Η Criterion Collection μόλις εχθές παρουσίασε τη νέα - και τελική - έκδοση του κύκνειου άσματος του Στάνλεϊ Κιούμπρικ από το 1999, σε 4K.
Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ έφυγε από τη ζωή στις 7 Μαρτίου του 1999 σε ηλικία 70 ετών, έξι ημέρες αφότου οργάνωσε μια πρώτη προβολή του «Μάτια Ερμητικά Κλειστά», για τους πρωταγωνιστές της ταινίας, Τομ Κρουζ και Νικόλ Κίντμαν και τα στελέχη της Warner Bros. Πολλοί πιστεύουν πως ο Κιούμπρικ δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει την ταινία, ή πως δεν ήταν καν ικανοποιημένος με την εκδοχή που στάλθηκε στα ανώτερα στελέχη. Η αλήθεια είναι πως ο Κιούμπρικ δεν είχε ολοκληρώσει τις τελευταίες τεχνικές διορθώσεις της ταινίας, ωστόσο όπως μαρτυρούν οι συνεργάτες του, ήταν ήδη ευχαριστημένος με την ταινία ως είχε.
Η ταινία «Μάτια Ερμητικά Κλειστά», αποτελεί την κινηματογραφική διασκευή της αυστριακής νουβέλας «Traumnovelle» (1926), του Αρθουρ Σνίτσλερ. Η μεταφορά της στον κινηματογράφο χρειάστηκε τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί, από την έναρξη των γυρισμάτων το 1996 έως την ημερομηνία κυκλοφορίας της ταινίας.
Τα γυρίσματα κράτησαν 400 ημέρες, με αρκετά διαλλείματα, ωστόσο, στις γιορτές. Η επεξεργασία, φυσικά, διήρκησε σχεδόν όσο τα γυρίσματα.
Σύμφωνα με τον διευθυντή φωτογραφίας του Κιούμπρικ, Λάρι Σμιθ, ο εμβληματικός σκηνοθέτης «Δεν έβγαζε καινούρια ταινία κάθε χρόνο. Κάθε ταινία του απαιτούσε κατά μέσο όρο έξι, επτά χρόνια, ίσως και περισσότερο - όχι επειδή δεν ήθελε να κάνει περισσότερες ταινίες. Η διαδικασία που ακολουθούσε δεν του το επέτρεπε».
Στον Κιούμπρικ άρεσε να δουλεύει με μικρό συνεργείο. Λίγοι άνθρωποι στο σετ, δύο μόνο κάμερες εκ των οποίων συνήθως τραβούσε μόνο η μία. Τίποτα περιττό, τίποτα που να του αποσπά την προσοχή. Επίσης, σε αντίθεση με άλλους σκηνοθέτες, ο Κιούμπρικ ποτέ δεν έκανε λίστες πλάνων. Ηξερε ακριβώς τι ήθελε και ποτέ δεν αμφισβητούσε αν η λήψη ήταν αρκετή, γιατί πάντα ήταν.
Ο Κιούμπρικ, έχοντας εξερευνήσει όλα τα πεδία, διαθέσιμα και μη, μικρά και μεγάλα, εντός και εκτός γης, λίγο πριν φύγει από τη ζωή αποφάσισε να χωρέσει ένα αριστούργημα τεράστιου βεληνεκούς, στους τέσσερεις τοίχους μιας κρεβατοκάμαρας η οποία σημαδεύτηκε από τις εξαιρετικές ερμηνείες της Κίντμαν και του Κρουζ.
Οι κριτικές και οι αντιδράσεις του κοινού μετά την κυκλοφορία της ταινίας ήταν αμφιλεγόμενες. Το κοινό περίμενε μια υπερσεξουαλική ανάλυση του γάμου του Τομ Κρουζ και της Νικόλ Κίντμαν, ωστόσο πήρε μακριά πλάνα, φαινομενική αισθητική ψυχρότητα και κεντρικά μυστήρια που έμεναν ανοιχτά, με λίγα λόγια, όλα όσα συνθέτουν μια ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.
Φτάνοντας στο σήμερα, η ταινία θεωρείται όχι μόνο μία από τις σημαντικότερες ταινίες της καριέρας του Κιούμπρικ, αλλά ίσως και η καλύτερη ταινία της δεκαετίας του ’90, όπως την ονόμασε το IndieWire, και φυσικά, μια από τις καλύτερες χριστουγεννιάτικες ταινίες.
Τώρα, η Criterion Collection κυκλοφορεί αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί η οριστική εκδοχή του «Μάτια Ερμητικά Κλειστά», ή τουλάχιστον η πιο κοντινή σε αυτή των 35mm που είδε το κοινό στους κινηματογράφους τον Ιούλιο του 1999. Η νέα μεταφορά σε 4K υλοποιήθηκε υπό την επίβλεψη του διευθυντή φωτογραφίας του Κιούμπρικ, Λάρι Σμιθ, ο οποίος συνεργάστηκε για πρώτη φορά με τον αείμνηστο δημιουργό ως ηλεκτρολόγος στο «Barry Lyndon» (1975).
Σύμφωνα με συνέντευξη του Σμίθ στο IndieWire, ομάδα που ανέλαβε τη μετα-μεταπαραγωγή του 2025 για τη νέα έκδοση της ταινίας, ανέλαβε να αποκαταστήσει το χρωματικό grading (το οποίο κινείται σε τιρκουάζ αποχρώσεις, καθώς ο Σμιθ επιμένει πως έτσι πλησιάζει περισσότερο στην αρχική κυκλοφορία), να δώσει τη σωστή αναλογία (1.85:1) και να διορθώσει άλλα επί μέρους λάθη στον φωτισμό, τα οποία είχαν περάσει στις προηγούμενες εκδόσεις DVD και Blu-ray με την πάροδο των χρόνων. «Ο Στάνλεϊ ποτέ δεν γύριζε σε άλλο φορμάτ, εκτός από το “2001” που γυρίστηκε σε 65mm. Πάντα γύριζε σε 1.85:1, σφαιρικό», επισήμανε ο διευθυντής φωτογραφίας του σκηνοθέτη.
Οπως δήλωσε ο Λάρι Σμίθ: «Δεν αλλάζει η πλοκή· απλώς, οπτικά, ελπίζω, είναι πιο ενδιαφέρον να δει κανείς την ταινία στην τωρινή, τελική της μορφή. Λιγότεροι κόκκοι, τα φωτεινά σημεία δεν είναι υπερβολικά φωτεινά και αφαιρέσαμε ίσως δύο-τρεις λεπτομέρειες εδώ και εκεί που ο Στάνλεϊ θα τις είχε σίγουρα διορθώσει».
Ενα από τα βασικά θέματα που χρήζανε διόρθωσης, σύμφωνα με τον Σμίθ, ήταν η σκηνή στο μπάνιο, όπου φέρνουν τον Τομ από το πάρτι. Σε μια λωρίδα από χρώμιο, φαινόταν η αντανάκλαση ενός βοηθού χειριστή κάμερας. «Ηταν κάτι εμφανές που διορθώσαμε πολύ εύκολα».
Διαβάστε ακόμη: Η Νικόλ Κίντμαν ονειρεύεται να συνεργαστεί με τον Σκορσέζε σε μία ταινία με γυναικείο πυρήνα
Ο Σμίθ, αποκάλυψε στο IndieWire, πως η Νικόλ Κίντμαν ήταν πλήρως αφοσιωμένη στο να αποδώσει τις ατάκες της με τον καταλληλότερο τρόπο σε κάθε σκηνή. «Στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, βλέπουμε τη Νικόλ. Ο Τομ δεν εμφανίζεται πολύ, και πολλές φορές δεν ήταν καν στο γύρισμα. Θα ήταν αν χρειαζόταν. Κάποιες φορές, ίσως ήταν καλύτερο να μην είναι εκεί. Ετσι, η Νικόλ είχε την απόλυτη ελευθερία λόγου και κινήσεων».
Ο Νάιτζελ Γκαλτ, συνεργάστηκε με τον Στάνλεϊ για 15 μήνες στο προσωρινό color grade και το sound mix πριν την κυκλοφορία, και του ζητήθηκε να αναλάβει τη λογοκρισία των σεξουαλικών σκηνών, αλλά αρνήθηκε. Ωστόσο, η σκηνή του οργίου λογοκρίθηκε ούτως η άλλως μετά τον θάνατο του Κιούμπρικ, ώστε να εξασφαλίσει η ταινία μια βαθμολογία «R». Πάνω σε αυτό, ο Σμίθ τόνισε πως «Η ταινία δεν θα είχε κυκλοφορήσει έτσι αν ο Στάνλεϊ ήταν ζωντανός. Θα έφερνε τα πάνω κάτω για να διατηρήσει την εκδοχή που ήθελε. Ο Νάιτζελ Γκαλτ αρνήθηκε για τον απλό λόγο ότι ο Στάνλεϊ ποτέ δεν θα το έκανε».
Ως προς το κλίμα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της συγκεκριμένης σκηνής (τα οποία κράτησαν συνολικά ένα μήνα), σχολίασε πως ήταν όλοι τόσο συνηθισμένοι στο να βλέπουν τόσο κόσμο γυμνό στο πλατό, που δεν ήταν μεγάλο θέμα.
Η νέα έκδοση του «Μάτια Ερμητικά Κλειστά» σε 4K, κυκλοφόρησε εχθές από την Criterion Collection και είναι πλέον διαθέσιμη και έτοιμη να μας κάνει να μην κλείσουμε τα μάτια μας ούτε λεπτό.
Διαβάστε ακόμη: Η απίστευτη ιστορία εκείνης της φωτογραφίας από την «Λάμψη» στου Στάνλεϊ Κιούμπρικ