«Αυτό είναι ένα από τα πιο όμορφα και ευχάριστα εγχειρήματα για τον Πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου», είπε ο Μάρτιν Σουλτς, απονέμοντας στον Πάβελ Παβλικόφσκι το φετινό Βραβείο Lux, στο φινάλε μιας διαδρομής που κράτησε επτά μήνες προώθησης του ευρωπαϊκού σινεμά. Η «Ida» συγκέντωσε τις περισσότερες ψήφους των Ευρωβουλευτών που είδαν τις τρεις επιλεγμένες ταινίες (μαζί το «Bande de Filles» της Σελίν Σιαμά και το «Class Enemy» του Ροκ Μπίτσεκ. Παραλαμβάνοντας το βραβείο του, ο Πάβελ Παβλικόφσκι τόνισε ότι «το σινεμά είναι μια χώρα, όπως μου είπε η Σελίν Σιαμά, αλλά αυτή είναι μια χώρα με ξεκάθαρα χαραγμένα σύνορα, που η Ευρωπαϊκή αρχή προσπαθεί να καταργήσει. Οι ταινίες μας μπορεί να γράφονται σε διαφορετικές γλώσσες, αλλά μιλούν την κοινή γλώσσα των συναισθημάτων. Κι όσο λιγότερο ρητορικό είναι το σινεμά μας, τόσο πιο καθολική θα είναι η επίδρασή του.»
Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του Βραβείου Lux κι εκείνο που έχει πραγματικά σημασία, είναι ότι η τέχνη του σινεμά έρχεται, για μια από τις ελάχιστες φορές, σε άμεση σύνδεση με την πολιτική ηγεσία της Ευρώπης: οι 751 Ευρωβουλευτές βλέπουν, μέσα στις εντελώς άλλου ύφους δραστηριότητές τους, τρεις ευρωπαϊκές παραγωγές κι επιλέγουν μία για να της δώσουν το βραβείο τους. Αυτή η διαδικασία έχει, φυσικά, μια σημαντική παράλληλη συνέπεια: για τις λίγες μέρες της συνεδρίασης της Ολομέλειας, ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος γίνεται ένα από τα συγκεκριμένα θέματα συζήτησης στο περιβάλλον του Ευρωκοινοβουλίου, όχι όπως το μεταναστευτικό ή η πορεία της οικονομίας μεν, αλλά με τη σφραγίδα του κύρους που έχει ανάγκη.
Ετσι η απονομή του Βραβείου Lux αποκτά μια διττή χρησιμότητα. Στον κόσμο της ευρωπαϊκής πολιτικής, από τους Ευρωβουλευτές και τις ακολουθίες τους, μέχρι τους πολιτικούς συντάκτες, τις ομάδες τεχνοκρατών που κατακλύζουν το Στρασβούργο και τα media που την υπόλοιπη χρονιά δεν ασχολούνται με τον πολιτισμό παρά εξειδικευμένα, τρυπώνει μια αίσθηση, κάποιες συζητήσεις, ενδιαφέροντα στοιχεία, για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο – είναι η μία από τις ελάχιστες πραγματικές συγκυρίες όπου τα πολιτικά όργανα και το σινεμά γίνονται ένα, όπου άνθρωποι που ασχολούνται με και καθορίζουν την πορεία της Ευρώπης, συμπεριλαμβάνουν τον κινηματογράφο στην ημερήσια διάταξη. Από την άλλη πλευρά, οι ίδιοι οι δημιουργοί των ταινιών και τα media που τούς έχουν στο επίκεντρο, αποκτούν τη δυνατότητα να δουν από κοντά, να συνειδητοποιήσουν στην πράξη, ότι σε μια μικρή, όμορφη, επαρχιακή πόλη της Γαλλίας, στο Στρασβούργο, ζει, αναπνέει και δρα η ευρωπαϊκή βουλή, πιο πραγματική απ’ ό,τι φαίνεται στα τηλεοπτικά πλάνα της Ολομέλειας.
Από τα ζητήματα που αφορούν στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, εκείνα που απασχόλησαν περισσότερο τους συμμετέχοντες στο διήμερο σεμινάριο που οδήγησε στην απονομή του Βραβείου Lux, ήταν τα αναμενόμενα, αλλά πάντα ιδιαίτερα καίρια. Το βασικό ήταν η προσπάθεια άντλησης πόρων για τον υποτιτλισμό των ταινιών – μόνο το γεγονός ότι οι διαγωνιζόμενες ταινίες για το Lux υποτιτλίζονται σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες κι προβάλλονται στις αντίστοιχες χώρες, είναι ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του Βραβείου, παρότι, σ’ ένα faux pas που θα πρέπει να διορθωθεί του χρόνου, οι προβολές των τριών ταινιών στο Στρασβούργο έγιναν μόνο με γαλλικό υποτιτλισμό. Οι ευρωπαϊκές ταινίες είναι, συνήθως, σε γλώσσες όχι ευρέως ομιλούμενες, το κόστος του υποτιτλισμού είναι παντού μεγάλο, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η διανομή τους στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου.
Αλλο κεντρικό θέμα συζήτησης, η «δημιουργική» εξασφάλιση χρημάτων για το μάρκετινγκ και τη δημοσιότητα των ταινιών, μεγάλο ρόλο στην οποία παίζει η συμμετοχή τους όχι μόνο στα μεγάλα Φεστιβάλ του κόσμου, αλλά και σε μια διοργάνωση σαν αυτή του Βραβείου Lux, που ρίχνει τον προβολέα στις διαγωνιζόμενες ταινίες, σ’ ένα περιβάλλον πιο ευρύ από τα συνηθισμένα. Οπως επεσήμανε ο Πιοτρ Ντζιέκιολ, ο παραγωγός της «Ida» του Πάβελ Παβλικόφσκι, στην Ευρώπη από τα χρήματα που συγκεντρώνονται για το σινεμά, το 80% αφορά στην παραγωγή των ταινιών και μόνο το 8% στην προώθησή τους. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση δουλεύει και το Europa Distribution, το δίκτυο Ανεξάρτητων Ευρωπαίων Διανομέων που εισηγείται, αυτόν τον καιρό, να δημιουργηθεί ένα ταμείο από τους διανομείς της κάθε χώρας, που θα χρηματοδοτεί από κοινού τη διανομή των ταινιών της χώρας στο εξωτερικό – πράγμα που, τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα, μοιάζει με όνειρο θερινής νυκτός.
Στην ίδια λογική μίλησε ο Ροκ Μπίτσεκ, ο σκηνοθέτης του «Class Enemy» από τη Σλοβενία, που μοιράστηκε τη διαπίστωση, μετά τις προβολές του φιλμ σε πολλές χώρες της Ευρώπης, ότι το κοινό ανακαλύπτει κοινά στοιχεία με μια ευρωπαϊκή ταινία, που ο δημιουργός της συχνά δεν έχει καν σκεφτεί. «Οι ταινίες μας πηγαίνουν καλά, οι ταινίες των νέων Ευρωπαίων δημιουργών έχουν δύναμη,» είπε ο Μπίτσεκ. «Εμπιστευτείτε μας με μια χρηματική ενίσχυση, έχει αποδειχτεί ότι το αξίζουμε,» προσθέτοντας ότι μ’ αυτά τα λόγια αισθάνεται ότι ανταποκρίνεται στο χρέος του απέναντι στους υπόλοιπους Σλοβένους, αλλά και όλους τους Ευρωπαίους νέους σκηνοθέτες.
Σε χαρακτηριστικά πιο γαλλικό πνεύμα, η Σελίν Σιαμά, σκηνοθέτης του «Bandes de Filles», μίλησε περισσότερο ιδεολογικά και λιγότερο πρακτικά: «Η διαδικασία της συμμετοχής μου στο Βραβείο Lux είναι μια από τις ελάχιστες φορές που τα media και ο κόσμος με χαρακτηρίζουν ως “Ευρωπαία” σκηνοθέτη. Μου αρέσει να το ακούω, ελπίζω να κρατήσω αυτόν το χαρακτηρισμό ως μέρος ενός αγώνα, ενός τρόπου να βλέπεις σινεμά κι ενός τρόπου συλλογικής δράσης, γιατί αυτό είναι που έχει ανάγκη η Ευρώπη σήμερα.»
Διαβάστε ακόμη:
