Ο μόνος λόγος για να γράφεις είναι από αγάπη. Δεν πρέπει να γράφεις επειδή πιστεύεις ότι θα γίνει επιτυχία, επειδή είναι βολικό ή οτιδήποτε τέτοιο. Είναι τόσο δύσκολο να γράφεις, τόσο δύσκολο να στήσεις ένα σόου, οπότε αν έχεις το προνόμιο να έχεις την ικανότητα να γράφεις, να γράφεις με πάθος. Αυτό μου έμαθε η αποτυχία.»
Ο Στίβεν Σόντχαϊμ πίστευε ότι το να διδάσκεις είναι ένα ιερό επάγγελμα. Και ήταν σίγουρος πως η τέχνη ήταν ένα είδος διδασκαλίας, ιερή κι αυτή όπως οι λέξεις και η μουσική που γεννιούνται από την καρδιά. Αυτός είναι τελικά και ο μόνος τρόπος να δημιουργήσεις κάτι σπουδαίο, κάτι που μπορεί να μάθει τους ανθρώπους να ζουν καλύτερα, να δώσει ελπίδα, χωρίς να είναι διδακτικό, χωρίς να χάνεται στο εφήμερο μιας επιτυχίας, κάτι που μένει εκεί μέσα στις δεκαετίες και συνεχίζει να αντηχεί ως ένα αληθινό μήνυμα ζωής για όσους έχουν τα αυτιά ανοιχτά για να το ακούσουν.
Αυτός ήταν ο τρόπος του Στίβεν Σόντχαϊμ που αφήνει τη σκηνή αυτού του κόσμου, σε ηλικία 91 ετών, υπεύθυνος για το γεγονός πως ακόμη και το μέσο μιούζικαλ στρέφει πλέον το βλέμμα του στην αληθινή ζωή, όπως έκανε ο ίδιος μπερδεύοντας το μύθο με τη ζωή εκεί έξω, από τους αριστουργηματικούς στίχους στα τραγούδια του «West Side Story» μέχρι το σε μουσική και στίχους δικά του «Company» για τη ζωή ενός μοναχικού άντρα στή συγχρονη Νέα Υορκη και το «Follies» για την αιώνια κόντρα του κόσμου του θεάματος με την σκληρή πραγματικότητα.
Ο Στίβεν Σόντχαϊμ στο πιάνο στα μέσα της δεκαετίας του '30
Η αναγνώριση για τον Σόντχαϊμ ήρθε αργά, αλλά ήταν καθολική και, σε αντίθεση με μεγάλους σταρ της γενιάς του, μοιάζει να γιγαντώνεται ανάμεσα στη νεότερη γενιά, είτε αυτή εκφράστηκε ιδανικά με την τραγική ιστορία επιτυχίας του Τζόναθαν Λάρσον του «Rent» στη δεκαετία του '90, είτε με τον σημερινό απόγονο της ίδιας σχολής, Λιν - Μανουέλ Μιράντα και το «In the Heights» ή το «Hamilton».
Ο Σόντχαϊμ δίδαξε πως το μιούζικαλ, αλλά και το θέατρο γενικά, δεν είναι αποκομμένο όχι μόνο από την πραγματικότητα, αλλά και από την ίδια την λογοτεχνική, θεατρική, κινηματογραφική παράδοση όσο και από την Ιστορία και τη μυθολογία, ποτίζοντας τα έργα του με αρχαία ρωμαϊκά θεατρικά («A Funny Thing»), με Ινγκμαρ Μπέργκμαν («A Little Night Music»), με πολιτικές δολοφονίες («Assassins»), με γοτθικά παραμύθια («Sweeney Todd», «Into the Woods»).
Από τις πρόβες του «West Side Story» το 1957
Στο πιάνο με το καστ του «West Side Story» και τον Λέοναρντ Μπέρνσταϊν το 1957
Ο Στίβεν Τζόσουα Σόντχαϊμ γεννήθηκε στο Μανχάταν και μετά το χωρισμό των γονιών του μετακόμισε με τη μητέρα του στη Πενσιλβάνια, σε ένα απρόσμενο γύρισμα της τύχης που θα έφερνε τον θρυλικό Οσκαρ Χάμερστάιν να γίνει οικογενειακός τους φίλος και ουσιαστικά κάτι σαν θετός πατέρας του έφηβου Στίβεν. Η ιστορία θέλει τον 15χρονο Στίβεν να παρουσιάζει στον Χαμερστάιν το πρωτο του μιούζικαλ με τίτλο «By George» και τον Χάμερσταιν να το σκίζει μπροστά στα εκπληκτα μάτια του.
«Εμαθα περισσότερα για τη σύνθεση και το μουσικό θέάτρο εκείνο το απόγευμα από όσα μαθαίνουν οι άνθρωποι σε μια ολόκληρη ζωή» θα δήλωνε χρόνια μετά ο Σόντχαϊμ που εργάστηκε στο πλευρό του Χάμερσταϊν σε θρυλικά μιούζικαλ όπως το «Allegro», το «South Pacifιc» και το «The King and I», πριν σπουδάσει μουσική και σύνθεση στο Williams College και αποφοιτήσει το 1950.
Το πρώτο του μιούζικαλ γράφτηκε το 1953 με τίτλο «Saturday Night», αλλά δεν ανέβηκε ποτέ, δούλεψε σαν σεναριογράφος για το τηλεοπτικό «Topper» και έγραψε μουσική για διάφορα μικρά μιούζικαλ. Μέσω του Αρθουρ Λόρεντς συναντήθηκε με τον Λέοναρντ Μπέρνσταϊν ο οποίος του πρότεινε να γράψει τους στίχους για μια μιούζικαλ διασκευή του «Ρωμαίος κι Ιουλιέτα» με τίτλο «West Side Story». Η καθιέρωση έφερε το «Gypsy», σε μουσική του Τζουλ Στάιν, ενώ το πρώτο του ολοκληρωμένο έργο (μουσική και στίχους) θα ήταν το «A Funny Thing Happened on the Way to the Forum» το 1962, μια τεράστια επιτυχία που τον καθίέρωσε και του έδωσε τη δυνατότητα να εξερευνήσει άγνωστες διαδρομές στο σύγχρονο του τότε μιούζικαλ.
Στις πρόβες για το «Company»
Με την Λόρα Νάιρο το 1968
Με την Μπερναντέτ Πίτερς στις πρόβες του «Sunday in the Park With George»
Θα περνούσαν λίγα χρόνια ακόμη και μια σειρά από αποτυχίες («Anyone Can Whistle», «Do i Hear a Waltz»?), μέχρι να έρθει η στιγμή του «Company» το 1970 και του «Follies» το 1971, καθώς και τα πρώτα βραβεία Tony (ο Σόντνχαϊμ είναι ο πιο πολυβραβευμένος του μουσικού θεάτρου όλων των εποχών).
Ακολούθησαν το «A Little Night Music» βασισμένο στα «Χαμόγελα Καλοκαιρινής Νύχτας« του Ινγκμαρ Μπέργκμαν με το κλασικό πλέον «Send in the Clowns» να έχει διασκευαστεί από σχεδόν κάθε τραγουδιστή που σέβεται τον εαυτό του στην Αμερική και έξω από αυτήν, το «Merrily We Roll Along» στο.οποίο ο Σόντχαϊμ γύρισε το χρόνο με τους ήρωές του να μικραίνουν κατά τη διάρκεια του έργου, το «Sweeney Todd» που ξεκίνησε σαν όπερα για να γίνει ένα από τα πιο διάσημα μιούζικαλ όλων των εποχών. Το 1985 κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ για το «Sunday in the Park With George», την ιστορία ενός ζωγράφου που προσπαθεί να ζωγραφίσει το αριστούργημά του («Αν υπάρχει ένα μιούζικαλ που αγαπώ πιο πολύ, αυτό θα ήταν μάλλον το "Sunday in the Park With George", εξαιτίας της φιλοδοξίας αυτού που προσπαθεί να πει και γιατί το θέμα του είναι πολύ κοντά σε μένα»). Το 1991 το «Assassins» απέτυχε στο πρώτο του ανέβασμα, αλλά το 2004 κέρδισε πέντε βραβεία Tony.
Με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ στην κινηματογραφική μεταφορά του «A Little Night Music»
Με τον Τζέιμς Λαπάιν τη δεκαετία του '80 έξω από μια παράσταση του «Into the Woods»
Στο σινεμά, ο Στίβεν Σόντχαϊμ ενέδωσε σε εκλεκτικές συνεργασίες. Εγραψε τη μουσική για το «Stavisky» του Αλεν Ρενε το 1974, έγραψε ένα τραγούδι για τους «Κόκκινους» του Γουόρεν Μπίτι και κέρδισε το Οσκαρ για το «Sooner or Later» από το «Dick Tracy», ερμηνευμένο από την Madonna. Τα μιούζικαλ του έγιναν ταινίες: το «West Side Story» το 1961 και το 2021, το «Gypsy» το 1962 και το 1993, το «A Funny Thing Happened on the Way to the Forum» το 1966, το «A Little Night Music» το 1977, το «Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street» το 2007 και αναμένεται το «Merrily We Roll Along» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ με τον Μπεν Πλατ και την Μπίνι Φέλντσταϊν που γυρίζεται εδώ και 12 χρόνια.
Ο Στίβεν Σόντχαϊμ δήλωσε ανοιχτά γκέι στα 40 του χρόνια. Είχε μια μεγάλη σχέση στη δεκαετία του '90 με τον θεατρικό συγγραφέα Πίτερ Τζόουνς και το 2017 παντρεύτηκε με τον Τζέφρι Σκοτ Ρόμλεϊ. Πέθανε στα 91 του χρόνια στις 26 Νοεμβρίου 2021.
Η ειρωνία θέλει το «West Side Story» του Στίβεν Σπίλμπεργκ να βγαίνει στις αίθουσες σε λίγες εβδομάδες και το «Tick, Tick... Boom!» του Λιν-Μανουέλ Μιράντα να προβάλλεται ήδη στο Netflix με τον Μπράντλεϊ Γουίτφορντ να τον υποδύεται καταπληκτικά σε δύο μικρές σκηνές που δίνουν όλο το εύρος της προσωπικότητάς του: εσωστρεφής, γενναιόδωρος, αντισυμβατικός, παιδί κι ενήλικος μαζί, σπάνιο μείγμα μεγάλου καλλιτέχνη και διορατικού ανθρώπου για όλα όσα θα ακολουθούσαν τον ίδιο, το έργο του, τη συνεχή του αναζήτηση για το entertainment που πηγάζει από την αμφιβολία που βρίσκεται πάντα κάπου βαθιά μέσα μας.
Πρέπει να δουλεύεις πάντα σε κάτι που σε κάνει να νιώθεις αβεβαιότητα - κάτι που σε κάνει να αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου.»
Ο Στίβεν Σόντχαϊμ στα βραβεία Tony:
Δείτε τον Στίβεν Σόντχαϊμ να διδάσκει το «Send in the Clowns»:
Δειτε τη Τζούντι Ντενς να τραγουδάει το «Send in the Clowns» το 1995:
Δείτε εδώ το μεγάλο αφιέρωμα στον Στίβεν Σόντχαϊμ που έγινε διαδικτυακά το 2020 με αφορμή τα 90ά του γενέθλια:
Δείτε εδώ μια συνέντευξη του Στίβεν Σόντχαϊμ από το 1994:
O κόσμος του Στίβεν Σόντχαϊμ:
O Ανταμ Ντράιβερ τραγουδάει το «Being Alive» στο «Marriage Story» του Νόα Μπόμπακ:
