«Μου άρεσε πάντα να με εκπλήσσω. Με γοήτευαν σχέδια που ξεκινούσα, αλλά δεν ήξερα πώς θα καταλήξουν.»
Γοητεύοντας και εκπλήσσοντας μια ολόκληρη γενιά θεατών και φερέλπιδων θεατρικών συγγραφέων, ο Τέρενς ΜακΝάλι ήθελε πάση θυσία να αλλάξει το αμερικάνικο θέατρο και με τον δικό του τρόπο το έκανε, αφού για έξι δεκαετίες περπάτησε με δεξιοτεχνικά δραματουργική ισορροπία στη λεπτή γραμμή που ανέκαθεν χώριζε το Broadway με το off Broadway και το δράμα με το μιούζικαλ. Στα επιτεύγματά του οφείλει κανείς να απαριθμήσει σειρά έργων που συνεχίζουν να παίζονται σε όλον τον κόσμο - τα πιο γνωστά είναι φυσικά το «Master Class» και το «Frankie and Johnny in the Clair de Lune» - αλλά η μεγάλη του παρακαταθήκη παραμένει η τόλμη του να μιλήσει με τρόπο αδιαπραγμάτευτα θεατρικό για θέματα ταμπού (είτε αυτά είναι η όπερα είτε το gay life), εκεί όπου όλοι θα προτιμούσαν να μιλήσουν για τη γνωστή παρακμή του αμερικανικού ονείρου.
Πιστός στη δική του θεώρηση για το θέατρο και την αποστολή του που ήταν γι' αυτόν να δημιουργεί γέφυρες ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικών θρησκειών, φυλών, γένους και σεξουαλικού προσανατολισμού, ο ΜακΝάλι έγραψε - ήδη με το χαρακτηριστικό του χάρισμα στους ολοζώντανους σαρκαστικά φιλοσοφημένους διαλόγους - το πρώτο του έργο, όταν μετά τις σπουδές του στο Columbia, προσελήφθη από τον Τζον Στάινμπεκ για να τον συνοδεύσει αυτόν και την οικογένειά του σε μια κρουαζιέρα στον κόσμο. Στη συνέχεια βρέθηκε στο Μεξικό και από εκεί στη Νέα Υόρκη όπου εργάστηκε στο Actors Studio σαν υπεύθυνος σκηνής και λίγο μετά στην αγκαλιά του Εντουαρντ Αλμπι. Ο ΜακΝάλι γνώρισε τον Αλμπι σε ένα πάρτι, την εποχή που ο δεύτερος είχε τον τίτλο του πιο συναρπαστικού θεατρικού συγγραφέα της Αμερικής γράφοντας στο «The American Dream» και φυσικά το «Ποιος Φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ;» και έγιναν ζευγάρι για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Το πρώτο του έργο στο Broadway, «And Things That Go Bump in the Night», άνοιξε το 1964 και ήταν μια τεράστια αποτυχία. Τα θέματα όμως της ομοφυλοφιλίας, της ψυχικής διαταραχής, της ατμόσφαιρας της αντίστασης που ήταν κυρίαρχη στην Αμερική του Βιετνάμ και των τελών της δεκαετίας του '60 και των αρχών του '70, τοποθέτησαν το όνομά τους στις νέες ελπίδες του αμερικανικού θεάτρου.
