Στον χώρο της παγκόσμιας ψυχαγωγίας υπάρχουν στιγμές που απλά γίνονται σημεία καμπής που αναδιαμορφώνουν την ίδια την ταυτότητα της βιομηχανίας. Η εξαγορά της Warner Bros. από το Netflix, η οποία επισημοποιήθηκε την Παρασκευή, ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Δεν είναι μια συνηθισμένη συμφωνία ούτε ένα ακόμη επεισόδιο στον διαρκή πόλεμο των streamers. Πρόκειται για μια πράξη που αλλάζει ισορροπίες δεκαετιών και μετακινεί τα σύνορα ανάμεσα στην παραδοσιακή κινηματογραφική δημιουργία και το σύγχρονο ψηφιακό τοπίο.
Με συνολική επιχειρηματική αξία που φτάνει τα 82,7 δισεκατομμύρια δολάρια, η συμφωνία αυτή αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία του Χόλιγουντ. Το Netflix εξαγοράζει το κινηματογραφικό και τηλεοπτικό στούντιο της Warner Bros., μαζί με το HBO και το HBO Max, σε μια κίνηση που έρχεται ύστερα από μια εκρηκτική μάχη προσφορών με την Paramount Skydance και την Comcast. Μέσα σε λίγα μόλις 24ωρα, η είδηση ότι το Netflix είχε μπει σε αποκλειστικές διαπραγματεύσεις εξελίχθηκε σε πλήρη συμφωνία, εγκριθείσα ομόφωνα από τα διοικητικά συμβούλια και των δύο εταιρειών. Το Netflix ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να διατηρήσει τις τρέχουσες λειτουργίες της Warner Bros., συμπεριλαμβανομένης της κινηματογραφικής διανομής, η οποία έχει δεσμεύσεις μέχρι το 2029. Σε πρώτη φάση, το HBO Max θα παραμείνει αυτόνομη υπηρεσία, ενώ ταυτόχρονα το Netflix θα ενσωματώσει μεγάλο μέρος του περιεχομένου HBO στον δικό του κατάλογο, δημιουργώντας έναν συνδυασμό πρωτοφανή για τα δεδομένα της παγκόσμιας αγοράς.
Η εξαγορά υπόσχεται επίσης σημαντικές οικονομικές προσαρμογές. Το Netflix αναμένει ετήσιες εξοικονομήσεις κόστους που θα φτάσουν τα 2 μέχρι 3 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα στα πρώτα τρία χρόνια, ενώ προβλέπει αύξηση κερδών ανά μετοχή ήδη από το δεύτερο έτος της συμφωνίας. Παράλληλα, το τίμημα των 27,75 δολαρίων ανά μετοχή WBD συνοδεύεται από μια αποζημίωση αποχώρησης ύψους 5,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε περίπτωση που οι ρυθμιστικές αρχές στις Ηνωμένες Πολιτείες ή διεθνώς μπλοκάρουν τη συναλλαγή. Τα λόγια των δύο CEO, Τεντ Σαράντος και Γκρεγκ Πίτερς, φανερώνουν το εύρος των φιλοδοξιών του Netflix. Ο Σαράντος μίλησε για μια συμφωνία που θα ενισχύσει την αποστολή της εταιρείας να ψυχαγωγεί τον κόσμο, συνδυάζοντας τα κλασικά έργα της Warner με τις σύγχρονες διεθνείς επιτυχίες του Netflix. Από το Casablanca, τον Πολίτη Κέιν και τον Χάρι Πότερ μέχρι τα Friends, τα The Sopranos και το σύμπαν της DC, όλος αυτός ο κατάλογος περνά πλέον στα χέρια του Netflix. Και μαζί με αυτόν προστίθεται και μια τεράστια δεξαμενή σύγχρονων σειρών και ταινιών που έχουν αφήσει αποτύπωμα στην ποπ κουλτούρα.
