Στη δεύτερη ταινία του μεγάλου μήκους μετά το «Ονειρα Γλυκά» του 2003, ο Παντελής Παγουλάτος αφηγείται με τη «Νέα Ηπειρο» μια παροξυσμική ερωτική ιστορία μεσά σε μια Αθήνα που αλλάζει πρόσωπο ακόμη και μέσα στο ίδιο βλέμμα. Με πρωταγωνιστές τον Χάρη Φραγκούλη, την Μαρία Αρζόγλου στην πρώτη της εμφάνιση στο σινεμά, την Θεοδώρα Τζήμου, τον Οθωνα Μεταξά (που συνυπογράφει και το σενάριο) και τον πρωτοεμφανιζόμενο Νίκο Αντωνακόπουλο, η ταινία έκανε την πρεμιέρα της στο 64ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και τώρα είναι έτοιμη για την έξοδό της στις αίθουσες στις 15 Φεβρουαρίου.
Στο Flix, ο Παντελής Παγουλάτος μιλάει μαζί με τον Οθωνα Μεταξά για τη γέννηση της ταινίας, τη θέση της στο ελληνικό σινεμά, τους έρωτες που γεννιούνται και πεθαίνουν σε μια αφιλόξενη πόλη, τον ρομαντισμό και την τρυφερότητα που βρίσκουν χώρο ακόμη και μέσα στο απόλυτο σκοτάδι.
O Χάρης Φραγκούλης σε πρόβα στην οδό Γερανίου
Πώς γεννήθηκε η «Νέα Ηπειρος»;
Παντελής Παγουλάτος: Το σπίτι απέναντι μου, είχε νοικιαστεί παλιά σε ένα ζευγάρι. Καλοκαίρι, ζέστη, κυκλοφορούσαν σχεδόν γυμνοί. Φωνές, κακό.. Έφευγε αυτός, έφευγε αυτή, τα ξαναβρίσκανε. Μια μέρα την χαιρέτησα. Μου είπε πως ήταν αγχωμένη γιατί θα πήγαινε στο The Voice. Της είπα να με ειδοποήσει να την δω. Την ξανασυνάντησα μετά από καμιά εβδομάδα και μου είπε πως την κόψανε. Μου είπε πως ο φίλος της, της κάνει πόλεμο νεύρων και κλείνει η φωνή της. Eφυγα για διακοπές, όταν γύρισα το σπίτι είχε αδειάσει. Η καθαρίστρια μου είπε πως τον άνδρα μια μέρα τον έψαχνε η.αστυνομία, το κορίτσι δεν το ξαναείδε ποτέ κανείς. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα.
Η απόσταση ανάμεσα στην πρώτη σου ταινία και σε αυτή τι εφόδια σου χάρισε; Με τι φόβους σε γέμισε;
Π.Π.: Ωριμότητα και μεγαλύτερη σιγουριά για το αποτέλεσμα. Μεγαλύτερη δύναμη να βγω στο δρόμο να εμπλακώ είτε σε δικές μου ιστορίες, είτε σε ιστορίες άλλων. Η μόνη μου φοβία ήταν, καθώς είχα απομακρυνθεί χρονικά αρκετά από το αντικείμενο μου, αν θα μπορέσω να διηγηθώ με φρέσκο τρόπο την ιστορία μου.
To διαμέρισμα στην οδό Γερανίου σε σκηνογραφία της Αλεξίας Θεοδωράκη
Ο πρωτοεμφανιζόμενος Νίκος Αντωνακόπουλος στo διαμέρισμα της ταινίας στην οδό Γερανίου
Πόσο εύκολο ήταν να γίνει τελικά αυτή η ταινία;
Οθωνας Μεταξάς: Ουσιαστικά για μένα η εμπειρία της παραγωγής μιας ταινίας, από μέσα, ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Αν δεν το ζήσεις είναι αδύνατον να φανταστείς τον αγώνα, τον κόπο, τις αντοχές που χρειάζονται. Οσον αφορά το θέμα του σεναρίου, η μεγαλύτερη αγωνία ήταν, μέσα σε μια εποχή που αλλάζει με καταιγιστικούς ρυθμούς, να διατηρείς το υλικό σου ζωντανό, να παρακολουθείς τις αλλαγές που φέρνει ο καιρός.
Π.Π.: Πήρε πολλά χρόνια, και λόγω των καθυστερήσεων των εγκρίσεων, για να γίνει αυτή η ταινία, αλλά ας μη μείνουμε σε αυτό. Είναι μια πραγματικότητα για όλους τους σκηνοθέτες, λίγο έως πολύ.
