Η ίδια η Μαρί Λοζιέ περιγράφει το έργο της ως μια σειρά από κινηματογραφικά πορτρέτα. Και κάπως έτσι είναι, αν μέσα στη λέξη «πορτρέτα» ενσωματώσεις και την παραδοξότητα των ηρώων της που δεν είναι απαραίτητα θρύλοι της underground καλλιτεχνικής σκηνής, όπως ο σκηνοθέτης Μάικ Κούτσαρ και ο Αλαν Βέγκα των Suicide, αλλά προσωπικότητες μιας καθημερινότητας που ισορροπεί ανάμεσα στο συνηθισμένο και το εξαιρετικό, το queer και το mainstream.
Μόνιμη κάτοικος Νέας Υόρκης από την εποχή που σπούδαζε ζωγραφική, έφτιαχνε σκηνικά και έμαθε να τραβά σε φιλμ 16mm με τον Μάικ Κούτσαρ στο Εργαστήριο Μιλένιουμ Φιλμ, η Μαρί Λοζιέ βρέθηκε στην Αθήνα, καλεσμένη του 10ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου και μίλησε στο Flix για το σινεμά που την συνάντησε, τα μιούζικαλ που αγαπάει, τους ήρωες που τους αφιερώνει τα πορτρέτα της και την εμμονή της με το αναλογικό φιλμ σε μια εποχή που και η ίδια θα επιθυμούσε το Netflix να είχε ειδικό τμήμα για πειραματικές ταινίες.
Διαβάστε ακόμη: Οδηγός Επιβίωσης για το 10o Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας
(φωτο: Βαγγέλης Πατσιαλός)
Πώς θα περιγράφατε το έργο σας σε κάποιον που δεν το γνωρίζει ή έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με αυτό;
Είναι δύσκολο να προσδιορίσω το έργο μου, αυτό είναι δουλειά του θεατή. Θα έλεγα πως φτιάχνω κινηματογραφικά πορτρέτα.
Σπουδάζατε ζωγραφική στη Νέα Υόρκη. Πώς προέκυψε το σινεμά;
Πάντα αγαπούσα το σινεμά, από την εποχή που ήμουν παιδί. Eχω δει άπειρες ταινίες, στο Παρίσι υπήρχαν πολλές κινηματογραφικές λέσχες, επομένως ήμουν πάντα κοντά στο σινεμά. Όταν βρέθηκα στη Νέα Υόρκη, όπου σπούδαζα Καλές Τέχνες, συνάντησα τον Γιόνας Μέκας και μέσω αυτού ήρθα σε επαφή με όλες τις μορφές του πειραματικού σινεμά της Νέας Υόρκης. Η σκηνοθεσία δεν περνούσε ακόμα από το μυαλό μου, ήταν όμως πολύ φυσικό να αρχίσω να κάνω ταινίες μέσα σε όλο αυτό το δημιουργικό περιβάλλον. Ο κινηματογράφος μοιάζει πολύ με τη ζωγραφική, έχει μια υλική υπόσταση το φιλμ που με συναρπάζει και ήμουν ανάμεσα σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που θαύμαζα και οι οποίοι με βοήθησαν. Η πρώτη ταινία μου ήταν για τον Μάικ Κούτσαρ, που ήταν πολύ καλός μου φίλος.
Alan Vega, Just a Million Dreams (2014)
Tony Condrad-DreamMinimalist (2008)
Πώς επιλέγετε τους ανθρώπους στους οποίους αφιερώνετε ένα κινηματογραφικό πορτρέτο σας;
Δεν τους επιλέγω. Είναι πάντα μια τυχαία συνάντηση, ένα ραντεβού, μια έκπληξη. Γι’ αυτό κάνω χρόνια να ολοκληρώσω ένα πορτρέτο. Δεν με συναρπάζουν με την έννοια ότι είμαι fan τους, αλλά γίνομαι φίλη τους. Γνωρίζω ενστικτωδώς ότι κάποιος θα γίνει θέμα μου, συναντιόμαστε και συμβαίνει κάτι σχεδόν μεταφυσικό αλλά και φυσικό ταυτόχρονα, περνάω χρόνο μαζί τους και τους κινηματογραφώ. Κινηματογραφώ τη διαδικασία της δημιουργίας μαζί τους και τους καταγράφω μέσα στο χρόνο.
Πώς καταφέρνετε να διατηρήσετε το προσωπικό σας δημιουργικό στίγμα και την αντικειμενική παρουσίαση του θέματός σας;
Προκύπτει από τη στενή μου σχέση με τους ανθρώπους που κινηματογραφώ, η οποία γίνεται μέρος της γλώσσας της ταινίας. Υπάρχει εμπιστοσύνη και μεγάλη αγάπη, κι αυτό τους επιτρέπει να ανοιχτούν σε μένα, γνωρίζουμε όμως και οι δύο ότι είμαστε ταυτόχρονα σε μια διαδικασία κινηματογράφησης κι αυτό δίνει μια πιο αντικειμενική διάσταση στο εγχείρημα. Η ζωή και η δημιουργία πάντα συνδέονται. Είναι και θέμα ένστικτου, αν κάτι δε δουλεύει, ακολουθείς διαφορετική προσέγγιση μέχρι να βρεθεί ο σωστός δρόμος.
Oλες οι ταινίες του πειραματικού σινεμά είναι πολύ πολιτικές, ακόμα κι όταν επικεντρώνονται κυρίως στην εξερεύνηση της φόρμας ή αν έχουν μια κωμική ή cult διάσταση. Ακόμα και η πάλη να γυρίσεις μια ταινία κόντρα στα στερεότυπα, στα είδη και στις συμβάσεις είναι μια πολιτική πράξη από μόνη της.»
(φωτο: Βαγγέλης Πατσιαλός)
Οι προσωπικότητες που αποτελούν αντικείμενο των πορτρέτων σας είναι κυρίως underground ή cult καλλιτέχνες, σίγουρα κάθε άλλο παρά mainstream.
Μεγάλωσα σε αυτό το περιβάλλον και αυτοί οι άνθρωποι είναι η ζωή μου. Δεν πήγα σε σχολή κινηματογράφου, ούτε σπούδασα σκηνοθεσία με τον παραδοσιακό τρόπο και ενδιαφέρομαι για τους διαφορετικούς, «ανορθόδοξους» ανθρώπους, εκείνους που έχουν έναν διαφορετικό τρόπο να αντιμετωπίζουν τη ζωή και την τέχνη, που παλεύουν ενάντια στο σύστημα για να βρουν τη φωνή τους. Είναι όλοι bigger than life προσωπικότητες και αυτό έχει μια κινηματογραφικότητα. Είναι άλλωστε όλοι πολύ αστείοι και δυναμικοί. Γι’ αυτό τους αγαπώ.
Θα σας ενδιέφερε ποτέ ένα πορτρέτο μιας mainstream διασημότητας;
Αν προκύψει αυτή η ιδιαίτερη συνάντηση, γιατί όχι; Τα πάντα είναι θέμα χημείας και του ποιοί άνθρωποι εμφανίζονται στη ζωή σου. Και του πώς και του πότε;
Byun, Object Trouve (2012)
Cassandro the Exotico (2019)
Ο αφηγηματικός κινηματογράφος σας ενδιαφέρει;
Φυσικά. Είμαι ήδη στην προεργασία της πρώτης μου fiction ταινίας, η οποία θα είναι ένα μιούζικαλ. Φυσικά με τον δικό μου, ανορθόδοξο τρόπο.
Hταν τα μιούζικαλ μία από τις επιρροές σας;
Μεγάλωσα με τις ταινίες του βωβού κινηματογράφου, με τα γουέστερν, με τα μιούζικαλ φυσικά, τα φιλμ νουάρ. Αγαπώ το κλασικό σινεμά με πάθος, είναι η κινηματογραφική μου βάση. Στη Σινεματέκ του Παρισιού πέρασα πολλές, πολλές ώρες.
Γιατί διαρκεί τόσο πολύ το γύρισμα των ταινιών σας; Για την τελευταία σας ταινία το «Cassandro, The Exotico» χρειάστηκαν επτά χρόνια.
Ο χρόνος είναι το πλεονέκτημα που έχω με το μέρος μου, γιατί με κάνει να γνωρίζω σε βαθος το αντικείμενό μου. Επίσης, δεν βιοπορίζομαι από τον κινηματογράφο, επομένως η χρηματοδότηση των ταινιών μου είναι πάντα ένα χρονοβόρο ζήτημα. Κυρίως, όμως, θέλω να εξερευνώ τις αντιθέσεις ανάμεσα σε μένα και τους ανθρώπους που κινηματογραφώ, είναι ένα πεδίο στο οποίο δεν βιάζομαι να βρω το σημείο συνάντησης, αλλά απολαμβάνω τη διεργασία. Κινηματογραφώντας διαρκώς βλέπεις και την εξέλιξη, καταγράφεις τις αλλαγές και αποκτάς μια πιο συνολική εικόνα.
Slap the Gondola! (2010)
Hermaphrodite (2013)
Γιατί σκηνοθετείτε ακόμα σε φιλμ σε μια εποχή που επικρατεί το digital;
Eμαθα να σκηνοθετώ με το φιλμ. Είναι πιο κοντά στην καρδιά μου, μεγάλωσα άλλωστε με το σελιλόιντ. Ακόμα και σωματικά, στις προβολές που παρακολουθούσα, έβλεπα τις μπομπίνες. Η εμπειρία του μοντάζ είναι διαφορετική, είναι μια ολόκληρη δημιουργική διαδικασία που μοιάζει με τη ζωγραφική. Μου θυμίζει τα πρώτα μου καλλιτεχνικά βήματα κι εκτός αυτού κάθε φορά στα γυρίσματα απαιτεί έναν τελείως διαφορετικό τρόπο προσέγγισης, πιο σωματικό κι ακριβή σε σχέση με την ψηφιακή λήψη. Δεν έχω τίποτα εναντίον του digital, αλλά νομίζω πως το φιλμ ταιριάζει περισσότερο στην αίσθηση που θέλω να αποπνέουν οι ταινίες μου.
Οι ταινίες σας προβάλλονται σε γκαλερί και μουσεία ή σε φεστιβάλ με πιο πειραματικό προσανατολισμό. Πιστεύετε ότι υπάρχει ένα διαφορετικό, ειδικό κοινό στο οποίο απευθύνεστε;
Ναι, αλλά αυτό είναι τέλειο. Oσα περισσότερα είδη σινεμά υπάρχουν, τόσο το καλύτερο. Υπάρχει χώρος για όλους. Κι εγώ θα έκανα mainstream σινεμά, αν είχα τα λεφτά, απλώς με το δικό μου τρόπο. Το σινεμά αλλάζει. Κι αν τα πράγματα ήταν πάντα δύσκολα για το πειραματικό ή το ανεξάρτητο σινεμά, στις μέρες μας ακόμα και ο παραδοσιακός mainstream κινηματογράφος αντιμετωπίζει δυσκολίες με την κρίση στις αίθουσες. Μπορείς να δεις ταινίες παντού, στο κινητό σου, στον υπολογιστή, παντού. Η αίθουσα έχει χάσει την αξία της, αλλά και αυτό είναι απελευθερωτικό. Θα ήθελα να υπάρχουν ψηφιακές πλατφόρμες για το πειραματικό σινεμά, ή αν το Netflix πχ, είχε στο πρόγραμμά του τέτοιες ταινίες.
Υπάρχει πολιτική διάσταση στο πειραματικό σινεμά;
Oλες οι ταινίες του πειραματικού σινεμά είναι πολύ πολιτικές, ακόμα κι όταν επικεντρώνονται κυρίως στην εξερεύνηση της φόρμας ή αν έχουν μια κωμική ή cult διάσταση. Ακόμα και η πάλη να γυρίσεις μια ταινία κόντρα στα στερεότυπα, στα είδη και στις συμβάσεις είναι μια πολιτική πράξη από μόνη της.
Δείτε εδώ ένα απόσπασμα από το «The Ballad of Genesis and Lady Jaye» του 2011 και αναζητήστε περισσότερα για το έργο της Μαρί Λοζιέ στο επίσημο κανάλι της στο Vimeo:
Το 10ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας συνεχίζεται μέχρι και τις 5 Δεκεμβρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, το Exile Room και το Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες για το 10ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας στο επίσημο site του, στην επίσημη σελίδα του στο Facebook. Για την προπώληση εισιτηρίων μπείτε εδώ και για να κατεβάσετε το ωρολόγιο πρόγραμμα εδώ.
