Όταν το Flix συνάντησε τον Πάολο Βίρτζι στο περσινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, όπου η τελευταία του ταινία, το «Ταξίδι Αναψυχής» συμμετείχε στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα, το πρώτο πράγμα που έσπευσε να μας πει είναι πως αγαπάει με πάθος την Ελλάδα και πως θέλει διακαώς να γυρίσει μία ταινία στη χώρα μας. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην επιτυχία που είχαν οι δύο προηγούμενες ταινίες του («Το Ανθρώπινο Κεφάλαιο» και «Η Τρελή Χαρά») στο ελληνικό κοινό, αλλά και στα Δωδεκάνησα που αποτελούν εδώ και χρόνια τον αγαπημένο του καλοκαιρινό προορισμό.
Στη συνέχεια μας μίλησε με ενθουσιασμό για το «Ταξίδι Αναψυχής», την πρώτη του αγγλόφωνη ταινία που προβάλλεται από την Πέμπτη στις αίθουσες, τη συνεργασία του με τον Ντόναλντ Σάδερλαντ και την Ελεν Μίρεν, τη σχέση του με την Αμερική και τα ρίσκα που τόλμησε να πάρει στη μεταφορά του ομότιτλου βιβλίου του Μάικλ Ζαντούριαν στη μεγάλη οθόνη, σε μια απολαυστική και χειμαρρώδη συνέντευξη.
O Πάολο Βίρτζι με την Ελεν Μίρεν και τον Ντόναλντ Σάδερλαντ στα γυρίσματα της ταινίας
Για την πρώτη του αγγλόφωνη ταινία στην Αμερική
Ο Φελίνι είχε πει κάποτε ότι η Αμερική και το Χόλιγουντ είναι το ίδιο πράγμα για τους Ιταλούς, κι εγώ μεγάλωσα, όπως όλοι, με κλασικές χολιγουντιανές ταινίες. Όταν ήμουν έφηβος, η ιδέα ενός road trip όπως αυτά που έβλεπα στη μεγάλη οθόνη ήταν στη φαντασία μου κάτι εξωτικό και μαγικό. Όπως και ότι κάποτε θα γυρίσω μια ταινία σε μια άλλη χώρα και γλώσσα, πόσο μάλλον με μεγάλα ονόματα του Χόλιγουντ. Η ζωή όμως είναι πάντα απρόβλεπτη κι έτσι βρέθηκα να σκηνοθετώ μια ταινία στην Αμερική με τον Ντόναλντ Σάδερλαντ και την Ελεν Μίρεν! Η αλήθεια είναι ότι είχα εδώ και χρόνια προτάσεις από αμερικανικά στούντιο και παραγωγούς να γυρίσω μια αγγλόφωνη ταινία, αλλά οι περισσότερες προτάσεις ήταν για σαχλοκωμωδίες ή περιπέτειες. Η γλώσσα με προβλημάτισε στην αρχή, γιατί φοβήθηκα πως θα χάσω κάτι από τον εαυτό μου ή από το πνεύμα μου, έπρεπε, όμως, εκ των πραγμάτων να γραφτεί στα αγγλικά το σενάριο. Ειδικά, όταν δέχτηκαν να πρωταγωνιστήσουν ο Ντόναλντ και η Ελεν, τα αγγλικά ήταν μονόδρομος.
Για τη σχέση του με την Αμερική και την αμερικανική κουλτούρα
Μεγάλωσα με αμερικανική λογοτεχνία και κινηματογράφο κι έχω ταξιδέψει αρκετά στη χώρα, κυρίως στην Ανατολική Ακτή που μου αρέσει περισσότερο, σε αντίθεση με το Λος Αντζελες, όπου απορούσα τι γυρεύω εδώ. Έχω αυτή τη χαρακτηριστική ευρωπαϊκή σχέση αγάπης και μίσους με την Αμερική, αυτό το κράμα θαυμασμού και μίσους. Το ότι γυρίσαμε την ταινία στην Ανατολική Ακτή ήταν φυσικά ένα πλεονέκτημα καθώς εκεί οι άνθρωποι είναι πιο κοντά στην Ευρώπη, ακόμα και γεωγραφικά. Πάλι όμως είναι πολύ περίεργος κι ενδιαφέρων αυτός ο συνδυασμός προόδου και συντηρητισμού, το πώς μπορούν στην Αμερική να είναι τόσο μισαλλόδοξοι σε κάποια θέματα και προχωρημένοι σε άλλα. Άλλα ήμουν προετοιμασμένος γι’ αυτή την πολιτισμική σύγκρουση και ελπίζω να βγήκε κάτι ενδιαφέρον από αυτή στην ταινία.