Τα πρώτα έργα που τον έκαναν διάσημο ήταν το «Next» του 1968 (που σκηνοθέτησε η Ελέιν Μέι με την ιστορία ενός μεσοαστού που επιστρατεύεται κατά λάθος για τον πόλεμο), το «Botticelli» (με δύο Αμερικάνους στρατιώτες στη ζούγκλα), το «¡Cuba Si!» (στο οποίο πρωταγωνιστούσε η Μελίνα Μερκούρη) και το «Sweet Eros» (όπου ένας άντρας απαγάγει έναν άλλον ο οποίος είναι γυμνός και δεμένος σε μια καρέκλα χωρίς να μιλάει σε όλη τη διάρκεια της παράστασης) της ίδιας χρονιάς. Ακολούθησαν ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες όπως το «Where Has Tommy Flowers Gone?» του 1971 και το «Let it Bleed» του 1972
Ρίτα Μορένο, Τζέρι Στίλερ, Τζακ Γουέστον - το τρίτο πρωταγωνιστών και του θεατρικού και του κινηματογραφικού «The Ritz»
Στη δεκαετία του '70, ο ΜακΝάλι γνώρισε μια τεράστια επιτυχία με το «The Ritz» του 1974 (με την ιστορία ενός στρέιτ άνδρα που βρίσκει καταφύγιο στα γκέι λουτρά ιδιοκτήσίας της Μαφίας), τόσο στο θεάτρο όσο και στο σινεμά σε σκηνοθεσία του Ρίτσαρντ Λέστερ και σενάριο δικό του. Γνώρισε όμως και μια μεγάλη αποτυχία με το φιλόδοξο «Broadway» του 1978. Και μετά από ένα ταξίδι στο Χόλιγουντ, επέστρεψε στη Νέα Υόρκη της εποχής της εξάπλωσης του AIDS για να γίνει ένας από τους χρονογράφους της.
Ηταν την ίδια εποχή - το 1986 - που έγραψε ένα από τα πιο διάσημα και πολυπαιγμένα έργα του το «Frankie and Johnny in the Clair de Lune» (την ερωτική ιστορία δύο μεσήλικων - του μάγειρα Τζόνι και της ανασφαλούς Φράνκι - που διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη με soundtrack το Clair de Lune του Κλοντ Ντεμπισί), που το 1991 έγινε και κινηματογραφική ταινία με τον Αλ Πατσίνο και τη Μισέλ Φάιφερ. Στη θεατρική εκδοχή (πιο κοντά στο όραμα του ΜακΝάλι) τους ρόλους έπαιξαν ο Φ. Μάρει Εϊμπραχαμ και η Κάθι Μπέιτς.
«Δεν νομίζω ότι έγραψα ποτέ κάτι νατουραλιστικό. Το πιο κοντινό πρέπει να ήταν το "Frankie and Johnny" κι αυτό μόνο επειδή τρώνε ένα σάντουιντς και φτιάχνουν μια ομελέτα στη δεύτερη πράξη. Αλλά είναι ένα ρομαντικό παραμύθι και το γνωρίζω αυτό. Δεν νομίζω ότι βοηθάει τους ηθοποιούς στα έργα μου να χάνονται στην πραγματικότητα του να μιλούν με κάποιον άλλον. Ενας καλός "ΜακΝάλι" ηθοποιός ξέρει πάντα ότι βρίσκεται σε ένα έργο με θεατές.»
Η Κάθι Μπέιτς με τον Κένεθ Γουέλς το 1987 στη δεύτερη διανομή του «Frankie and Johnny in the Clair de Lune»
Το 1986 θα έβλεπε το όνομα του πρώην συντρόφου του, σκηνοθέτη και ηθοποιού Ρόμπερτ Ντρίβας (είχε σκηνοθετήσει την πρώτη παράσταση του «The Ritz») να συγκαταλέγεται μέσα στη λίστα των θυμάτων του AIDS, το 1990 θα κέρδιζε Emmy για το σενάριο της μίνι σειρας «Andre's Mother» (για μια μητέρα που προσπαθεί να επιβιώσει του θανάτου του γιου της από AIDS) και το 1991 θα έγραφε το «Lips Together, Teeth Apart» (για δύο ζευγάρια που που περνούν το σαββατοκύριακό της 4ης Ιουλίου στο Fire Island, αλλά νιώθουν άβολα καθώς στο σπίτι που μένουν ζούσε ο αδερφός μιας από τις γυναίκες που έχει πεθάνει από AIDS). To 1992 έγραψε το λιμπρέτο για την εκδοχή μιούζικαλ του «Το Φιλί της Γυναίκας Αράχνη» (κερδίζοντας βραβείο Tony), το 1997 το λιμπρέτο για το «Ragtime» (κερδίζοντας ακόμη ένα βραβείο Tony).
To 1994 έγραψε το «Love! Valour! Compassion!» (με την ιστορία οκτώ γκέι αντρών) και το 1995 έγραψε το «Master Class» (μια φανταστική απεικόνιση των μαθημάτων που έκανε στο τέλος της καριέρας της η Μαρία Κάλας στο Τζούλιαρντ - το 1989 είχε γράψει το διάσημο «The Lisbon Traviata» για τις σχέσεις ομοφυλόφιλων ζευγαριών θαυμαστών της Μαρία Κάλας με τον μόνιμο ηθοποιό και φίλο του, Νέιθαν Λέιν). Για τα δύο τελευταία έργα κέρδισε βραβεία Tony.
Με την Τσίτα Ριβέρα και την Τζόαν Ρίβερς το 1998
To 1997, ο ήδη αντισυμβατικός ΜακΝάλι θα γινόταν το κέντρο ενός θεατρικού σκανδάλου με το «Corpus Christi», μια μοντέρνα εκδοχή του θείου δράματος με το Ιησού ως ομοφυλόφιλο (το Corpus Christi ήταν και η περιοχή στο Τέξας όπου ο ΜακΝάλι πέρασε όλα τα παιδικά κι εφηβικά του χρόνια). Το 2000 έγραψε το λιμπρέτο για την εκδοχή μιούζικαλ του «The Full Monty». Στη δεκαετία του 2000 ασχολήθηκε με την αγάπημενη του όπερα, γράφοντας λιμπρέτο για το «Dead Man Walking», το «Three Chambers» και το «Great Scott». Μερικά από τα έργα του πολυγραφότατου και ακούραστου ΜακΝάλι είναι τα λιμπρέτο για τα μιούζικαλ «The Visit», «A Man of No Importance», «Chita Rivera: The Dancer’s Life», τα έργα «The Stendhal Syndrome», το «Some Men» του 2007, το «Deuce», το «And Away We Go» του 2017.
Παραγωγικός μέχρι και την τελευταία μέρα της ζωής του, ο Τέρενς ΜακΝάλι κέρδισε συνολικά τέσσερα βραβεία Tony και ένα τιμητικό για την καριέρα του το 2019, τίμησε την υπόσχεση που είχε κάνει στον εαυτό του να γράφει πρωτότυπα έργα, εμπλουτίζοντας το μεγάλο βιβλίο της αμερικανικής δραματουργίας και υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους χρονογράφους της queer κουλτούρας - στο χαρτί και στη ζωή του.
Με τον σύζυγό του, Τομ Κίρνταχι, στις αρχές Μαρτίου του 2020
Το 2010 παντρεύτηκε το σύντροφό του, θεατρικό παραγωγό, Τομ Κίρνταχι, σαν εορτασμόγια τη νομιμοποίηση του γάμου ομοφύλων σε όλες τις 50 πολιτείες της Αμερικής. Εχοντας ξεπεράσει ένα καρκίνο στους πνεύμονες, ο Τέρενς ΜακΝάλι πέθανε σε ηλικία 81 ετών από επιπλοκές λόγο του Covid-19. Είμαστε σίγουροι πως αν κατάφερνε να επιβιώσει θα έγραφε το έργο που θα αποτύπωνε περισσότερο από οτιδήποτε την παράνοια των ημερών μας.
«Κάθε φορά που πιστεύεις ότι γράφεις αυτό που οι άλλοι θέλουν να ακούσουν από σένα και ότι αυτό θα το κάνει εμπορικό, είσαι καταδικασμένος στην καταστροφή. Το γράψιμο πρέπει να είναι ειλικρινές και όσο το δυνατόν συγκεκριμένο. Το λεπτό που πιστεύουμε ότι φτάνουμε σε ένα μεγαλύτερο κοινό και προσπαθούμε να το ευχαριστήσουμε, γινόμαστε γενικοί. Και αυτό είναι κάτι που το κοινό αντιλαμβάνεται. Και μας γυρίζει την πλάτη.»
Δείτε εδώ τον ευχαριστήριο λόγο του Τέρενς ΜακΝάλι κατά την παραλαβή του τιμητικού βραβείου Tony για την καριέρα του το 2019:
Δείτε εδώ ένα ντοκιμαντέρ για τον Τέρενς ΜακΝάλι, με συνεργάτες του και τον ίδιο να μιλούν για την καριέρα του:
