Το «Μυστικό της Μαντλίν Κόλινς» έρχεται από μια παράδοση ταινιών που δεν φοβούνται τη μείξη κινηματογραφικών ειδών.
Κοινωνικό, οικογενειακό δράμα, θρίλερ (με χιτσκοκικό απόηχο) ή μια μελέτη πάνω στη γυναικεία ψυχοσύνθεση, η ταινία του Αντουάν Μπαρό είναι όλα αυτά, αλλά και μια μοναδική στιγμή στην καριέρα του δημιουργού της και φυσικά της πρωταγωνίστριάς του, Βιρζινί Εφιρά, εδώ στον πιο πολύπλοκο ρόλο της μέχρι τώρα γεμάτης από ριψοκίνδυνες, τολμηρές επιλογές φιλμογραφίας της.
Η διπλή ζωή μιας γυναίκας που καλό είναι να μην γνωρίζετε τίποτα περισσότερο γι' αυτήν πριν δείτε την ταινία που βγαίνει στις αίθουσες την Πέμπτη 7 Ιουλίου, γίνεται η αφορμή για μια συζήτηση με τον Αντουάν Μπαρό. Για τις εικόνες που γεννούν τις ταινίες και τις ταινίες που γεννούν ολόκληρους κόσμους. Και για τα ψέματα που μερικές φορές είναι το μόνο που μας έχει απομείνει.
Ο Αντουάν Μπαρό στα γυρίσματα της ταινίας
H ταινία γεννήθηκε από μία εικόνα: μια γυναίκα σε κίνηση. Εβλεπα μια γυναίκα να κάνει διαδρομές, να πηγαινοέρχεται με ένα τρένο. Ξεκινώντας από αυτό άρχισα να μεγεθυνω την εικόνα. Και την έκανα να πηγαινοέρχεται σε δύο διαφορετικές οικογένειες. Και αυτό ήταν αρκετό για να ξεκινήσω να γράφω την ιστορία, βασισμένη πάνω στη διπλή ζωή της ηρωίδας. Δεν ήξερα καμία τέτοια ιστορία πριν, δεν ήξερα καμία τέτοια γυναίκα πριν. Οταν τέλειωσα το σενάριο, ανακάλυψα πως είχα γράψει πολλά πράγματα που μου θύμιζαν τη ζωή μου, αλλά αυτό είχε γίνει ασυνείδητα.
Ηθελα η ταινία να έχει για θέμα την αρχιτεκτονική του ψεύδους. Να οπτικοποιήσει αυτό που συμβαίνει στο μυαλό μας όταν λέμε ψέματα. Οταν όλα γύρω μας μοιάζουν με μια απειλή, όταν όποιον συναντάς είναι πιθανόν να καταλάβει ότι λές ψέματα ή να συναντήσει κάποιον άλλον στον οποίο έχεις πει κάποιο άλλο ψέμα και έτσι να αποκαλυφθείς. Είναι η αίσθηση μιας κρίσης πανικού. Ηθελα αυτό να βρίσκεται στο κέντρο της ταινίας.
Καταδικάζουμε τα ψέματα, αλλά μερικές φορές τα ψέματα είναι το μόνο πράγμα που έχεις. Στην οικογένεια μου υπήρχε ένας άντρας που έλεγε ψέματα. Για χρόνια τον παρακολουθούσα, τον μισούσα, θεωρούσα αυτό που έκανε το χειρότερο πράγμα στον κόσμο. Μέχρι που ξαφνικά, τον είδα μέσα από μια άλλη οπτική. Ενιωσα πως αυτό που έκανε ήταν συγκινητικό. Ηταν δειλός, ήταν απορριπτέο αυτό που έκανε, αλλά το είδα σαν μια προσπάθειά του να είναι ελεύθερος. Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί δεν είναι σωστά, προκαλεί πόνο στους γύρω του, αλλά όλα ξεκινούν από την ανάγκη του να ελευθερωθεί. Και κάποιος πρέπει να ακούσει την ιστορία του.
Από τη στιγμή που διάλεξα τη Βιρζινί Εφιρά για πρωταγωνίστρια, ο ρόλος ήταν αυτή. Σε όλες μου τις ταινίες δίνω ιδιαίτερη βαρύτητα στο κάστινγκ. Οταν εξαντλήσω τους λόγους για τους οποίους επιλέγω έναν ηθοποιό για ένα ρόλο, είμαι πλέον σίγουρος πως αυτός ο ηθοποιός είναι ο ρόλος. Η Βιρζινί ήξερε πριν από μένα τι ακριβώς θα κάνει ή θα αισθανθεί η ηρωίδα της σε κάθε σκηνή. Εγώ το μόνο που απέμεινε να κάνω ήταν να βρω τους σωστούς ανθρώπους να παίξουν μαζί της. Είναι μια ηθοποιός που δουλεύει σκληρά, αλλά κυρίως είναι μια πολύ έξυπνη γυναίκα. Συγχρονιστήκαμε αμέσως. Μιλήσαμε πολύ για το ρόλο, ήμουν σίγουρος γι' αυτήν. Και μετά ξεκίνησε το γύρισμα. Την παρακολουθούσα και έκανε ακριβώς τα σωστά πράγματα σε κάθε σκηνή. Ολες οι σκηνές της ήταν σχεδόν τέλειες.
