O illustrator Τζον Μαυρουδής υπογράφει την επετειακή αφίσα του 60ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Κι η επιλογή του δεν είναι καθόλου τυχαία. Με μια καριέρα 25+ χρόνων στο βιογραφικό του, ο ελληνοαμερικανός καλλιτέχνης έχει συνδυάσει την ξεχωριστή του αισθητική με μία ηχηρή πολιτική φωνή, πολλές φορές αναστατώνοντας, ακόμα και προκαλώντας, την κοινή γνώμη σε απαραίτητο διάλογο.
Κι αυτός δεν είναι πάντα ο σκοπός ενός κινηματογραφικού φεστιβάλ - ειδικά όταν δηλώνει ότι δεν κοιτά με νοσταλγία πίσω, αλλά οραματίζεται το μέλλον; Δεν είναι η κινηματογραφική αίθουσα ο τόπος που ξεσηκώνει τη συλλογική συνείδηση, ανοίγει το διάλογο, παρεμβαίνει και προκαλεί τον θεατή να βγει από την ασφαλή του ζώνη και να κοιτάξει τον κόσμο διαφορετικά;
Ο Μαυρουδής ήρθε στη Θεσσαλονίκη με βραβεία στις αποσκευές του: δύο φορές νικητής του Καλύτερου Εξώφυλλου της Χρονιάς (η πρώτη με το τρυφερό και μελαγχολικό εξώφυλλό του New Yorker στην 5η επέτειο της 11ης Σεπτεμβρίου και το 2ο με την γενναία απεικόνιση της Δρ. Κριστίν Φορντ που κατέθεσε εναντίον του δικαστού Μπρετ Κάβανο στο Time).
Ταυτόχρονα όμως, για όσους είχαμε την τύχη να περάσουμε μία ώρα κουβεντιάζοντας μαζί του, ο Μαυρουδής κουβαλά και μία απίστευτη ταπεινότητα, γλυκύτητα κι ευγένεια. Εναν πολιτισμό που χαρακτηρίζει τους πραγματικά σπουδαίους ανθρώπους.
Κάτοικος Σαν Φρανσίσκο (που ονειρεύεται τη στιγμή που θα μετοικίσει στην Ελλάδα), οπαδός των San Francisco Giants, πολιτικός ακτιβιστής κι ορκισμένος αντίπαλος της Αμερικής του Τραμπ, φεμινιστής, σύζυγος και πατέρας της 8χρονης Αθηνάς, ο Μαυρουδής μάς μίλησε για όλα όσα είχαμε ήδη καταλάβει βλέποντας το απίστευτο σύνολο του έργου του. [Ψάξτε πιο αναλυτικά τις δουλειές του στο επίσημο site του zenpop.com]
O πατέρας μου ήταν Ελληνας, από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η οικογένειά του μετοίκησε στην Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του 60. Πέθανε πέρσι και ανακάλυψα το ελληνικό του διαβατήριο. To έχω μάλιστα μαζί μου σε αυτό το ταξίδι (το βγάζει από την τσάντα του και το αφήνει πάνω στο τραπέζι). Ηθελα να τον φέρω μαζί μου στον τόπο του. Ελπίζω να τον κάνω περήφανο που είμαι εδώ, γιατί και οι Ελληνες γνωρίζουν τη δουλειά μου και μου πρότειναν αυτό το πολύ τιμητικό πρότζεκτ: να σχεδιάσω την αφίσα του 60ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης.
«Κακό νινί δεν ντρέπεσαι;» Δεν μιλάω ελληνικά. Ο πατέρας μου ήθελε τα παιδιά του να αφομοιωθούν από την αμερικανική κουλτούρα, να μεγαλώσουν ισότιμα με τους ντόπιους. Το θεωρώ λάθος, μεγάλο, τώρα. Εκείνος μιλούσε 5 γλώσσες, αλλά εγώ δεν έμαθα καν ελληνικά. Τα μόνα που έμαθα ήταν πράγματα που έλεγε η γιαγιά μου: «Κακό νινί δεν ντρέπεσαι; Φάε το φαΐ σου! Σκάσε βρε». Ομως ήταν πολύ περήφανος για την ελληνική του καταγωγή και η οικογένεια συναντιόταν Κυριακές και γιορτές. Περνούσαμε μαζί τις διακοπές μας. Ετσι μεγάλωσα.
