O Βιμ Βέντερς δεν κάνει πολιτικό σινεμά, αλλά οι ταινίες του πάντα έχουν πολιτικό λόγο, ακόμα περισσότερο υπαρξιακό (τουλάχιστον οι παλιότερες και δυνατότερες). Είναι, όμως, ο σκηνοθέτης που πιστεύει ότι οι εικόνες μπορούν ν' αλλάξουν τον κόσμο, ν' ανοίξουν τα μάτια, να μιλήσουν δυνατά. Είναι, ακόμα, ένας άνθρωπος που γνωρίζει καλά τον εκπατρισμό, παρότι ο ίδιος έφυγε από τη Γερμανία κι εγκαταστάθηκε στην Αμερική (απ' όπου επίσης έφυγε όταν έγινε πρόεδρος ο Ρόνταλντ Ρίγκαν), παρότι με δική του απόφαση κι όχι αναγκαστικά. Πριν λίγο καιρό, ο Nouvel Observateur ζήτησε από τον Βιμ Βέντερς να κοιτάξει σε βάθος 8 φωτογραφίες που απεικονίζουν τον τρόμο και την οδύνη του προσφυγικού και να τις σχολιάσει. Κι ο Βέντερς το έκανε με τον δικό του, πραγματιστικό, σκληρό τρόπο, αυτόν που μέσα του κρύβει έναν τσακισμένο ρομαντισμό. Δείτε και διαβάστε παρακάτω. Διαβάστε το πρωτότυπο, γαλλικό κείμενο του nobs εδώ.
Διαβάστε ακόμη: Βιμ Βέντερς, 50 κινηματογραφικές συμβουλές σε νέους κινηματογραφιστές
#ΠΕΡΑΣΜΑ
Αφγανοί πρόσφυγες φτάνουν με μικρές βάρκες στην ακτή της Λέσβου, 2 Ιουνίου 2015
Αυτή η φωτογραφία δείχνει περισσότερο απ' όλα την αναγκαιότητα, το επείγον, το οριστικό της εξορίας. Αυτό το ταξίδι που κανείς θέλει να κάνει, που κανείς είναι αναγκασμένος να κάνει, γιατί δεν υπάρχουν άλλες επιλογές. Οικογένειες ολόκληρες μπαρκάρουν βιαστικά. Εχει κανείς την αίσθηση ότι ο κίνδυνος ελλοχεύει, την αίσθηση μιας οδύσειας, σωματικής, αλγεινής, συχνά μοιραίας. Σήμερα, το γεγονός ότι ο κόσμος το ξέρει, χάρη στις εικόνες, είναι σωτήριο. Διαφορετικά, το τραγικό πέρασμα της θάλασσας θα συνεχοζόταν μέσα στην αδιαφορία.
#ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΖΩΗΣ
Λέσβος, 26 Σεπτεμβρίου 2015
Αυτή η εικόνα είναι ένα παράδοξο... Πριν δέκα χρόνια, στις βάρκες που έφταναν στη Λαμπεντούζα, στον ιταλικό νότο, θυμάμαι ότι οι πρόσφυγες δεν είχαν τίποτα, ούτε καν σωσίβια γιλέκα. Εκείνο που κρατάω απ' αυτό το κλισέ - κι αυτό με καθησυχάζει - είναι πως σ' αυτούς εδώ τους ανθρώπους δόθηκαν. Στη στεριά, δεν τα έχουν πια ανάγκη, τα πετούν ώστε να ξαλαφρώσουν από ένα βάρος που έχει γίνει περιττό, και γίνονται σκουπίδια. Οι πρόσφυγες που τα χρησιμοποίησαν, τουλάχιστον, δεν πνίγηκαν. Οι περισσότεροι, τουλάχιστον. Πόσοι τα φορούν στον περίπλου τους, τον συχνά ατελείωτο, στην καρδιά της νύχτας; Αυτό, όλος ο κόσμος θέλει να το αγνοεί.
#ΑΠΟΡΡΙΨΗ
Μια δημοσιογράφος από το τηλεοπτικό κανάλι N1TV, προσκείμενο στο ακροδεξιό κόμμα Jobbik, κλωτσά πρόσφυγες, στην Ουγγαρία, 9 Σεπτεμβρίου 2015
Υπάρχουν άνθρωποι που, στα βάθη της ψυχής τους, φοβούνται τους μετανάστες. Εχει συμβεί και στη χώρα μας, τη Γερμανία, όπου έγιναν διαμαρτυρίες και βιαιοπραγίες ενάντια στους πρόσφυγες. Αυτός ο φόβος με τρομοκρατεί αλλά τον βλέπω παντού στον κόσμο, όπου ο αδύναμος αντιμάχεται τον ακόμα πιο αδύναμο. Μια φρικτή αλυσιδωτή αντίδραση. Η δημοκρατική παράδοση είναι μια παράδοση φιλοξενίας. Αλλά υπάρχουν χώρες - και η Ουγγαρία, που πέρασε βίαια από ένα κομμουνιστικό καθεστώς στον καπιταλισμό, είναι μια από αυτές - που ποτέ δε γνώρισαν μεγάλες περιόδους ηρεμίας και δημοκρατικής ωριμότητας. Στη Γαλλία και στη Γερμανία απολαμβάνουμε αυτή τη δημοκρατική ωριμότητα εβδομήντα χρόνια. Οι Ούγγροι δεν είχαν αυτό το προνόμιο. Ισως αυτό είναι που εκφράζεται σ' αυτή τη φωτογραφία, για μένα, από μακριά, την πιο επώδυνη για τον παρατηρητή. Αναρωτιέμαι για το αντίστροφο. Τι οδήγησε αυτή τη γυναίκα να κάνει αυτή τη χειρονομία; Γιατί η ίδια νιώθει τόσο αμφισβητούμενη; Πώς μπορεί κανείς να φτάσει εκεί;
#ΜΑΡΤΥΡΙΑ
Ο Αϊλάν Σενού βρέθηκε νεκρός στην παραλία του Μπόντρου, στη νότια Τουρκία, 2 Σεπτεμβρίου 2015
Αυτή η φωτογραφία δεν είναι φωτογραφία. Είναι μια δημοσιογραφική μαρτυρία. Ακόμη κι αν μοιάζει επιθετική, η εικόνα αυτού του μικρού αγοριού έχει σε κάθε περίπτωση τη δύναμη να πυροδοτήσει μια παγκόσμια αντίδραση, να ξυπνήσει συνειδήσεις. Αλλη μια φορά, για μένα, αυτή δεν είναι μια φωτογραφία, αλλά ένα snapchat, ένα ψήγμα. Σοκάρει, μετά χάνεται. Τα media περνούν σε άλλο θέμα. Αυτό το κλισέ είναι αφόρητο.
#ΣΥΝΟΡΑ
Μεταξύ Σλοβενίας και Κροατίας, οι αστυνομικοί συνοδεύουν ένα πλήθος που ζητά άσυλο, στο δρόμο για ένα κέντρο στέγασης, 24 Οκτωβρίου 2015
Είναι τραγικό να συλλογίζεσαι ότι αυτή η μάζα προσφύγων θα έπρεπε να έχει χωριστεί σ' αυτούς που «αξίζουν» να μείνουν κι αυτούς που στάλθηκαν πίσω. Φαντάζομαι ακόμα τη θλίψη εκείνων που πήραν τις αποφάσεις, που, πίσω από ένα γραφειάκι, εξέτασαν την κάθε περίπτωση και αποφάνθηκαν την ετυμηγορία. Δε θα ήθελα να βρίσκομαι στη θέση τους. Οι μεγάλες μεταναστεύσεις, που ξεκίνησαν προτού ακόμα αρχίσουμε να μετράμε το χρόνο, έχουν διαποτίσει την ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτή τη φορά, είμαστε μάρτυρες. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας φωτογράφος σαν τον Σεμπαστιάο Σαλγάδο αφιέρωσε δέκα χρόνια απ' τη ζωή του στη μετακίνηση πληθυσμών. Την είχε μαντέψει πριν τους υπόλοιπους.
Σήμερα, δεν μπορεί κανείς να μιλά για παγκόσμια οικονομία αν δεν αποδεχτεί το γεγονός ότι η ανθρωπότητα είναι κι αυτή παγκόσμια. Κάποιοι πρόσφυγες κατασκευάζουν για μηδαμινή αμοιβή αντικείμενα που χρειαζόμαστε στη Δύση και η Δύση δεν είναι καθόλου αντίθετη μ' αυτήν την ιδέα. Οταν εμφανίζονται στα σύνορά μας, είναι κι αυτό μια συνέπεια της παγκόσμιας οικονομίας. Εχουν το δικαίωμα να μάς χτυπήσουν την πόρτα. Το 2010 σκηνοθέτησα το «Il Volo», μια μεσαίου μήκους ταινία σε 3D στο Ριάτσε, ένα χωριό της Καλαβρίας που άδειαζε από τους κατοίκους του. Ωσπου ο Δήμαρχος άρχισε να υποδέχεται Κούρδους. Η Μαφία, η αντιπολίτευση, κανείς δεν ήθελε αυτούς τους πρόσφυγες. Σήμερα, το Ριάτσε μετρά ένα σχολείο, ένα νοσοκομείο, ένα φαρμακείο κι αποτελεί την απόδειξη ότι σε μια μικρή κλίμακα, η απορρόφηση λειτουργεί.
#ΤΕΙΧΗ
Στα Σερβο-Ουγγρικά σύνορα, 16 Σεπτεμβρίου 2015
Αυτά τα παιδιά, που βρίσκονται ακριβώς στην ηλικία όπου ξεκινάμε να έχουμε αναμνήσεις, τι θα κρατήσουν ως ανάμνηση; Θα θυμούνται ότι τα έσπρωξαν πάνω σ' ένα φράχτη από συρματόπλεγμα; Βρέθηκα στην ίδια κατάσταση όταν ήμουν 18. Αλλά εκείνη την εποχή, ήμουν στρατευμένος, ήμουν διεκδικητής, ανήκα σ' ένα πολιτικό κίνημα. Εκείνοι φτάνουν σ' ένα αδιέξοδο. Ποια τρομακτική ιστορία τούς οδήγησε εκεί; Κι έπειτα, ποια είναι η αντίθετη οπτική; Κάθε φορά που κοιτάζω αυτή τη φωτογραφία, αναρωτιέμαι για την αντίθετη οπτική. Τι βλέπει αυτό το πλήθος; Ισως αυτό να είναι το πιο εκπαιδευτικό πλάνο. Θα έπρεπε να έχουμε μια κάμερα 360 μοιρών.
Θυμάμαι καλά τις 9 Νοεμβρίου 1989, την ημερομηνία της πτώσης του τείχους του Βερολίνου. Είχαμε τότε την αίσθηση ότι τα τείχη, όλα τα τείχη, θα έπεφταν κι ότι η κατάσταση της ανθρωπότητας θα βελτιωνόταν. Μόνο που προέκυψε το αντίθετο. Είδα το τείχος της Ιερουσαλήμ, εκείνο που χωρίζει το Μεξικό από τις Η.Π.Α. Η no man's land ανάμεσα στις δυο Γερμανίες ήταν σπαρμένη με νάρκες. Αλλά αυτό δεν ήταν τόσο τρομερό όσο τα τείχη που εγείρονται τώρα. Ομοίως και στην οικονομία. Ο κόσμος γίνεται ένας όταν συμφέρει, αλλά όταν δε συμφέρει, τα τείχη σηκώνονται απ' την αρχή.
#ΦΟΒΟΣ
Ενας Κροάτης αστυνομικός μπροστά σ' ένα τρένο που μεταφέρει 1.500 μετανάστες από το Τοβάρνικ στο Ζάγκρεμπ, 18 Σεπτεμβρίου 2015
Αυτός ο Κροάτης αστυνομικός μοιάζει να έχει 4 χέρια. Και γιατί φορά μάσκα; Αναρωτιέμαι μήπως είναι άρρωστος. Ενας από τους Αμερικανούς φίλους μου με τον οποίο περιπλανιόμαστε στην Ιαπωνία, ξαφνιαζόταν που οι Ιάπωνες φορούν όλοι μάσκες. Με ρώτησε: «Γιατί είναι τόσο παρανοϊκοί;» Του απάντησα, «Οχι, προστατεύουν τους άλλους.» ΟΚ, εδώ, αυτος ο άνδρας προφανώς δεν προστατεύει τους άλλους. Συμβολίζει το φόβο του άλλου.
#ΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ
Με την άφιξή του από την Ουγγαρία, στο σταθμό του Μονάχου, ένας Σύριος βαστά τη φωτογραφία της Γερμανίδας Καγκελαρίου, που επωνομάστηκε «Μαμά Μέρκελ», 5 Σεπτεμβρίου 2015
Οταν η Ανγκελα Μέρκελ ανακοίνωσε ότι η Γερμανία θ' ανοίξει τα σύνορά της στους πρόσφυγες, βρισκόμουν στο Φεστιβάλ του Τορόντο. Το Τορόντο, πόλη με παράδοση στη φιλοξενία, είναι πολυεθνικό εδώ και δύο αιώνες. Εντυπωσιασμένες, οι καναδικές εφημερίδες έκανα πρωτοσέλιδα μ' αυτήν την είδηση. Θυμάμαι συγκεκριμένα ένα: «Γερμανία, χώρα της ελπίδας και του μέλλοντος.» Για πρώτη φορά, ένιωσα περήφανος που είμαι Γερμανός. Μ' αυτόν τον τρόπο βρεθήκαμε στην ιστορική συγκυρία του να μπορέσουμε να προσφέρουμε αυτό το μέλλον σε πρόσφυγες, ακόμα κι αν η δήλωση της Μέρκελ γέννησε, προφανώς, υπερβολικές ελπίδες. Παρά την πρόσφατη αλλαγή πλεύσης της, σπάνια ένας πολιτικός αφήνει το συναίσθημα να περάσει μπροστά απ' τη λογική. Θα μπορούσε να έχει γίνει η κυρία Θάτσερ, δεν έγινε η κυρία Θάτσερ.
Διαβάστε ακόμη:
Tags: βιμ βέντερς