Νομίζω είναι μια ιδιοσυγκρασιακή ταινία. Δεν είναι προϊόν εργαστηρίου. Γράψαμε με τον Οθωνα το σενάριο χωρίς curators πάνω από το κεφάλι μας. Μπορεί να μπλοκάρεις πολύ άσχημα, προκειμένου να αρέσεις. Το σινεμά δεν είναι ντεφιλέ μόδας. Τι θα φορεθεί φέτος;» - Παντελής Παγουλάτος
Πώς θα χαρακτηρίζατε την ταινία: μια ερωτική περιπέτεια, ένα νεανικό θρίλερ, μια ιστορία ενηλικίωσης; Πώς αλλιώς;
Ο.Μ.: Νομίζω πως το κυρίαρχο στοιχείο της ταινίας είναι ο έρωτας. Ο αδιέξοδος έρωτας δυο νέων παιδιών, που μπορείς να πεις, ενηλικιώνονται με τον πιο επώδυνο τρόπο.
Π.Π.: Μην το δούμε όμως μόνο στενά, ως ιστορία ενηλικίωσης. Είναι ένα love story, με καταλύτη το κοινωνικό-οικονομικό background.
Χάρης Φραγκούλης και Νίκος Αντωνακόπουλος στις πρόβες
Η Μαρία Αρζόγλου στις πρόβες
Πού τοποθετείτε την ταινία μέσα στο σύγχρονο τοπίο του ελληνικού σινεμά;
Π.Π.: Νομίζω είναι μια ιδιοσυγκρασιακή ταινία. Δεν είναι προϊόν εργαστηρίου. Γράψαμε με τον Οθωνα το σενάριο χωρίς curators πάνω από το κεφάλι μας. Μπορεί να μπλοκάρεις πολύ άσχημα, προκειμένου να αρέσεις. Το σινεμά δεν είναι ντεφιλέ μόδας. Τι θα φορεθεί φέτος; Εδώ βλέπουμε straight σκηνοθέτες να επαίρονται πως ασχολούνται με gay θέματα, γιατί αυτοί ξέρουν καλύτερα. Κι όλο αυτό απλώς για να είναι woke. Μην ξεχνάτε πως προέρχομαι από μια γενιά κινηματογραφιστών (Μπίστικας, Γιάνναρης, Κούτρας, Φραντζής κλπ) που μιλήσαμε για queer ζητήματα απο τις αρχές της δεκαετίας του ΄90. Ήθελε κότσια. Βλέπω την τάση νεότερων συναδέλφων όχι μόνο θεματικά, αλλά και στιλιστικά οι ταινίες τους να είναι copy paste, η μία της άλλης. Προτιμώ μια ταινία που ενοχλεί, αλλά με προσωπικότητα, από μία δήθεν φεστιβαλική που είναι αντίγραφο του «Αftersun» ή του «How to Have Sex». Τοποθετείστε την ταινία λοιπόν όπου νομίζετε.
Ποιες ήταν οι αναφορές (κινηματογραφικές και όχι μόνο) κατά την διάρκεια συγγραφής του σεναρίου;
Ο.Μ.: Με τον Παντελή μας ενώνει η μανία μας με τον Κασαβέτη και τον Τζάρμους της πρώτης περιόδου. Συνεχώς ανακαλύπταμε ταινίες. Ενα καλοκαίρι στην Κεφαλονιά βλέπαμε το «Faces» Κασαβέτη και την «Κάρμεν» του Γκοντάρ, πρωί - βράδυ. Η υπόλοιπη παρέα θεωρούσε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.
Π.Π.: Και με την Αντρεα Αρνολντ έχω μια εμμονή, το «Αmerikan Ηoney» και το «Fish Τank» είναι ταινίες που μου αρέσουν ιδιαίτερα. Επίσης το «Turkish Delight» του Πολ Βερχόφεν, η Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι και πάρα πολλοί άλλοι. Στον Ντοστογέφσκι όμως καταφεύγω όταν κολλάω. Διαβάζω στην τύχη μια σκηνή. Μου μεταγγίζει συναίσθημα. Ταπεινώνομαι.
