Όσο εμείς τον βλέπαμε να χαλαρώνει το «τρίγωνο της θλίψης» του, περνώντας κάστινγκ ως ο top model ήρωας της οσκαρικής μαύρης σάτιρας του Ρούμπεν Εστλουντ, κι όσο έδινε σέξι διαταγές στην υποτακτική ηρωίδα της Νικόλ Κίντμαν υπό τους ήχους του «Father Figure» στο «Babygirl» της Χαλίνα Ρέιν, o Xάρις Ντίκινσον είχε άλλα σχέδια για το μέλλον του. Και δεν εννοούμε την πολυαναμενόμενη τετραλογία του Σαμ Μέντες για τους «Beatles», όπου έχει αναλάβει τον ρόλο του Τζον Λένον.
Ο Ντίκινσον είχε κάτι πολύ πιο εσωτερικό, πολύ πιο δικό του που ετοίμαζε: δούλευε αθόρυβα το πρώτο του σενάριο, το σκηνοθετικό του ντεμπούτο, με μία ταινία που ακολουθούσε τα χνάρια του βρετανικού νεορεαλισμού - καθώς κι ο ίδιος είχε ομολογήσει πολλές φορές στο παρελθόν ότι το σινεμά που αγαπά είναι αυτό του Κεν Λόουτς, του Μάικ Λι.
Η ιστορία του «Αχινού»: Στους δρόμους του Λονδίνου, ο Μάικ δίνει καθημερινά μάχη για την επιβίωσή του. Οι μόνιμοι «συγκάτοικοί» του στο περιθώριο της κοινωνίας δεν τον αφήνουν ούτε να ξεκουραστεί, ενώ ο αναξιόπιστος φίλος του αρνείται πεισματικά να του επιστρέψει τα χρήματα που του χρωστά. Πολύ σύντομα, χωρίς καν να το συνειδητοποιήσει, βρίσκεται μπλεγμένος με τον νόμο. Προσπαθώντας να σταθεί ξανά στα πόδια του, αναλαμβάνει όποια περιστασιακή δουλειά βρίσκει – από μάγειρας σε μικρά μαγαζιά μέχρι καθαριστής στους δρόμους – την ίδια στιγμή που παλεύει να βρει ισορροπία ανάμεσα στη νέα του κοινότητα και την αυτοκαταστροφική του φύση.
Ο Ντίκινσον δεν ήθελε να κάνει μία ακόμα ιστορία για τον εθισμό στα ναρκωτικά - όσο για το τι υπάρχει από κάτω, εσωτερικά, συστημικά. «Με ενδιέφερε ο φαύλος κύκλος των ανθρώπων του περιθωρίου με την απελπισία και το καταφύγιο που βρίσκουν στα ντραγκς. Γιατί γίνονται αυτά η μόνη τους διαφυγή από αυτό που ζουν; Και, αν είμαστε ειλικρινείς, ποιες είναι και οι δικές μας τέτοιες διαφυγές στις οποίες είμαστε εθισμένοι;»
East Londoner για πάντα
Μπορεί ο Ντίκινσον να έχτισε την καριέρα του ερμηνεύοντας αμερικανούς χαρακτήρες (έναν αλητάμπουρα του Coney Island στο «Beach Rats», έναν επαγγελματία παλαιστή στο «The Iron Claw») όμως γεννήθηκε και μεγάλωσε στις γειτονιές του Ανατολικού Λονδίνου.
Kαι πιστός στη συμβουλή να ξεκινάς από αυτά που ξέρεις, αυτές τις περιοχές αποτυπώνει και στον «Αχινό» - από τους πίσω δρόμους του Ντάλστον μέχρι τον τσιμεντένιο σκουπιδότοπο του Ντάρτφορντ Κρόσινγκ.
Γύρισε σκηνές και στο «City View Lodge», ένα οριακά «Λιντσικό» μοτέλ στο οποίο ο ήρωάς του πιάνει δουλειά, επιχειρώντας να ζήσει μια τίμια ζωή. Στο ίδιο μοτέλ δούλευε κι ο Ντίκινσον όταν ακόμα ήταν άπορος ηθοποιός που περνούσε -μάταια- από δεκάδες οντισιόν. Όλα τα είχε βρει - εκτός από τον πρωταγωνιστή του.
Γνωρίστε τον Φρανκ Ντιλέιν Ο Ντίκινσον έψαχνε έναν πρωταγωνιστή που το κοινό θα αγαπήσει, θα συνδεθεί - θα τον υποστηρίζει να βγει από την αυτοκαταστροφική του πορεία. Τον βρήκε στο πρόσωπο του Φρανκ Ντιλέιν - γιο του σπουδαίου Στίβεν Ντιλέιν («Spy Game», «Game of Thrones», «Οι Ωρες»). O 34χρονος ηθοποιός δεν είχε ακόμα σπουδαία διαδρομή στην καριέρα του (τον είχαμε δει σε μικρούς ρόλους από τον «Χάρι Πόρτερ και ο Ημίαιμος Πρίγκιψ», μέχρι το «Harvest» της Αθηνάς Τσαγγάρη), αλλά ο Ντίκινσον τον εμπιστεύτηκε. Κι ο Ντίκινσον δεν είχε ακόμα μπάτζετ για την ταινία, αλλά ο Ντιλέιν τον εμπιστεύτηκε.