Για τις διαφορές που θα είχε η ταινία του, αν γυριζόταν στην Ιταλία
Αν μετέφερα τη δράση του βιβλίου στην Ιταλία, όλα θα ήταν διαφορετικά, το στιλ, η αφήγηση, ο ρυθμός, τα πάντα. Ολα εξαρτώνται από τις λέξεις και το σενάριο, η αλλαγή της γλώσσας επομένως θα οδηγούσε σε ένα τελείως διαφορετικό αποτέλεσμα. Φανταστείτε την ταινία με τον Τζιανκάρλο Τζανίνι και την Στεφανία Σαντρέλι. Σίγουρα δεν θα οδηγούσαν τροχόσπιτο, γιατί αυτό είναι εκτός της ιταλικής κουλτούρας και δεν θα διανυκτέρευαν σε κάμπινγκ. Και σίγουρα θα μάλωναν περισσότερο με τα παιδιά τους.
Για την συγγραφή του σεναρίου
Η ταινία βασίστηκε στο βιβλίο του Μάικλ Ζαντούριαν, αλλάξαμε όμως πολλά στοιχεία για να το μεταφέρουμε στη σύγχρονη εποχή και να αποδώσουμε το κλίμα της. Στο βιβλίο το ζευγάρι ανήκει στην εργατική τάξη, μένει στο Ντιτρόιτ και ταξιδεύει στην Ντίσνεϊλαντ. Εγώ πήγα στην Ανατολική Ακτή, άλλαξα τα επαγγέλματα, προσπάθησα μάλιστα να φανταστώ τον εαυτό μου και τη γυναίκα μου, Μικαέλα, στους κεντρικούς ρόλους για να τονίσω το κωμικό στοιχείο της ιστορίας. Δεν ήθελα να δείξω κάτι γλυκερό και ζαχαρωμένο, αλλά να τονίζω τις αντιθέσεις που κάνουν πιο βαθιά την αγάπη μέσα στα χρόνια. Ημουν πολύ τυχερός που δέχτηκαν τελικά ο Ντόναλντ και η Έλεν.
Για τις ομοιότητες και τις διαφορές με την «Τρελή Χαρά»
Αν και στις δύο ταινίες, τα πρωταγωνιστικά ζευγάρια αποδρούν κατά κάποιο τρόπο από τη θεραπεία για μία μεγάλη περιπέτεια, το στιλ και ο ρυθμός ανάμεσα στις δύο ταινίες είναι τελείως διαφορετικά. Η «Τρελή Χαρά» είχε έναν ξέφρενο ρυθμό, πολλούς δευτερεύοντες χαρακτήρες, εδώ ήθελα η ταινία να συμβαδίζει με την ηλικία των πρωταγωνιστών κι έδωσα έναν πιο ελεγειακό ρυθμό, πιο ρυθμικό κι ανάλαφρο. Η παρουσία δύο τόσο ικανών ηθοποιών στην ταινία μου μού έδωσε το απαραίτητο θάρρος για να μη φοβηθώ τη σιωπή ανάμεσα στις λέξεις και να ρίξω τους τόνους. Εγινα πιο απλός κι αφαιρετικός, σχεδόν αόρατος.
Για τη μόδα των ταινιών με πρωταγωνιστές άτομα της τρίτης ηλικίας
Παλιά οι ταινίες με ηλικιωμένους σήμαιναν θάνατο στο box office. Δεν περίμενα τέτοια άνθιση, ίσως είναι σύμπτωση. Υπάρχει φέτος κι άλλη ταινία στην Βενετία με πρωταγωνιστές ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, το «Our Souls At Night». Το βρίσκω φανταστικό. Ελπίζω η ταινία μου να σας άρεσε περισσότερο βέβαια.
Στόχος μου ήταν εξαρχής να απεικονίσω ρεαλιστικά την τρίτη ηλικία, να μην την εξωραϊσω, ούτε όμως να την περιγράψω μόνο με μελανά χρώματα. Δεν ήθελα να είμαι σαδιστής, ούτε να γυρίσω ντοκιμαντέρ και σ’ αυτό το σημείο πρέπει για άλλη μια φορά να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον Ντόναλντ και στην Ελεν, ειδικά στη δεύτερη, που δεν δίστασαν να δείξουν την αδυναμία και τις ρυτίδες τους παρά το γεγονός ότι είναι δύο μεγάλοι σταρ. Eχουμε ταυτίσει τα γηρατειά με το σκοτάδι, εγώ όμως ήθελα να ρίξω λίγο φως και να δείξω ότι κάθε στάδιο της ζωής μπορεί να έχει την ομορφιά του.
