Είναι πολυδιατυπωμένη η θεώρηση πως αν ο Σαίξπηρ ζούσε σήμερα θα έγραφε επεισόδια για σαπουνόπερες, οπότε υπό την ίδια προσέγγιση θα είχε νόημα να αναρωτηθούμε ίσως πώς θα έμοιαζε η ιστορία του Ιησού αν γραφόταν τον 21ο αιώνα. Ή ίσως και όχι τόσο, επειδή έχει γραφτεί, σε πολλές εκδοχές, αλλά καμία που να περικλείει μέσα της την εποχή μας όσο η τριλογία «Matrix» των Αδελφών Γουατσόφσκι.
Η πιο κοινή διαπίστωση πάνω στην κλασική, επιδραστική τριλογία μιλάει για ένα αριστουργηματικό πρώτο μέρος και δύο σίκουελ-σκουπίδια. Για τους σκοπούς ετούτου του άρθρου ας αρκεστούμε στο να πούμε ότι διαφωνούμε ολοκληρωτικά σε ό,τι αφορά τα «Matrix Reloaded» και «Matrix Revolutions», δύο ταινίες απολύτως απαραίτητες πάνω στο πώς οι Γουατσόφσκι προσθέτουν σύμβολα και επίπεδα μυθολογίας σε αυτό που αρχικά είναι απλώς μια απλή μεσσιανική αλληγορία δίχως λαούς που υποφέρουν, δίχως το κόστος της επανάστασης να μπαίνει στο παιχνίδι, δίχως στοχασμούς πάνω στη θυσία και στην επόμενη μέρα.
Το «Matrix» είναι, φυσικά, η ιστορία του Νίο, δηλαδή Neo, δηλαδή One. (Δε θα ξεχάσουμε ποτέ τον υποτιτλισμό της κόπιας που κυκλοφόρησε αρχικά στις αίθουσες, όπου το όνομα του χαρακτήρα του Κιάνου Ριβς είχε αποδοθεί ως «Νέας» για να αναγραμματίζεται σωστά σε «Ενας».) Ο οποίος ζει μια απλή καθημερινότητα όχι ως γιος ξυλουργού αλλά ως προγραμματιστής, δηλαδή ο θεμελιωτής-εργάτης του 21ου αιώνα, που μια μέρα έρχεται αντιμέτωπος με μια μεγάλη αποκάλυψη: πως είναι ο εκλεκτός, εκείνος που για γενιές αναζητούν οι προφήτες του υλικού κόσμου, εκείνος που θα ξυπνήσει την ανθρωπότητα και θα την οδηγήσει στη βασιλεία, well, όχι του ουρανού αλλά πολύ πιο σημαντικά, της ίδιας τους της γης.
Ο Νίο πέθανε για τις αμαρτίες μας, για να έχουμε μια ευκαιρία στο αύριο - ακόμα κι αν είναι απολύτως βέβαιο πως αργά ή γρήγορα θα είναι ξανά αναγκαία μια ύπαρξη ανάλογή του, όσο αναπόφευκτη είναι η διαρκής αναγέννηση του ιδεώδους του Μεσσία μέσα από την δημοφιλή κουλτούρα της κάθε εποχής. Μάλλον επειδή, ο κύκλος ελέγχου και επανάστασης μοιάζει να μη σπάει ποτέ.
Οι Γουατσόφσκι εμπλέκουν στην αφήγησή τους θρησκευτική σημειολογία, cyberpunk αναφορές, και κόμικ sci-fi επιρροές και εικονογραφία. (Παρακολουθώντας μια μάχη του Νίο με τους κλώνους του Πράκτορα Σμιθ σε μια σκεπή, θυμάμαι έναν φίλο κομίστα να λέει μετά, «αυτή η σκηνή θα μπορούσε κάτω δεξιά να έχει την υπογραφή του Τζακ Κέρμπι».) Ο Σμιθ είναι ο διάβολος, που σταδιακά καταλαμβάνει κάθε πλάσμα του ψεύτικου κόσμου του και είναι τότε που ο Νίο, στα σίκουελ φυσικά, θα κληθεί να μείνει πιστός στην δύναμή του, μια δύναμη που διαπερνά κόσμους και επίπεδα ύπαρξης, για να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με τον δημιουργό, με τον πατέρα του.