«Όταν διάβασα το σενάριο, το ένιωσα πρώτα και μετά το κατάλαβα» σχολιάζει ο Ντιλέιν. «Ο Χάρις ήθελε να μιλήσει πολύ σοβαρά και ντελικάτα για ένα περιθώριο που σπάνια φωτίζουμε. Περπατάμε και δεν κοιτάμε τον κόσμο στους δρόμους. Φοβόμαστε. Κι ο Χάρις ήθελε να μας βάλει στα παπούτσια τους, αλλά όχι διδακτικά. Ούτε μελοδραματικά. Απλά, άμεσα, ανθρώπινα.».
«Θα με μισήσει που θα το πω, αλλά ο Χάρις βάζει συχνά το μπέιζμπολ καπέλο του χαμηλά και μοιράζει, χωρίς να καταλαβαίνει κανείς ποιος είναι, σάντουιτς στους άστεγους. Ακολούθησα κι εγώ μία παρόμοια τακτική στην έρευνα μου. Προσπάθησα να περάσω αρκετές ώρες, μέρες, νύχτες στο δρόμο. Συνειδητοποίησα πόσο φθοροποιό είναι - όχι επειδή δεν έχεις ανέσεις. Αλλά γιατί φοβάσαι - δεν έχεις καμία ασφάλεια και ο φόβος σε εξαντλεί. Εγώ προέρχομαι από μία προνομιούχα οικογένεια που πάντα με φρόντιζε. Ένιωσα στο πετσί μου τι σημαίνει να μην έχεις ένα τέτοιο πλαίσιο ασφάλειας, το χρειαζόμουν για το ρόλο…»
Έρευνα στα αναμορφωτήρια, τις φυλακές, τα ιδρύματα αστέγων Ο Ντίκινσον έκανε ενδελεχή έρευνα όσο έγραφε το σενάριο. Ήθελε να έχει έναν αληθινό διάλογο με τους άστεγους, τους ναρκομανείς, τους αποφυλακισμένους, όσους προσπαθούσαν να βρουν το δρόμο τους ξανά, αλλά το σύστημα στέγασης και αποκατάστασης δεν τους το επέτρεπε. Μαζί με τον Ντιλέιν άρχισαν να δουλεύουν εθελοντικά σε εστίες, Φιλανθρωπικές Οργανώσεις Στέγασης και Κοινωνικές Κουζίνες (όπως τα Under One Sky και Single Homeless Project). Επισκέφτηκαν φυλακές και ιδρύματα, αλλά στο τέλος ο Ντίκινσον απέφυγε να κινηματογραφήσει σκηνές μέσα εκεί.
Τον ενδιέφερε ένα σωστό πλαίσιο, αλλά περισσότερο από όλα ήθελε να κάνει focus στον ίδιο τον ήρωα - που στέκεται μέσα σε όλα αυτά; Πώς νιώθει; Πώς αντιστέκεται; Πώς αντιδρά;
«Κατέληξα σε μία μόνο αναφορά. Έδωσα στον Φρανκ να διαβάσει τον “Ξένο” του Αλμπέρ Καμί.
Νεορεαλισμός (με πινελιές υπερρεαλισμού)
Ο Ντίκινσον ήθελε να αποτυπώσει την σκληρή αλήθεια της ζωής στο δρόμο - κι όχι να τη στήσει. Για αυτό και πολλές σκηνές της έχει γυρίσει με τηλεφακό - εντάσσοντας τον ήρωα του σε πραγματικές αυτοσχεδιαστικές καταστάσεις με αληθινούς ανθρώπους.
Ο Ντιλέιν φορούσε ακουστικά και ο Ντίκινσον του έδινε οδηγίες για το πώς να προκαλέσει ή να αντιδράσει με τους περαστικούς.
«Γλίστρησα κάτω από το δέρμα όσων αγνοούμε κατεβαίνοντας από το μετρό, ή περνώντας πάνω από τα σλίπινγκ μπαγκ τους στους δρόμους. Ένιωσα τον πόνο των ανθρώπων που δεν τους χαρίζουμε ούτε ένα βλέμμα, σαν να μην υπάρχουν, σαν να μην έχουν καμία αξία. Ήταν μια επώδυνη εμπειρία…»
Μέσα σε όλο αυτό τον ανελέητο ρεαλισμό όμως, ο Ντίκινσον εντάσσει και κάποιες ονειρικές σκηνές υπερρεαλισμού. «Πάντα ήμουν ονειροπόλος» ομολογεί. «Δεν μπορώ να εκφραστώ αποκλειστικά σε ένα ρεαλιστικό, πραγματιστικό πλαίσιο. Χρειάζομαι το παραμύθι, τη διαφυγή από την πραγματικότητα. Έτσι λειτουργεί το μυαλό μου. Οπότε χρησιμοποίησε κι αυτή τη φιλμική γλώσσα για να μπω κάτω από το δέρμα του ήρωα μου…»
Βραβεία και διακρίσεις Ο «Αχινός» έκανε πρεμιέρα στο τμήμα «Ένα Κάποιο Βλέμμα» του Φεστιβάλ Καννών. Η ταινία κέρδισε το βραβείο της FIPRESCI, κι επιπλέον ο Φρανκ Ντιλέινι έφυγε με το Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας.
Πρόσφατα, στο 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας ο «Αχινός» απέσπασε Ειδική Μνεία και τώρα είναι πανέτοιμος για να τσιμπήσει το ελληνικό κοινό στις αίθουσες.
Ο «Αχινός» του Χάρις Ντίκινσον κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου από το CINOBO