Από την πλευρά του ο Ζάσλαβ, που δεν είναι ακόμη σαφές αν θα διατηρήσει κάποιον ρόλο στην επόμενη ημέρα της εταιρείας, μίλησε για μια ένωση δύο οργανισμών με βαθιές ρίζες στην αφήγηση ιστοριών, εκφράζοντας την πίστη ότι το δημιούργημά του θα συνεχίσει να ζει μέσα από την παγκόσμια εμβέλεια του Netflix.
Παρότι το Netflix δεν είχε μέχρι σήμερα επιδιώξει την αγορά ενός κλασικού χολιγουντιανού στούντιο, η ευκαιρία να αποκτήσει ολόκληρη τη βιβλιοθήκη της Warner και το brand HBO φαίνεται πως άλλαξε τα δεδομένα. Η Warner διαθέτει μια από τις πιο πλούσιες συλλογές παγκοσμίως, η οποία περιλαμβάνει από αριστουργήματα που καθόρισαν το σινεμά μέχρι σύγχρονες τηλεοπτικές σειρές που διαμόρφωσαν την αφήγηση των τελευταίων δεκαετιών. Η δυνατότητα να συνυπάρξουν σε μια ενιαία υπηρεσία σειρές όπως «The Wire», «The Sopranos», «Game of Thrones» και κινηματογραφικοί κόσμοι όπως εκείνοι της DC Studios δημιουργεί μια βιβλιοθήκη που δύσκολα μπορεί να ανταγωνιστεί οποιοσδήποτε άλλος streamer.
Ωστόσο, πίσω από την εντυπωσιακή αυτή εικόνα, ο δημιουργικός και παραγωγικός κόσμος δεν κρύβει την ανησυχία του. Η συμφωνία έχει ήδη προκαλέσει έντονη ανησυχία στον χώρο των αιθουσών, αλλά και σε δημιουργούς που φοβούνται ότι η συγκέντρωση τέτοιας δύναμης σε μία μόνο εταιρεία θα επηρεάσει τη κινηματογραφική αγορά, θα περιορίσει τα παράθυρα αποκλειστικότητας στις αίθουσες και μπορεί να συρρικνώσει ακόμη περισσότερο τον χώρο για πρωτότυπες παραγωγές. Η ανοιχτή επιστολή μιας συλλογικότητας παραγωγών που απευθύνθηκε στο Κογκρέσο εξέφρασε τον φόβο ότι μια τέτοια εξαγορά μπορεί να περιορίσει δραματικά τον ζωτικό χώρο των κινηματογραφικών αιθουσών. Η ανησυχία αφορά όχι μόνο τη διάρκεια του παραθύρου αποκλειστικότητας στις αίθουσες αλλά και την πιθανότητα να επηρεαστούν τα μελλοντικά έσοδα των δημιουργών, που βασίζονται σε ένα σύστημα διαδοχικών παραθύρων εκμετάλλευσης για να διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους. Η Ενωση Σκηνοθετών Αμερικής (DGA), καθώς και η βασική ένωση των αιθουσών, έχουν προειδοποιήσει ότι μια τόσο μεγάλη συγκέντρωση ισχύος μπορεί να έχει άμεσες επιπτώσεις στη δημιουργικότητα και στην κινηματογραφική πολυφωνία.
Αποκτώντας τη Warner, το Netflix θα κληθεί να διαχειριστεί ένα στούντιο που είναι δομημένο γύρω από την παγκόσμια κυκλοφορία ταινιών στις αίθουσες και αυτή η ανάγκη θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αναθεωρημένη, πιο ισορροπημένη στρατηγική που δεν θα απεμπολεί τον κινηματογράφο ως χώρο εμπειρίας αλλά θα τον ενσωματώνει σε ένα ευρύτερο μοντέλο εκμετάλλευσης.»
Το Netflix υποστηρίζει ότι η συμφωνία αυτή ενισχύει την παραγωγική του ικανότητα και δημιουργεί περισσότερες ευκαιρίες για δημιουργούς, επιτρέποντάς τους να δουλέψουν σε ένα περιβάλλον όπου παλιό και νέο περιεχόμενο συνυπάρχουν και αποκτούν διεθνή απήχηση. Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: μπορεί ένας οργανισμός με τόσο μεγάλη δύναμη να στηρίξει πραγματικά την κινηματογραφική ποικιλομορφία ή θα οδηγηθούμε σε ένα οικοσύστημα όπου λίγες ώρες περιεχομένου θα καλύπτουν την πλειονότητα του κοινού;
Η ένωση Netflix και Warner Bros. δεν μεταβάλλει απλώς τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται τα μεγάλα στούντιο. Διαμορφώνει εκ νέου τον τρόπο με τον οποίο παράγεται, διανέμεται και καταναλώνεται η ψυχαγωγία. Από τη μια πλευρά, η προοπτική ενός ενιαίου γίγαντα που συνδυάζει την παγκόσμια εμβέλεια του Netflix με την ιστορική κληρονομιά της Warner μπορεί να προσφέρει ένα ανεπανάληπτο εύρος επιλογών στο κοινό, διευρύνοντας την πρόσβαση σε περιεχόμενο που μέχρι σήμερα ήταν κατακερματισμένο σε πολλαπλές πλατφόρμες.
Παράλληλα, μια τέτοια εξαγορά ίσως θα αναγκάσει το Netflix να επαναπροσδιορίσει τη στάση του απέναντι στη κινηματογραφική διανομή. Αποκτώντας τη Warner, θα κληθεί να διαχειριστεί ένα στούντιο που είναι δομημένο γύρω από την παγκόσμια κυκλοφορία ταινιών στις αίθουσες και αυτή η ανάγκη θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αναθεωρημένη, πιο ισορροπημένη στρατηγική που δεν θα απεμπολεί τον κινηματογράφο ως χώρο εμπειρίας αλλά θα τον ενσωματώνει σε ένα ευρύτερο μοντέλο εκμετάλλευσης. Υπάρχει μια πιθανότητα αυτή η αλλαγή να ενισχύσει τις αίθουσες, αν και προς το παρόν αυτό παραμένει εικασία και όχι βεβαιότητα.
Οι κίνδυνοι ωστόσο δεν παύουν να υφίστανται. Η υπερσυγκέντρωση δικαιωμάτων σε μία μόνο εταιρεία περιορίζει τον ανταγωνισμό και δημιουργεί μια αγορά όπου η πρόσβαση στο περιεχόμενο μπορεί να καθορίζεται από λιγότερους παίκτες. Η δημιουργική ποικιλία ενδέχεται να υποχωρήσει μπροστά στη λογική της μαζικής κατανάλωσης, ενώ ανεξάρτητες παραγωγές θα δυσκολευτούν περισσότερο να βρουν χώρο σε μια βιομηχανία όπου οι μεγάλες πλατφόρμες κατέχουν σχεδόν κάθε στάδιο παραγωγής και διάθεσης.
Το τι μέλλει γενέσθαι για την κινηματογραφική βιομηχανία εξαρτάται πλέον από πολλούς παράγοντες. Οι ρυθμιστικές αρχές στις Ηνωμένες Πολιτείες θα κληθούν να εξετάσουν κατά πόσο μια τέτοια συγχώνευση απειλεί τον ανταγωνισμό και αν τελικά εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον. Με την συμφωνία αυτή το Χόλιγουντ θα βρεθεί μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα όπου τα σύνορα ανάμεσα στον κινηματογράφο και το streaming πιθανότατα θα γίνουν ακόμη πιο δυσδιάκριτα.
