Στο «Below the Clouds», ο Τζιανφράνκο Ρόζι κοιτάζει τη Νάπολη μέσα από ένα ασπρόμαυρο φίλτρο που την κάνει να μοιάζει ταυτόχρονα αρχαία και σύγχρονη, ζωντανή και φασματική. Δεν υπάρχει πλοκή με την κλασική έννοια· υπάρχει όμως μια αόρατη αφήγηση που χτίζεται μέσα από εικόνες, πρόσωπα και στιγμές που επιστρέφουν σαν κύματα, ένα μωσαϊκό από σκηνές που αποκαλύπτουν όψεις μιας πόλης και ενός κόσμου που ισορροπεί στο χείλος: αρχαιολογικές ανασκαφές στην Πομπηία, όπου ξεπροβάλλουν μνήμες μιας ζωής που σταμάτησε απότομα· αποσπάσματα από το «Tαξίδι στην Ιταλία» του Ροσελίνι να προβάλλονται σε μια άδεια, φαντασμαγορική αίθουσα· πυροσβέστες να καθαρίζουν τα αποκαΐδια ενός καμένου κινηματογράφου.
Το 82ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας διεξάγεται φέτος από τις 27 Αυγούστου μέχρι τις 6 Σεπτεμβρίου. Το Flix βρίσκεται εκεί για να σας μεταφέρει, ζωντανά, όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες. Συντονιστείτε στο ειδικό stream του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
Η κάμερα παρατηρεί τους εργαζόμενους σε ένα τηλεφωνικό κέντρο που δέχονται κλήσεις από όλη τη Νάπολη -από αστείες ερωτήσεις μέχρι κραυγές φόβου και απελπισίας, γυναίκες κακοποιημένες, πολίτες που ρωτούν αν «ήρθε ο σεισμός». Καταδύεται στις υπόγειες σήραγγες που έχουν σκάψει τυμβωρύχοι, εκεί όπου οι τοίχοι έχουν γυμνωθεί από τα κλεμμένα τους φρέσκο, αφήνοντας μόνο σιωπηλές πληγές. Και την ίδια στιγμή, στο λιμάνι, ένα φορτηγό πλοίο ξεφορτώνει σιτάρι από την Ουκρανία, ενώ Σύριοι ναυτικοί μιλούν για τις ζωές τους -η παγκόσμια κρίση διασταυρώνεται με την τοπική καθημερινότητα.
Η Νάπολη του Ρόζι δεν είναι γεμάτη χρώμα και ήχους, αλλά μια πόλη βυθισμένη σε αχλύ, σκεπασμένη από τα σύννεφα που «φτιάχνει ο Βεζούβιος», όπως περιγράφει η ατάκα του Κοκτό που ανοίγει την ταινία. Ο ασπρόμαυρος τόνος απογυμνώνει τον τόπο από το γνώριμο χρώμα και τον καθιστά σχεδόν αλλόκοτο: σαν η ζωή εδώ να είναι ήδη απολιθωμένη, έτοιμη να ανασκαφεί από μελλοντικούς αρχαιολόγους. Η πόλη είναι παντού αλλά δεν είναι η πόλη που ξέρεις από τόσες απεικονίσεις και τόσες αφηγήσεις. Είναι μαζί ένας τόπος κι ένα σύμβολο, μια ιζηματική απεικόνιση της ιστορίας της αλλά και των ζωών που κινούνται εντός της, των ψυχών που την στοιχειώνουν.
Η επιλογή του ασπρόμαυρου χρώματος ενισχύει αυτή την αίσθηση διαχρονικότητας. Οι χαρακτήρες μοιάζουν να κινούνται σε μια πόλη-σκηνικό που υπάρχει ταυτόχρονα στο παρελθόν και στο παρόν, απογυμνωμένη από τα εύκολα σημάδια του χρόνου. Η αφήγηση του Ρόζι δεν είναι ποτέ κυριολεκτική: προτιμά τα θραύσματα, τις υπαινικτικές συνδέσεις, το χτίσιμο ενός ρυθμού που θυμίζει συμφωνία εικόνων και ήχων. Και κάπως έτσι, στο «Below the Clouds» το προσωπικό και το συλλογικό, το παρελθόν και το παρόν, συνδέονται σε μια αφήγηση χωρίς αρχή και τέλος. Η ταινία μοιάζει να μιλά για το τέλος των καιρών -για τη βία, την κλιματική κρίση, τον πόλεμο, τον κυνισμό. Κι όμως, μέσα από αυτήν την σκοτεινή ατμόσφαιρα, αναδύεται η επιμονή της ζωής, η μαρτυρία μιας πόλης που δεν παύει να αναπνέει.
Ο Ρόζι παραμένει αμετακίνητος στη δική του κινηματογραφική γλώσσα: αυστηρά στημένες εικόνες, χωρίς αφήγηση, χωρίς σχολιασμό, μόνο η ανοιχτή πρόσκληση προς τον θεατή να κοιτάξει, να αφουγκραστεί, να σκεφτεί. Και ίσως, σε αυτή τη σιωπηλή παρατήρηση, να κρύβεται η πιο δυνατή φωνή του: η επίμονη πεποίθηση ότι το σινεμά δεν είναι να εξηγεί, αλλά να αποκαλύπτει.
Το 82ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας διεξάγεται φέτος από τις 27 Αυγούστου μέχρι τις 6 Σεπτεμβρίου. Το Flix βρίσκεται εκεί για να σας μεταφέρει, ζωντανά, όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες. Συντονιστείτε στο ειδικό stream του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.