Θεοδώρα Τζήμου, Χάρης Φραγκούλης στην πρόβα
Οθωνας Μεταξάς στην πρόβα
Υπήρξαν περιθώρια αυτοσχεδιασμού από τους ηθοποιούς ή το σενάριο ήταν πολύ συγκεκριμένο;
Ο.Μ.: Το σενάριο λειτούργησε σαν παρτιτούρα. Κάποιοι αυτοσχεδιασμοί έγιναν σε μια πρώτη φάση των προβών, μόνο για τεχνικούς λόγους. Να βρούμε την κίνηση και την φωνή των ρόλων. Φυσικά, αν προέκυπτε κάτι ενδιαφέρον το ενσωματώναμε. Νομίζω πως οι ανεξέλεγκτοι αυτοσχεδιασμοί, αντί να απελευθερώνουν, μάλλον δημιουργούν χάος. Όταν ο ηθοποιός πατάει πάνω σε σταθερές, πιο εύκολα γεμίζει τα κενά με την προσωπικότητα του.
Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των ηθοποιών;
Π.Π.: Χωρίς ηθοποιούς δεν έχεις ταινία, τα καλύτερα κάδρα του κόσμου να φτιάξεις. Εδώ είχα το ιδανικό κάστ. Τον Χάρη Φραγκούλη τον παρακολουθώ χρόνια στο θέατρο, ήξερα την σωματικότητα του, την ενέργεια, τον πυρετό του. Η περσόνα της Θεοδώρας Τζήμου φέρει το μείγμα νεύρωσης και μοναξιάς του ρόλου της. Την Μαρία Αρζόγλου, με το πού την είδα, λέω «αυτή είναι». Κατακόκκινο κραγιόν, μεγάλα μάτια, διέκρινα αμέσως την δύναμη της από την πρώτη ανάγνωση. Με τον Οθωνα Μεταξά έχουμε ξαναδουλέψει. Ηξερα πως διαθέτει την υποκριτική ευφυία να παίξει έναν επικίνδυνο ρόλο χωρίς κλισέ.
Ο Παντελής είναι πιο έντονος χαρακτήρας, εγώ πιο ψύχραιμος. Ετσι βρέθηκε η χρυσή τομή, το σενάριο να κρατά την ένταση ψηλά, ενώ ριπές χιούμορ ή στιγμές ηρεμίας δίνουν στον θεατή μια ανάσα.» - Οθωνας Μεταξάς
Η ταινία έχει ένα ρυθμό σχεδόν παροξυσμικό, σαν να κρέμονται όλα από μια κλωστή. Αυτό ήταν κάτι που υπήρχε ήδη από το σενάριο;
Π.Π.: Οι συγκεκριμένοι ήρωες, μόνοι τους έδειξαν τον δρόμο. Ασθμαίνει η πόλη, ασθμαίνουν και αυτοί. Κυριολεκτικά δεν έχουν λεπτό ησυχίας, δεν προλαβαίνουν. Δουλειά μου ήταν ακριβώς να αποδώσω αυτό τον παροξυσμό, με τους ηθοποιούς να κρέμονται, όπως σωστά διατυπώσατε, από μια κλωστή. Εξαιρετικά δύσκολη δουλειά και στο σενάριο και στην εκτέλεση του. Ανά πάσα στιγμή κινδυνεύεις να γελοιοποιηθείς.
Ο.Μ.: Ο Παντελής είναι πιο έντονος χαρακτήρας, εγώ πιο ψύχραιμος. Ετσι βρέθηκε η χρυσή τομή, το σενάριο να κρατά την ένταση ψηλά, ενώ ριπές χιούμορ ή στιγμές ηρεμίας δίνουν στον θεατή μια ανάσα.
Ο Παντελής Παγουλάτος στα γυρίσματα
Γύρισμα στο λιμάνι του Πειραιά
Η Μαρία Αρζόγλου στην οδό Αθηνάς
Με ποιο κριτήριο επιλέχθηκαν οι συγκεκριμένοι χώροι για να απεικονίσουν την Αθήνα αυτής της «Νέας Ηπείρου»;
Π.Π.: Προσπάθησα να δείξω το κέντρο της Αθήνας όπως είναι. Χωρίς εξωραϊσμούς. Νεοκλασσικά, πολυκατοικίες του '50, σύγχρονα κτίρια δίπλα σε ετοιμόρροπα, βρώμικα ξενοδοχεία, στοές, το κτίριο του Εθνικού θεάτρου του Τσίλλερ, και ακριβώς πίσω διαμερίσματα και ταράτσες που παραπέμπουν σε Κάιρο. Μια πόλη κουρελού. Ηθελα τα δύο βασικά διαμερίσματα, να έχουν ανοίγματα προς αυτές τις εικόνες. Ο έξω χώρος να ενσωματώνεται στον εσωτερικό, σαν μέρος του σκηνικού. Αν δεν ανακάλυπτα το κτίριο της οδού Γερανίου, που μένει το ζευγάρι, δεν ξέρω αν θα πετύχαινα αυτή την ατμόσφαιρα.