Αυτό δημιουργεί έναν νέο χάρτη εξουσίας, όπου η έννοια της κινηματογραφικής ποικιλίας θα δοκιμαστεί στην πράξη, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η βιομηχανία αναζητά ακόμη τρόπους να ανακάμψει ύστερα από την πανδημία και τη χρόνια συρρίκνωση της θεατρικής αγοράς.»
Φυσικά και δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πως μια τόσο μεγάλη εξαγορά μας φέρνει αντιμέτωπους με το ερώτημα του πόση συγκέντρωση δύναμης μπορεί πραγματικά να αντέξει το οικοσύστημα του κινηματογράφου. Το Netflix έχει αποδείξει ότι μπορεί να ορίζει τάσεις, να αλλάζει συνήθειες και να διαμορφώνει τον χρόνο και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε περιεχόμενο. Αν όμως αυτή η επιρροή συνδυαστεί με την τεράστια κληρονομιά και τον δημιουργικό μηχανισμό της Warner, τότε μιλάμε για έναν κολοσσό που θα περιλαμβάνει σχεδόν κάθε μορφή περιεχομένου, από τηλεοπτικό δράμα μέχρι υπερηρωικό blockbuster. Αυτό δημιουργεί έναν νέο χάρτη εξουσίας, όπου η έννοια της κινηματογραφικής ποικιλίας θα δοκιμαστεί στην πράξη, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η βιομηχανία αναζητά ακόμη τρόπους να ανακάμψει ύστερα από την πανδημία και τη χρόνια συρρίκνωση της θεατρικής αγοράς.
Από την άλλη πλευρά, πρέπει να αναγνωρίσουμε πως το Χόλιγουντ βρίσκεται ήδη εδώ και χρόνια σε μια διαδικασία ανασχηματισμού και πως πολλές φορές οι τομές που φαίνονται απειλητικές στην αρχή μπορούν τελικά να οδηγήσουν σε εξελίξεις που ενισχύουν τη δημιουργικότητα. Η Warner, παρά την ιστορία και το κύρος της, έχει ταλαιπωρηθεί από συνεχείς διοικητικές αλλαγές και ασύμμετρες στρατηγικές, ενώ το HBO Max δεν μπόρεσε ποτέ να φτάσει την παγκόσμια κλίμακα του Netflix. Ισως, λοιπόν, ένας οργανισμός με σταθερή κατεύθυνση και ξεκάθαρη ταυτότητα να μπορέσει να αξιοποιήσει αυτόν τον πλούτο περιεχομένου με τρόπο πιο συνεκτικό και λειτουργικό. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί τους κινδύνους ούτε μειώνει τις ευθύνες ενός τέτοιου τεχνολογικού γίγαντα απέναντι στην κινηματογραφική οικογένεια.
Είναι δύσκολο να μη νιώσει κανείς ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια ιστορική τομή. Το Netflix δεν αγοράζει απλώς ένα στούντιο, αποκτά τη δυνατότητα να επηρεάζει το σύνολο της διαδρομής μιας ταινίας, από την ανάπτυξη μέχρι την προβολή και την παγκόσμια διανομή. Η κίνηση αυτή θέτει ένα νέο πρότυπο ισχύος που κανένα άλλο στούντιο ή streamer δεν έχει κατακτήσει μέχρι σήμερα. Την ίδια στιγμή όμως, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι το μέγεθος της συμφωνίας εγείρει ερωτήματα για το μέλλον της καλλιτεχνικής ελευθερίας. Αν η δημιουργία υποταχθεί πλήρως σε έναν κολοσσό που ορίζει τους αλγορίθμους, τα trends και τις κατευθύνσεις παραγωγής, τότε η ποικιλία μπορεί να περιοριστεί υπέρ μιας πιο ασφαλούς, μαζικής προσέγγισης. Το ζητούμενο είναι αν αυτή η ιστορική συμφωνία θα οδηγήσει σε μια νέα άνθηση ή σε μια επικίνδυνη ομογενοποίηση.