Ο οποίος του αποκαλύπτει πως όχι απλά ο ίδιος δεν είναι ο Σωτήρας που όλοι περίμεναν, κι όχι απλά πως αυτή δεν ήταν η Δευτέρα Παρουσία - αλλά πως, ακόμα κι η Δευτέρα, κι η Τρίτη, κι ετούτη η Απειροστή Παρουσία, δεν είναι παρά μέθοδοι ελέγχου ενός συστήματος διαφυλαγμένου απέναντι στο «λάθος», δηλαδή στην ανθρώπινη επιλογή.
Οι Γουατσόφσκι κατασκευάζουν μια ιστορία ανάστασης και σωτηρίας της ανθρωπότητας από τις αμαρτίες της, όπου το μόνο που δεν έχει προβλέψει το σύστημα είναι πως ο Μεσσίας θα επέλεγε και πάλι να θυσιάσει εαυτόν ακόμα και γνωρίζοντας πως για τον ίδιο όλα είναι χαμένα, και πώς για την ανθρωπότητα το μόνο βέβαιο είναι πως τα πάντα θα είναι αβέβαια. Ο λόγος των Γουατσόφσκι ήταν πάντα ριζοσπαστικά πολιτικός, κι αυτό φαίνεται παντού στο έργο τους, από την δίχως κανόνες και όρια πανανθρώπινη σύνδεση του «Sense8» και την αντικαπιταλιστική ματιά της οικογενειακής περιπέτειας «Speed Racer», ως την αντίσταση μέσα από γενιές και κύματα του «Cloud Atlas» και την φτωχή πριγκίπισσα-καθαρίστρια του «Jupiter Ascending».
Στο «Matrix» ο Ιησούς διαλέγει την σκληρή, ξεγυμνωμένη, ωμή αλήθεια έναντι της ζεστής ασφάλειας του ψέματος και της αλάθητης κοινωνίας ελέγχου, τυφλώνεται πολεμώντας μια μάχη από την οποία δεν πρόκειται να επιβιώσει, και θυσιάζεται για να πάρει η ανθρωπότητα μια νέα ευκαιρία, αφήνοντάς πίσω του -καθόλου τυχαία- ένα ζευγάρι μαύρων ηρώων να πάρουν τη σκυτάλη, παίρνοντας μαζί του τον πλαστό, ανέμπνευστο κόσμο του γενειοφόρου, λευκού γέρου θεού.
Ο Νίο πέθανε για τις αμαρτίες μας, για να έχουμε μια ευκαιρία στο αύριο - ακόμα κι αν είναι απολύτως βέβαιο πως αργά ή γρήγορα θα είναι ξανά αναγκαία μια ύπαρξη ανάλογή του, όσο αναπόφευκτη είναι η διαρκής αναγέννηση του ιδεώδους του Μεσσία μέσα από την δημοφιλή κουλτούρα της κάθε εποχής. Μάλλον επειδή, ο κύκλος ελέγχου και επανάστασης μοιάζει να μη σπάει ποτέ.
Αφιέρωμα | Η Βίβλος με τον τρόπο του Flix
«Μαύρος Νάρκισσος» των Μάικλ Πάουελ και Εμερικ Πρέσμπεργκερ
«Ενας Προφήτης μα τι Προφήτης» του Τέρι Τζόουνς
«Ο Πρίγκιπας της Αιγύπτου»
«Η Ομίχλη» του Φρανκ Ντάραμποντ
«Το Ημερολόγιο Ενός Εφημέριου» του Ρομπέρ Μπρεσόν
«The Rapture» του Μάικλ Τόλκιν
