Η Λέιλα Χαταμί είναι μια από τις πιο δημοφιλείς ηθοποιούς του Ιράν, κόρη του σκηνοθέτη Αλί Χαταμί και διάσημη σε ολόκληρο τον κόσμο κυρίως για την ερμηνεία της στην ταινία του Ασγκάρ Φαραντί «Ενας Χωρισμός». Είναι επίσης μέλος της κριτικής επιτροπής στις φετινές Κάννες, σε μια επιτροπή που έχει σαν πρόεδρο την Τζείν Κάμπιον και περιλαμβάνει πέντε γυναίκες, ανάμεσά τους την Σοφία Κόπολα και την Καρόλ Μπουκέ.
Μόνο που αντίθετα από τις συναδέλφους της, η δική της εμπειρία από τις φετινές Κάννες δεν είναι καθόλου ευχάριστη, αντίθετα υποθέτουμε, θυμίζει Καφκικό εφιάλτη. Στην διάρκεια της τελετής έναρξης του φεστιβάλ, ο ο πρόεδρος του Φεστιβάλ Ζιλ Ζακόμπ υποδεχόταν τα μέλη της επιτροπής στην κορυφή των σκαλιών του Palais des Festival και όπως έκανε με όλους, φίλησε και την Λέιλα Χαταμί στο μάγουλο.
Μόνο που ένα φιλί μιας γυναίκας στο μάγουλο ενός άντρα που δεν είναι ο σύζυγός της, στο Ιράν δεν είναι απλά μια κατακριτέα πράξη, μα κάτι που σύμφωνα με τον νόμο της Σαρία τιμωρείται ακόμη και με φυλάκιση. Ετσι μια ομάδα συντηρητικών φοιτητών πίσω στην πατρίδα της, υπέγραψε διαμαρτυρία, απαιτώντας η ηθοποιός να μαστιγωθεί με πενήντα χτυπήματα όταν επιστρέψει στην πατρίδα της, καθώς «προσέβαλε τα θρησκευτικά συναισθήματα του περήφανου έθνους του Ιράν που γεννά μάρτυρες».
Κι αν το «έγκλημά» του φιλιού της δεν αρκούσε για να ξεσηκωθεί η πιο οπισθοδρομική πλευρά του Ιράν, η ηθοποιός φορούσε μεν καπέλο στην διάρκεια της τελετής αλλά δεν είχε καλύψει τα μαλλιά της με μαντήλι, κάτι που επίσης είναι παράνομο όταν μια γυναίκα βρίσκεται σε δημόσιο χώρο.
Μετά το ξέσπασμα του «σκανδάλου» ο Ζιλ Ζακόμπ δήλωσε ότι είναι παράλογο να γίνεται όλος αυτός ο θόρυβος για ένα απλό τυπικό έθιμο της δύσης όπως είναι ένα φιλί στο μάγουλο και πως «την στιγμή που φίλησα την Λέιλα Χαταμί αντιπροσώπευε για μένα ολόκληρο το Ιρανικό σινεμά», αλλά τα λόγια του προφανώς δεν ακούστηκαν στην οχλοβοή του παραλογισμού και του ανατριχιαστικού σκοταδισμού που μοιάζει να έχει το πάνω χέρι στο Ιράν σήμερα.
Ο αναπληρωτής υπουργός πολιτισμού της χώρας (ένας τίτλος που μοιάζει με ευφημισμό) Χοσείν Νοσαμπαντί βρήκε ότι η εμφάνιση της Χαταμί «προσέβαλε τις θρησκευτικές αρχές μιας χώρας όπου οι γυναίκες είναι το σύμβολο της αγνότητας και της αθωότητας». Καθώς οι μέρες περνούσαν, οι εμφανίσεις της ηθοποιού γίνονταν όλο και πιο συντηρητικές και το μαντήλι στο κεφάλι απαραίτητο πλέον αξεσουάρ, ενώ αναγκάστηκε να δώσει εξηγήσεις σε μια επιστολή της προς την Τεχεράνη. Ανάμεσα σε άλλα έγραφε:
«Τα τελευταία χρόνια έχω δεχτεί πολλές προτάσεις για να δουλέψω σε ταινίες στο εξωτερικό καθώς η προτεραιότητά μου είναι να συνεχίσω να δραστηριοποιούμαι στο σινεμά του Ιράν. Επίσης σε όλα τα διεθνή φεστιβάλ που έχω συμμετάσχει πάντα σεβόμουν τα έθιμα της χώρας μου. Πριν μπω στην περιπέτεια του Φεστιβάλ των Καννών είχα προειδοποιήσει τους υπεύθυνους για τις λεπτομέρειες που θα έπρεπε να σεβαστούν. Αλλά ο κύριος Ζιλ Ζακόμπ, σχεδόν ενενήντα ετών και στον τελευταίο του χρόνο ως πρόεδρος του φεστιβάλ, ίσως λόγω της μεγάλης ηλικίας του, ξέχασε τις τις παραινέσεις μου, κάτι που είναι κατανοητό. Προσπάθησα να του σφίξω απλά το χέρι αλλά δίχως να τα καταφέρω. Σε κάθε περίπτωση είναι για μένα ένας παππούς κι επιπλέον ανώτερός μου.»
«Ακόμη κι αν ντρέπομαι που ζητάω συγνώμη, νιώθω ότι οφείλω να δώσω αυτές τις εξηγήσεις σε όσους δεν κατανοούν την λεπτή θέση στην οποία βρέθηκα. Αν πλήγωσα τα αισθήματα κάποιων, λυπάμαι πολύ. Ακόμη κι έτσι, μεγάλωσα από έναν πατέρα του οποίου τον σεβασμό για την θρησκεία και την Ιρανική ταυτότητα δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς».
Δεν είναι η πρώτη φορά που μια Ιρανή ηθοποιός βρίσκεται αντιμέτωπη με την οργή των θρησκόληπτων οπισθοδρομικών συμπατριωτών της. Η Γκολσιφτέ Φαραχανί αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον Ιράν μετά την συμμετοχή της στην ταινία του Ρίντλεϊ Σκοτ «Body of Lies» που προσέβαλε τα αισθήματα των «σεμνών» συμπατριωτών της. Και πίσω στις Κάννες του 1977, όταν ο Αμπάς Κιαροστάμι φίλησε στο μάγουλο την Κατριν Ντενέβ παραλαμβάνοντας τον Φοίνικα για την «Γεύση του Κερασιού», συνάντησε δριμεία κριτική για την πράξη του πίσω στη χώρα του.
Μόνο που τώρα, η Χαταμί κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπη με πολύ πιο σοβαρές κυρώσεις ακόμη και σωματική βία αφού επιστρέψει πίσω στην χώρα της. Ακούγεται αδιανόητο, αλλά την ίδια στιγμή που στις Κάννες το σινεμά γιορτάζει την κατανόηση, την πνευματική ελευθερία και που ταινίες όπως το «Leviathan» ή το «Jimmy's Hall» καταβάλλονται ανοιχτά εναντίον της χριστιανικής εκκλησίας και του κράτους -ταινίες που η Λέιλα Χαταμί θα κληθεί να κρίνει- πίσω στην πατρίδα της, η ίδια μοιάζει θύμα ενός θρησκευτικού μεσαίωνα που δεν μπορεί παρά να σε εξοργίζει και να σε κάνει να νιώθεις βαθιά απογοητευμένος για τον κόσμο που ζούμε.
Tags: κάννες 2014, λέιλα χαταμί