Κληρονόμησα το πάθος μου με την πολιτική από την ελληνική μου οικογένεια. Οι γονείς, οι θείοι, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου μιλούσαν ένθερμα για ώρες για τα πολιτικά δρώμενα. Από μικρός θυμάμαι πύρινες συζητήσεις σε οικογενειακά τραπέζι, διαφωνίες πάνω σε άρθρα εφημερίδων, ή μία ανοιχτή τηλεόραση να μεταδίδει το σκάνδαλο Watergate κι όλους συγκεντρωμένους να παρακολουθούν με κομμένη ανάσα.
Αρχισα να σκιτσάρω γιατί θαύμαζα τον θείο Αναστάση Με μάγευε η διαδικασία της δουλειάς, όσο και η ίδια η τέχνη της. Χάζευα τον θείο μου Αναστάση να δουλεύει, τον θαύμαζα πολύ. Εγώ βέβαια δεν έγινα ζωγράφος, αλλά έμαθα σχέδιο αυτοδίδακτα. Με τους κολλητούς μου φίλους στο σχολείο ψαρεύαμε κόμικς που πετούσαν σε κάδους ανακύκλωσεις πίσω από ένα ψιλικατζίδικο της γειτονιάς μας. Πατούσα πάνω στα σκίτσα των άλλων μαθαίνοντας σταδιακά πώς να κάνω τα δικά μου. Στο κολλέγιο ήμουν ο σκιτσογράφος της εφημερίδας. Τα σκίτσα μου ήταν αρκετά πολιτικά και πολλές φορές σκανδαλώδη για την εποχή. Ομως πάντα πίστευα ότι η εικόνα είναι ένα πολιτικό εργαλείο. Κι αυτή ήταν η φωνή μου.
Αρχαία ελληνική μυθολογία. Δεν θυμάμαι το όνομα του βιβλίου – ήταν ένας κίτρινος τόμος που είχε για εξώφυλλο τον Απόλλωνα. Aυτό το βιβλίο ήταν μία τεράστια επιρροή για μένα. Διαβάζοντας αρχαία ελληνική μυθολογία η φαντασία μου άνοιξε νέους ορίζοντες. Οι ιστορίες, οι ήρωες, οι θεοί και οι συναλλαγές τους με τους θνητούς. Ως παιδί έβρισκα τους μύθους συναρπαστικούς. Ως ενήλικας εκτίμησα πόσο σύνθετα παρουσίαζαν τις παραβολές, διδάσκοντας το καλό, το κακό και το άδικο σ' ένα πιτσιρίκι.
Οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων είχαν ελαττώματα. Και με αυτό μπορώ να ταυτιστώ. Σκέφτομαι ότι το ίδιο ισχύει και με την πολιτική. Αν σκεφτείς ότι ουδείς τέλειος, μπορείς να ασκήσεις κριτική και σε αυτόν που ψήφισες. Είναι ευθύνη σου να το κάνεις. Αλλά προερχόμαστε από μία ανεύθυνη πολιτική κουλτούρα. Για αυτό και δεν μου αρέσει, στη δουλειά μου, να φιτάχνω πολιτικά πόστερ που παρουσιάζουν τον υποψήφιο Πρόεδρο της Αμερικής σαν θεό. Κανείς δεν είναι θεός. Κι αυτό το είχαν καταλάβει οι Ελληνες που γέννησαν τη Δημοκρατία.