Η μουσική του Κωνσταντίνου Βήτα τι ακριβώς φέρνει στην ταινία; Υπήρξατε συνεργάτες και στο “Ιωάννα σ’αγαπώ”. Πώς συνεργαστήκατε αυτή την φορά;
Π.Π.: Η μουσική του Κωνσταντίνου, δεν είναι ακριβώς μουσική. Είναι ο σχολιαστής της «Νέας Ηπείρου». Ακούει την ανάσα των ηρώων. Πρόκειται για ένα ηχητικό κολάζ μέσα στο οποίο συνυπάρχουν το βουητό της πόλης με την ψυχεδέλεια του ήρωα. Πού και πού λίγες νότες στο πιάνο, φέρνουν στην επιφάνεια την θαμμένη τρυφερότητα αυτών των παιδιών. Αλλα λένε οι χειρονομίες, άλλα τα μάτια. Με τον Κωνσταντίνο τα χρόνια που περάσανε είναι σαν χθες. Η οικειότητα των παλιών φίλων. Δεν χρειάζεται να πούμε πολλά.
Το τραγούδι της ταινίας, «Εσπερινό φως», πώς γεννήθηκε; Πως σχολιάζει την ταινία στο φινάλε της;
Ο.Μ.: Ο Παντελής σε όλες τις ταινίες του, ζητά από τον συνθέτη τραγούδι. Στο «Ιωάννα σ’ αγαπώ», ο Κωνσταντίνος είχε πάλι γράψει ένα υπέροχο τραγούδι που το τραγουδά ο ίδιος. Στη «Νέα Ηπειρο» ο Κωνσταντίνος μου έκανε δώρο αυτό το συγκινητικό τραγούδι. Ενα ποίημα. Δεν νομίζω ότι υπήρχε καλύτερος τρόπος για να κλείσει η ταινία. Το τραγούδι αυτό (σ.σ. ακούστε το εδώ), σχολιάζει με τον πιο βαθύ και πιο σπαραχτικό τρόπο το τέλος αυτού του καταδικασμένου έρωτα.
Χάρης Φραγκούλης, Νίκος Αντωνακόπουλος, Μαρία Αρζόγλου στις πρόβες
Τι θα θέλατε να νιώσει ο θεατής της ταινίας μετά το τέλος της;
Π.Π.: Θα ήθελα να του έχει προκαλέσει έντονα συναισθήματα. Ακόμη και ενόχλησης. Οι καλύτερες ταινίες είναι αυτές που σε ακολουθούν μέρες μετά την προβολή. Ή ταινίες που την ώρα της προβολής δεν αντιλαμβάνεσαι την δυναμική τους, αλλά για κάποιο λόγο οι εικόνες της σου έχουν καρφωθεί στο μυαλό.
Ο.Μ.: Οτι ειπώθηκε μια ιστορία με ήρωες που κατάφεραν να μας παρασύρουν στον κόσμο τους.
Γιατί οι ελληνικές καλλιτεχνικές ταινίες δεν καταφέρνουν να βρουν το κοινό τους; Τι είναι αυτό που κρατά τους θεατές μακριά;
Π.Π.: Οι ελληνικές καλλιτεχνικές ταινίες μπορούν να βρούνε το κοινό τους, είμαι απολύτως πεπεισμένος για αυτό. Δεν είναι τυχαία η επιτυχία που κάνουν στις πλατφόρμες. Συνεχώς ακούω κόσμο να μου λέει πως δεν ξέραμε πόσο καλές είναι οι ελληνικές ταινίες. Αλλά άλλο η πλατφόρμα, άλλο η προβολή μιας ταινίας στην αίθουσα. Πρέπει να καταλάβουμε πως το κλειδί είναι η «επικοινωνία». Το παράδειγμα της «Φόνισσας» είναι τρανταχτό. Αν οι θεσμικοί παράγοντες δεν δώσουν στις αίθουσες κίνητρα, αν παραγωγοί, διανομείς κλπ, δεν βάλουν το χέρι στην τσέπη, δεν θα αλλάξει τίποτα. Ο,τι δώσεις, θα πάρεις.
Ζούμε ήδη στη «Νέα Ηπειρο»;
Π.Π.: Διάβασα σήμερα μια είδηση: «Συμπλοκή μαθητών στο κολλέγιο, κάτι κακό συμβαίνει στα "σχολεία της ελίτ"». Νομίζω τα λέει όλα.
H «Νέα Ηπειρος» του Παντελή Παγουλάτου θα προβάλλεται στις αίθουσες από την Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου
