Ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης, συγγραφέας, σεναριογράφος, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ («Λάμπουν στο Σκοτάδι», «Irving Park», «Οι Γάμοι της Τήλου»), έχει αυτή την ικανότητα, εκπληκτική για έναν ντοκιμαντερίστα και για το τυχερό κοινό που βλέπει τις ταινίες του, να ξετρυπώνει από μικρές ιστορίες, μικρές πράξεις, μεγάλα νοήματα, μεγάλες εμπειρίες, να τις ταξινομεί ήσυχα κι εντατικά και να παραδίδει ένα μεγαλειώδες αποτέλεσμα.
Διαβάστε ακόμη: Οταν η Κάλλας τραγουδούσε στην Κλαυθμώνος
Οχι πολύ διαφορετικά από τον Δημήτρη Πυρομάλλη, τον επίμονο συλλέκτη του παζλ που ήταν η Μαρία Κάλλας, ο οποίος αποτελεί και το αντικείμενο της τελευταίας δουλειάς του Ευαγγελίδη. Το «Unboxing Callas: Πορτρέτο του Συλλέκτη σε Ωριμη Ηλικία», παραφράζοντας τρυφερά και προσγειωμένα το μυθιστόρημα του Τζέιμς Τζόις, προβάλλεται σε λούπα στην έκθεση UNBOXING CALLAS: Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ, ως και τις 10 Ιανουαρίου 2024, καθημερινά 10.00-21.00, με ελεύθερη είσοδο, στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Η έκθεση παρουσιάζει τη σπουδαία συλλογή που δημιούργησε ο Δημήτρης Πυρομάλλης για τη Μαρία Κάλλας και πλέον δώρισε στην Εθνική Λυρική Σκηνή, η οποία περιλαμβάνει περίπου 4.000 δίσκους βινυλίου, 6.000 CD, εκατοντάδες βιβλία, αποκόμματα εφημερίδων, περιοδικές εκδόσεις, χιλιάδες φωτογραφίες, αυτόγραφα, ιδιόγραφα, γραμματόσημα, μετάλλια, αλλά και προσωπικά της είδη. Γι' αυτή τη γνωριμία με τον Δημήτρη Πυρομάλλη κι αυτή την ταινία, ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης μίλησε στο Flix.
Τι σήμαινε για σένα η Μαρία Κάλλας πριν ασχοληθείς μ' αυτό το ντοκιμαντέρ; Τι μετά;
Αυτό που σήμαινε και σημαίνει για πολλούς Ελληνες. Επειδή αγαπάω την κλασική μουσική και την όπερα την είχα ακούσει πολύ και την αγαπούσα. Επίσης ως μικρό παιδί ήμουν σύγχρονός της και παρακολουθούσα κι εγώ όπως και όλη η Ελλάδα την ιστορία της με τον Ωνάση. Ηταν ένα σήριαλ της εποχής που κράτησε για πολλά χρόνια. Οπότε σήμαινε διάφορα πράγματα για μένα. Ηταν μια θεότητα που έχει ενσαρκωθεί σ' αυτή τη γη αλλά με όλα τα γνωρίσματα της θεϊκής της καταγωγής. Το μετά δεν έχει αλλάξει πολύ, απλώς έχω μάθει ακόμα περισσότερα πράγματα για τη ζωή και την τέχνη της και τελευταία βέβαια την έχω ακούσει πάρα πολύ, ειδικά επειδή έπρεπε να διαλέξω μουσική για την ταινία.
Πώς έγινε αυτό το ντοκιμαντέρ; Πώς συνεργαστήκατε με τη Λυρική, πώς ήρθες σ' επαφή με τον Δημήτρη Πυρομάλλη, πόσες φορές συναντηθήκατε, τι σ' εντυπωσίασε ή παραξένεψε ή αγάπησες περισσότερο στις κουβέντες σας;
Η Λυρική, έχοντας αρχίσει τη διοργάνωση της έκθεσης της συλλογής Πυρομάλλη, το Unboxing Callas, ήρθε σε επαφή μαζί μου και μου πρότεινε να κάνω το πορτρέτο του συλλέκτη. Τους ζήτησα να μου πούνε κάποια πράγματα γι' αυτόν ώστε να δω αν με ενδιαφέρει. Ακούγοντας ότι είναι συλλέκτης της τέχνης και της ζωής της Μαρίας Κάλλας φαντάστηκα κάποιο εύπορο κύριο στα βόρεια της πρωτεύουσας, ίσως με μουσική παιδεία ο ίδιος, ίσως απλώς πλούσιος θαυμαστής της ντίβας. Μου είπαν ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο σαν και μένα και σαν και σένα, όπως λέμε, που ζει σε ένα συγκρότημα εργατικών κατοικιών στην Παλλήνη. Στα τέσσερά του τον είχε πάρει η Κάλλας στην αγκαλιά της σε μια ταβέρνα και τον χόρεψε στα γόνατά της για μερικά λεπτά. Κι έτσι ξεκίνησαν όλα γι' αυτόν. Αυτές οι δύο πληροφορίες έφτασαν για να δεχτώ να τον δω. Συνάντησα έναν άνθρωπο αυθόρμητο, συγκινητικό στην πληθωρικότητά του, ένα χείμαρρο λόγου, πράγματα που είναι ιδανικά για ένα ντοκιμαντέρ παρατήρησης. Αγαπηθήκαμε πολύ γρήγορα και για εννιά περίπου μήνες πήγαινα ίσως μία ή δύο φορές τον μήνα για κάποιες ώρες στο σπίτι του και τον κατέγραφα.
Στα τέσσερά του τον είχε πάρει η Κάλλας στην αγκαλιά της σε μια ταβέρνα και τον χόρεψε στα γόνατά της για μερικά λεπτά. Κι έτσι ξεκίνησαν όλα γι' αυτόν.»
Μπορούμε να πούμε ότι, δίπλα στην Κάλλας και τον Πυρομάλλη, αυτή είναι μια ταινία για τα ινδάλματα γενικώς, το ρόλο που έχουν στη ζωή μας; Ποιος είναι αυτός ο ρόλος, κατά τη γνώμη σου; Ποια ανάγκη τα δημιουργεί;
Τα ινδάλματα είναι κάτι που θα θέλαμε να γίνουμε αλλά δεν, κάτι που αντιπροσωπεύει μια ζωή που θα θέλαμε αλλά δεν. Κάτι που όμως είναι ασφαλές να λατρέψουμε και να παρακολουθήσουμε γιατί δεν βρίσκεται στη σφαίρα του εφικτού και γι' αυτό μπορούμε να μην το ζηλεύουμε αλλά να να μας παθιάζει, να μην το φθονούμε αλλά να το θαυμάζουμε, να μην το μισούμε αλλά να το αγαπάμε. Τα χρειαζόμαστε τα ινδάλματα για να ζήσουμε, είναι ένα είδος ασφαλιστικής δικλείδας για πράγματα που δεν μπορούνε να εκτονωθούνε διαφορετικά για τους περισσότερους ανθρώπους.
Μια συλλογή που δωρίζεται, όταν ο χρόνος περνά, είναι ένα αποχωρισμός, μια απώλεια; Πώς ενσωμάτωσες αυτή την απώλεια στην ταινία;
Μέσα απ' τα λόγια του Πυρομάλλη, η δωρεά της συλλογής μιας ολόκληρης ζωής είναι μαζί ανακούφιση αλλά και πόνος. Ελλειψη και μαζί χαρά ότι η συλλογή είναι κάπου εξασφαλισμένη και κοινό κτήμα, ότι δεν έχει πάει χαμένη. Στις ταινίες, ειδικά στο ντοκιμαντέρ, που έχει να κάνει με τη σύλληψη της «πραγματικότητας» της στιγμής υπάρχει μόνιμα μία απώλεια. Ολα παίζονται στο τώρα και συνέχεια χάνεις και κερδίζεις. Το να αποκτάς και μετά να αποχωρίζεσαι είναι μια καλή άσκηση για τη σωτηρία της ψυχής.
Ολα τα ντοκιμαντέρ σου, αυτού εδώ συμπεριλαμβανομένου, είναι η συγκέντρωση πολύ μικρών, πολύ προσωπικών, στιγμών άλλων ανθρώπων. Αρα θα έλεγες ότι είσαι κι εσύ, στο σινεμά σου, συλλέκτης;
Συλλέκτης ανθρώπινων χαρακτήρων και περιπτώσεων, ναι, θα μπορούσα να το πω, χωρίς να το έχω σκεφτεί ποτέ έτσι. Συνήθως με σκέφτομαι ως αποθησαυριστή.
infoΕκθεση UNBOXING CALLAS: Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ
26 Νοεμβρίου 2023 – 10 Ιανουαρίου 2024
2oς όροφος Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος & Φουαγέ Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Καθημερινά 10.00-21.00
Καλλιτεχνική επιμέλεια Προγράμματος Eτους Κάλλας: Γιώργος Κουμεντάκης
Καλλιτεχνική επιμέλεια UNBOXING CALLAS: Βασίλης Ζηδιανάκης / ATOPOS cvc
Συνεργάτιδα επιμέλειας Στέφη Στούρη
Σύμβουλος Δημήτρης Πυρομάλλης
Επιστημονική επιμέλεια Σοφία Κομποτιάτη
Συμμετέχουν οι εικαστικοί: Μαρία Βαρελά, Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Πέτρος Ευσταθιάδης, Ελευθερία Κοτζάκη, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Αγγελική Μπόζου, Λυκούργος Πορφύρης, Πάνος Προφήτης, Μάριος Σταμάτης, Αλέξης Φιδετζής και Μαλβίνα Παναγιωτίδη
Είσοδος ελεύθερη. Απαιτείται προκράτηση στην ticketservices.gr
Πληροφορίες: Ταμεία ΕΛΣ (2130885700 | καθημερινά 9.00-21.00)
Οργάνωση: Εθνική Λυρική Σκηνή, σε συνεργασία με την ΕΒΕ και το ΚΠΙΣΝ
Σε συνεργασία με τον ATOPOS cvc και το πρόγραμμα Atopos Unbound
Ο εξοπλισμός αποτελεί ευγενική παραχώρηση της Samsung