Για κάθε πρότζεκτ, υπάρχει πενταπλάσιο υλικό από πίσω Συνήθως, ένα περιοδικό που μου αναθέτει ένα εξώφυλλο, θα με μπριφάρει για το concept, κι εγώ θα τους στείλω διαφορετικές προσεγγίσεις. Δουλεύω διάφορες εφαρμογές, συνεργαζόμαστε σε τι λειτουργεί και τι όχι, και στο τέλος καταλήγει αυτό που θα δείτε εσείς. Ομως, για κάθε illustration που βλέπετε, υπάρχει πενταπλάσια δουλειά που δεν θα δείτε ποτέ.
Tυπογραφικά πορτρέτα Αυτό το στιλ που με έκανε διάσημο ξεκινάει, πρώτα από όλα, από το πρόσωπο. Θέλω κι έχω κάτι να πω για κάποιον. Και οι λέξεις θα του δώσουν σχήμα. Το τι λέξεις θα χρησιμοποιήσω είναι μία συνεργασία με όποιον μου έχει αναθέσει το πρότζεκτ. Στην περίπτωση της Dr. Ford που κατέθεσε εναντίον του δικαστή Κάβανο, το περιοδικό Time επέλεξε να είναι φράσεις από την ένορκη κατάθεσή της. Την απομαγνητοφώνησα, την ξεσκαρτάρισα και τους έδωσε κάποιες επιλογές. Από εκεί και πέρα εγώ επιλέγω που θέλω να τοποθετήσω τις λέξεις, ώστε το μάτι του θεατή να παίρνει σαφές μήνυμα. Το χέρι της που ορκίζεται βάζει ένα όριο – το ίδιο και στις φράσεις της. Το στόμα και η γλώσσα της ζητά βοήθεια.
Χάρβεϊ Μιλκ Για μένα αυτά τα πορτρέτα είναι μεγάλες ευκαιρίες για γνώση. Δεν ήξερα πολλά για την LGBTQ ιστορία. Γνώριζα ποιος ήταν ο Χάρβεϊ Μιλκ, αλλά λίγα πράγματα. Διάβασα πολύ για να μπορέσω να κάνω αυτό το πορτρέτο και συγκλονίστικα από την άγνοιά μου.
60ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ενθουσιάστηκα από την πρώτη στιγμή που μου έκαναν την πρόταση. Δεν ήξερα πάρα πολλά για το φεστιβάλ, όχι όσα έπρεπε τουλάχιστον, οπότε έπρεπε να διαβάσω και να μάθω για αυτό και την σύνδεσή του με την πόλη της Θεσσαλονίκης. Οταν μου έκαναν την πρόταση, ξεκίνησα να εφαρμόζω τις ιδέες μου πάνω στον Λευκό Πύργο, αλλά και σε παλιές κινηματογραφικές κάμερες. Μου τα γύρισαν όλα πίσω, εξηγώντας μου ότι ήθελαν την αφίσα του 60ου φεστιβάλ να κοιτά το μέλλον κι όχι το παρελθόν. Είχαν δίκιο – εγώ δεν είχα καταλάβει καλά. Οπότε μου προέκυψε η ιδέα με τα πρόσωπα. Ενα αγόρι, ένα κορίτσι, θεατές. Τα πρόσωπά τους σχηματίζονται από το όνομα του φεστιβάλ. Τα μάτια τους είναι το “60”. Μου έστειλαν λέξεις και φράσεις, πολλές στα ελληνικά για να δημιουργήσω το πλαίσιο. Μου άρεσε η ιδέα ότι η οθόνη αντανακλά μηνύματα από την ταινία ή μπορεί κανείς να το διαβάσει ανάποδα: τις δικές τους σκέψεις για ό,τι βλέπουν στην οθόνη. Το πλαίσιο ενός γραμματόσημου είναι κάτι που έχω ξαναχρησιμοποιήσει. Και πιστεύω ότι εδώ λειτουργεί ιδανικά γιατί δείχνει τη διεθνή φύση ενός κινηματογραφικού φεστιβάλ. Και τέλος τα φτερά αγγέλων δίνει την πνευματική διάσταση του σινεμά. Για μένα κάτι μεγαλειώδες συμβαίνει σε μια κινηματογραφική αίθουσα. Σαν μία μυσταγωγική τελετή θείας κοινωνίας.
To New Yorker απέρριψε το εξώφυλλο του Τραμπ. Και μετά τραβούσαν τα μαλλιά τους Υπάρχουν ιδέες μου που απορρίπτονται, αλλά δεν σταματάω να τις σπρώχνω, γιατί ξέρω ότι είναι δυνατές. Ιδέες που ίσως λίγο τρομάζουν, γιατί ίσως δεν είμαστε έτοιμοι ακόμα. Πήρα το δεύτερο βραβείο μου για το εξώφυλλο του Τραμπ στο περιοδικό The Nation. Πριν το είχα στείλει στο New Yorker και το απέρριψαν. Μετά κατάλαβαν ότι έκαναν πολύ μεγάλο λάθος και τραβούσαν τα μαλλιά τους.
Θα έκανε ποτέ ένα ανάλογο πορτρέτο για Ελληνα πολιτικό; Αν ήξερα αρκετά για την ελληνική πολιτική κατάσταση, θα με ιντριγκάριζε σίγουρα κάτι τέτοιο. Δυστυχώς ξέρω μόνο τα βασικά. Διαβάζω ό,τι μπορώ γιατί με ενδιαφέρει, όμως δεν έχω το βάθος της γνώσης που θα μου έδινε ασφάλεια ότι πιάνω το θέμα σωστά.
Με τον Τραμπ, κάθε μέρα είναι ένας εφιάλτης από τον οποίο δεν μπορείς να ξυπνήσεις. Tο σοκ μας είναι πολύ μεγάλο. Ολος ο κόσμος μάς μισεί κι εμείς ντρεπόμαστε για αυτή τη χώρα. Τα όρια του στρες έχουν χτυπήσει κόκκινο. Κι εκεί που νομίζεις ότι δεν μπορεί να κάνει ή να πει κάτι χειρότερο, απλά ξημερώνει η επόμενη μέρα. Καινούργια ντροπή, νέο σοκ. Αν ζούσαμε σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, θα είχε κατεβάσει το στρατό στους δρόμους. Θα είχαμε δικτατορία. Το πιστεύω. Ευτυχώς που το Σύνταγμά μας επιβάλει ένα ισχυρό Κογκρέσο και μία δυνατή Γερουσία. Ωστε να υπάρχει ένα στοπ στην τρέλα. Αυτές τις μέρες όλοι παρακολουθούμε τις διαδικασίες για την καθαίρεσή του με κομμένη την ανάσα.
O Mαυρουδής δεν φιλοτεχνεί απλά ένα εξώφυλλο για την ιστορική στιγμή της ορκομωσίας του Ομπάμα, αλλά τιμά όλους όσους πρόσφεραν στον αφροαμερικανικό αγώνα
Ενσυναίσθηση. Πιστεύω στα αλήθεια, ότι αυτή είναι η πιο σημαντική λέξη στη ζωή. Για τον κάθε ένα μας προσωπικά, για τη συμπεριφορά μας, για τις επιλογές μας, για το τι μήνυμα περνάμε μέσα από την τέχνη μας. O Τραμπ με ανησυχεί, με πληγώνει, με εξοργίζει γιατί δεν πρέπει να έχει ιδέα τι σημαίνει αυτή η λέξη. Δεν πρέπει να την ένιωσε ποτέ, ούτε και για τα παιδιά του. Οπότε, ένας τέτοιος Πρόεδρος, ναι, θα καταλήξει πολύ γρήγορα και πολύ απλά να προάγει τα συμφέροντά του πάνω και πέρα από αυτά της χώρας και των πολιτών της. Θα είναι αδίστακτος, ρατσιστής, ομοφοβικός, σεξιστής κι αυτό θα το προβάλει ως δικαίωμα. Είναι εμετικός. Για αυτό κι έχω ορκιστεί ότι θα συνεχίσω να μιλάω ανοιχτά και δημόσια (στην προσωπική μου ζωή, αλλά και μέσω της δουλειάς μου), να στέκομαι αντίθετα από όλα όσα κάνει και πρεσβεύει.