Για τη συνεργασία του με τον Ντόναλντ Σάδερλαντ και την Ελεν Μίρεν
Τους είπα από την αρχή ότι έχουν μπλέξει με έναν παρθένο στην Αμερική σκηνοθέτη. Η αλήθεια είναι ότι έμεινα έκθαμβος από την αρχή και ομολογώ πως είχα τρακ κι αγωνία πριν από την πρώτη συνάντηση μαζί τους. Η συνεργασία ήταν πολύ εύκολη και κύλησε αβίαστα. Ήταν και οι δύο τόσο αφοσιωμένοι στη δουλειά τους και στους χαρακτήρες τους και δε μου δημιούργησαν κανένα πρόβλημα. Το μόνο πρόβλημα που είχα ήταν με τις ενώσεις των ηθοποιών και των τεχνικών στην Αμερική, που έχουν πιο άκαμπτες διαδικασίες και κανονισμούς. Ευτυχώς που η Ελεν και ο Ντόναλντ συντάχθηκαν από νωρίς με το μικρό γκρουπ των τρελών Ιταλών.
Για τις ομοιότητες και τις διαφορές με το «Amour» του Μίκαελ Χάνεκε
Εχω δει, φυσικά, το «Amour» του Χάνεκε και φυσικά το βρίσκω μία πολύ δυνατή ταινία. Είναι δράμα με όλη τη σημασία της λέξης. Εγώ δεν θα μπορούσα να αφαιρέσω από τις δημιουργίες μου το κωμικό στοιχείο. Θεωρώ ότι όπως η ζωή, έτσι και η τέχνη πρέπει να συνδυάζουν το σοβαρό και το αστείο, την κωμωδία και την τραγωδία. Αλλά σέβομαι απόλυτα το όραμα του Χάνεκε, δεν μπορείς να κάνεις κι αλλιώς με αυτή την ταινία.
Για τις σκηνές με τις προεκλογικές συγκεντρώσεις του Ντόναλντ Τραμπ
Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής δεν είχαμε σκοπό να κάνουμε κανένα πολιτικό σχόλιο στην ταινία. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων όμως πέφταμε συνέχεια πάνω σε προεκλογικές συγκεντρώσεις του Ντόναλντ Τραμπ κι αποφασίσαμε να τις εντάξουμε στην ταινία, γιατί έτσι αποκτά κι ένα δεύτερο νόημα ή μια άλλη διάσταση το ταξίδι του Τζον και της Ελα. Στην «Τρελή Χαρά» γινόταν επίσης μία υποδόρια κριτική στον Μπερλουσκόνι. Ισως είναι μέρος της ιταλικής ιδιοσυγκρασίας αυτή η προσπάθεια ταύτισης του ατομικού με το συλλογικό. Το πιο ειρωνικό κι ενδιαφέρον είναι ότι όλοι μας έλεγαν πως σε έναν χρόνο ο Τραμπ θα έχει ξεχαστεί, αλλά εμείς οι Ιταλοί ήμασταν πιο επιφυλακτικοί γιατί ξέραμε εκ πείρας ότι δεν είναι δύσκολο να περάσει η εξουσία στα χέρια ενός παράφρονα.
Για την επιλογή του Ερνεστ Χέμινγουεϊ ως βασικού αφηγηματικού μοτίβου της ταινίας
Οταν σκεφτήκαμε τις αλλαγές που θα κάνουμε στο βιβλίο, μία ιδέα ήταν να γίνει ο Τζον καθηγητής λογοτεχνίας, επομένως η Ντίσνεϊλαντ του βιβλίου δεν ήταν πλέον μια αληθοφανής επιλογή. Ο Χέμινγουεϊ είναι άλλωστε ο πιο εμβληματικός Αμερικανός συγγραφέας, το σπίτι του βρίσκεται στο Κι Γουέστ που μας βόλευε αφάνταστα γιατί θέλαμε να γυρίσουμε στην Ανατολική Ακτή και εκτός όλων των άλλων είναι ένας από τους πιο διάσημους αυτόχειρες της Ιστορίας, επομένως ήταν από πολλές απόψεις η ιδανική επιλογή. Προσπαθήσαμε να ακολουθήσουμε την απλότητα της πρόζας του και τον πλούτο των νοημάτων του στην ιστορία μας. Αν το καταφέραμε έστω και στο ελάχιστο, θα ήμασταν πολύ περήφανοι.
