Εύα Σαμιώτη: Δήμητρα Λαρεντζάκη | Extras Casting: Νίκος Τσιάμης | Casting Directors: Ακης Γουρζουλίδης & Σωτηρία Μαρίνη | Πρωταγωνιστούν: Εύα Σαμιώτη, Μιχάλης Συριόπουλος, Μαρία Αποστολακέα, Κώστας Κορωναίος, Μυρτώ Μεϊτάνη-Καστρινάκη, Χρήστος Βασιλόπουλος, Σοφία Σεϊρλή & Αλκης Παναγιωτίδης | Επίσης παίζουν: Λένα Γιάκα, Μπάμπης Αθανασόπουλος, Σταμάτης Φακορέλλης, Σωτήρης Μανίκας, Γιάννης Μάνθος, Χρήστος Καρύπης | Με την υποστήριξη των: Creative Europe MEDIA, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, CNC, Aide à la Coproduction d’Œuvres Cinématographiques Franco-Grecques & ΕΚΟΜΕ | Αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των: Midpoint Feature Launch 2019 & MFI Script2Film 2018 | Παρουσιάστηκε: TIFF Crossroads, Eastern Promises Industry Days, IPDF (Los Angeles Greek Film Festival) | Παραγωγή: StudioBauhaus (Ελλάδα) & KG Productions (Γαλλία)