Πιστεύοντας ότι θα κέρδιζε η Χίλαρι Κλίντον τις εκλογές, είχε κάνει κάτι παρόμοιο με τις γυναίκες του φεμινιστικού αγώνα. Οταν η Κλίντον έχασε, την έβαλε στην άκρη κι έδωσε την κεντρική θέση στην Ελευθερία
Αν είχα μια ευχή, θα ήταν να πάρουν οι γυναίκες τα ηνία αυτού του κόσμου. Κυριολεκτικά. Να έχουμε γυναίκες αρχηγούς κρατών, παγκοσμίως. Νομίζω ότι θα άλλαζαν άμεσα τον κόσμο προς το καλύτερο. Οχι, δεν θα ήταν τέλειες. Θα υπήρχαν και κάποιες που δε θα έκαναν καλά τη δουλειά τους. Αλλά για πόσους αιώνες έχουμε ανεχθεί άντρες που δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους κι αυτό το θεωρούμε φυσικό; Είναι ντροπή ότι η Αμερικη δεν έχει εκλέξει ποτέ γυναίκα Πρόεδρο. Εχουμε προοδεύσει τόσο πολύ σε άλλους τομείς, και σε αυτό βρισκόμαστε μισό αιώνα πίσω. Αν ο Τραμπ έκανε ένα καλό είναι ότι κινητοποίησε πολλές γυναίκες Δημοκρατικούς να ορθώσουν παράστημα, να μπουν στο Κογκρέσο και τη Γερουσία, να βάλουν τώρα υποψηφιότητα για το χρίσμα και την Προεδρία. Αυτό θα αποδώσει. Το πιστεύω.
Ναι, μπορεί η Χίλαρι Κλίντον να μην ήταν η σωστή επιλογή. Ομως πιστεύω ότι αδικήθηκε πολύ, επίσης. Ο,τι κι αν έκανε ήταν λάθος. Eβγαινε πολύ σκληρή, πολύ αδιάλλακτη, και ταυτόχρονα πολύ μαλακή, πολύ υποχωρητική. Εδώ και 25 χρόνια της έχουμε καταλογίσει τα πάντα: δεν έπρεπε να συγχωρήσει τον άντρα της και να δείξει πυγμή μπροστά στην προσβολή που της έκανε. Αν δεν το έκανε θα λέγαμε ότι δεν υποστήριξε τον σύζυγό της και Πρόεδρο της Αμερικής στην πιο σκοτεινή του ώρα. Δεν υπήρχε περίπτωση να κερδίσει αυτή η γυναίκα πουθενά. Και αυτό το θεωρώ άδικο. Δεν συμφωνώ μαζί της σε πολλά από όσα υποστηρίζει, αλλά θα την ξαναψήφιζα. Μπροστά στον Τραμπ, δεν υπάρχει κανένα δίλημμα.
Υποστηρίζω την Ελίζαμπεθ Γουόρεν. Θα ψηφίζω όποιον Δημοκρατικό επιλεχθεί, όμως αυτή είναι η αγαπημένη μου. Το ξέρω πολύ καλά ότι είναι λίγο πιο αριστερή από όσο αισθάνεται ασφαλής ο μέσος Αμερικανός, όμως εξηγεί τις απόψεις και το πρόγραμμά της με τέτοια αμεσότητα και καθαρότητα, δίνει λύσεις και μιλά χωρίς υπεκφυγές που κερδίζει συνεχώς έδαφος στις καρδιές και το πιο διστακτικών. Μου αρέσει που δεν μασάει απέναντι στον Τραμπ, οι προσβολές του γλιστρούν και πέφτουν από πάνω της. Ο λαϊκισμός μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνος, όμως το να έχεις ένα λαϊκό ρεύμα που το χρησιμοποιείς σωστά είναι απαραίτητο. Ενας λαός χρειάζεται ελπίδα για να προχωρήσει. Κι η Γουόρεν παρέχει ένα αισιόδοξο όραμα για την Αμερική.
Το τελευταίο του διάσημο έργο καταγγέλει την NRA και τα εγκλήματα λόγω της μη νομοθετημένης οπλοκατοχής και οπλοχρησίας. Οι λέξεις που χρησιμοποεί είναι όλοι οι τόποι που αιματοκυλήστηκαν από mass shootings
Stop NRA Eίναι τρομακτικό αυτό που συμβαίνει στην Αμερική. Μια χώρα πνίγεται στο αίμα από τα όπλα των πολιτών της. Κι αυτό γιατί υπηρετεί τα συμφέροντας μίας βιομηχανίας και του όργανού της, της NRA. Είναι απίστευτο ότι οι πολιτικοί μας παραλύουν μπροστά στην NRA. Πρέπει να λάβουμε άμεσα μέτρα, πρέπει να σταματήσει αυτό το μακελειό. Χρειαζόμαστε μία νομοθεσία, έξυπνη, άμεση και αποτελσμάτική. Οπλα πολέμου δεν ανήκουν στα σπίτια και στους δρόμους μας.
Like a Rolling Stone – πάω σε τι δουλεύει τώρα Eνα τυπογραφικό πορτρέτο του Μπομπ Ντίλαν. Κανείς δεν μου το έχει αναθέσει το κάνω για μένα. Το αστείο είναι ότι δεν είμαι μεγάλος φαν του. Πρέπει να έχω 3 δίσκους του, όλους κι όλους. Ομως τρέφω μεγάλο σεβασμό για αυτόν. Τον ακτιβισμό του, την πολιτική του φωνή, την ποίησή του. Οταν ο Ντίλαν χειρίζεται με αυτόν τον τρόπο τις λέξεις, ένα τυπογραφικό πορτρέτο για εκείνον μοιάζει πολύ ταιριαστό.
Ποιο πορτρέτο θα αποτελούσε πρόκληση για εκείνον Δεν έχω κάποιον στο μυαλό μου που θα με τρόμαζε να τον σχεδιάσω με ένα τέτοιο πορτρέτο. Δεν έχω ήρωες. Νομίζω ότι ίσως κάποιος πολύ αγαπημένος άνθρωπος από την οικογένειά μου να ήταν για μένα η μεγαλύτερη πρόκληση. Η κόρη μου, ο πατέρας μου. Κάτι τέτοιο, κάτι προσωπκό. Οταν παντρεύτηκα την γυναίκα μου, τής έκανα το πορτρέτο για γαμήλιο δώρο. Ηταν μια απόλυτη πράξη αγάπης από μένα και ευτυχώς η γυναίκα μου το εισέπραξε έτσι. Ομως είναι από το Βιετνάμ κι αυτό που δεν ήξερα ήταν ότι στη δική τους κουλτούρα κάτι τέτοιο το κάνεις όταν ο σύντροφός σου πεθαίνει. Το είδα στο βλέμμα των πεθερικών μου που αναστατώθηκαν και δεν μπόρεσαν να το κρύψουν. Την πάτησα.
Ονειρεύομαι τη στιγμή που θα μετακομίσω στην Ελλάδα. Οταν ήρθα για πρώτη φορά στην Ελλάδα κατάλαβα γιατί αυτή η χώρα είναι το σπίτι κι ο προορισμός μου. Eχω καταγωγή από το Βόλο και την Κεφαλονιά, αλλά έχω συγγενείς και στην Αθήνα. Την πρώτη φορά που ήρθα με γοήτευσε ότι σταματά ο χρόνος για να τον απολαύσεις. Σε μία ταβέρνα στην Κεφαλονιά, όλη η οικογένεια συγκεντρωμένη για να φάει, να πιει και να μιλήσει. Η ζωή αποκτά την ποιότητα που της αξίζει.