Ηθελα η ταινία να έχει για θέμα την αρχιτεκτονική του ψεύδους. Να οπτικοποιήσει αυτό που συμβαίνει στο μυαλό μας όταν λέμε ψέματα. Οταν όλα γύρω μας μοιάζουν με μια απειλή, όταν όποιον συναντάς είναι πιθανόν να καταλάβει ότι λές ψέματα ή να συναντήσει κάποιον άλλον στον οποίο έχεις πει κάποιο άλλο ψέμα και έτσι να αποκαλυφθείς. Είναι η αίσθηση μιας κρίσης πανικού. Ηθελα αυτό να βρίσκεται στο κέντρο της ταινίας.»
Ο Αντουάν Μπαρό στην Αθήνα, καλεσμένος του 22ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου
Το να λες ψέματα δεν έχει τίποτα το θεαματικό. Οταν λέμε ψέματα, στην πραγματικότητα προσπαθούμε να κάνουμε τα πράγματα να δείχνουν καθημερινά, απλά, αδιάφορα. Η Βιρζινί Εφιρά είναι μια ηθοποιός που υποδύεται μια ηθοποιό. Και ενώ είναι μια υπέροχη, πανέμορφη γυναίκα, καταφέρνει να γίνει μια καθημερινή γυναίκα με την οποία ταυτίζεται ο θεατής, την οποία ο θεατής αγαπά και ακολουθεί μέχρι το τέλος, προσπαθώντας να κατανοήσει τις πράξεις και τις επιλογές της. Οταν κατάλαβα ότι η Βιρζινί είχε κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο θα υποδυόταν την ηρωίδα της, όλα ήταν έτοιμα.
Ποτέ δεν είχα στο μυαλό μου ότι έκανα ένα θρίλερ. Οταν έγραφα το σενάριο, είχα στο νου μου ότι έγραφα ένα οικογενειακό δράμα. Λατρεύω τα οικογενειακά δράματα του αμερικάνικου σινεμά της δεκαετίας του '50, τη «Λυσσασμένη Γάτα», ή το «Ποιος Φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;» ή το «Κράμερ Εναντίον Κράμερ» που ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιρροές για την ταινία. Καθώς έγραφα, συνειδητοποίησα ότι πρόκειται για ένα αγωνιώδες οικογενειακό δράμα που τρέχει με υψηλές ταχύτητες και είναι γεμάτο ανατροπές. Και απλά το έγραψα. Και μετά το σκηνοθέτησα. Συνειδητοποίησα ότι κάποιες σκηνές είναι γεμάτες σασπένς. Αν περιγράψουμε την ταινία ως θρίλερ, σίγουρα δεν είναι με την παραδοσιακή έννοια που έχουμε στο μυαλό μας.
Δεν αρνούμαι την αναφορά στον Χίτσκοκ, αλλά δεν την θεωρώ και συνειδητή. Σίγουρα δεν ήταν η προθεσή μου. Στο μυαλό μου και στη λίστα των σκηνοθετών και των ταινιών που αγαπώ, φυσικά και υπάρχει ο Αλφρεντ Χίτσκοκ, ο τρόπος που σκηνοθετεί τις γυναίκες, στην προετοιμασία της ταινίας χρησιμοποίησα κάποιες εικόνες - αναφορές από το «Marnie». Οσο αφορά το «Vertigo», είναι τρελό, γιατί και στην προηγούμενη ταινία μου είχα αναφορές στην ταινία - και μια ολόκληρη σκηνή από την ταινία του Χίτσκοκ - αλλά εδώ δεν σκέφτηκα ποτέ ότι κάνω μια ταινία για μια ξανθιά γυναίκα που γίνεται μελαχρινή που ζει διαφορετικές ζωές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε αντίθεση με το «Vertigo» η δική μου Μαντλίν δεν είναι θύμα. Στην ταινία του Χίτσκοκ η Κιμ Νόβακ είναι μαριονέτα των αντρών και αυτό ήταν κάτι που σίγουρα δεν ήθελα ποτέ για την ηρωίδα μου. Από την άλλη πώς να σας κάνω να πιστέψετε ότι δεν ονόμασα την ηρωίδα μου Μαντλίν ως αναφορά στο «Vertigo; Νομίζω ότι δεν μπορείτε να με πιστέψετε. Το υποσυνείδητό μου έχει τις δικές του βουλές, μάλλον...
Δεν σκέφτηκα ποτέ να κάνω μια ταινία για μία γυναίκα. Ηξερα όμως πως ήθελα η ηρωίδα μου να είναι γυναίκα. Δεν κάθομαι στο γραφείο μου και σκέφτομαι ποιες είναι οι θεματικές που τρέχουν αυτή τη στιγμή στην κοινωνία και έτσι ξεκινάω μια ταινία. Αγαπώ πολύ τις ταινίες με γυναίκες πρωταγωνίστριες. Και έτσι χειρίστηκα την ηρωίδα μου σαν να ήταν γυναίκα ή άνδρας, χωρίς να έχει σημασία. Σαν να ήμουν εγώ. Οπως είχε πει και ο Φλομπέρ: «Η Μαντάμ Μποβαρί είμαι εγώ». Η Μαντλίν είμαι εγώ, πιο όμορφη και με πιο ωραία μαλλιά.
Το «Μυστικό της Μαντλίν Κόλινς» θα προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 7 Ιουλίου
