Στα 25 της χρόνια, η Ιοάνα Μπουγκαρίν είναι μία από τις πιο ανερχόμενες ηθοποιούς της Ρουμανίας - μέλος του Odeon Theatre του Βουκουρεστίου, δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους στο σινεμά και πολλές συμμετοχές σε μικρού μήκους ταινίες αλλά και με τηλεοπτικό ντεμπούτο στο «RUXX» του HBO της Ρουμανίας.
Στο Flix μιλάει για το «Θαύμα» του Μπόγκνταν Τζόρτζε Απέτρι που προβάλλεται ήδη στις ελληνικές αίθουσες, τη σημασία της Τέχνης για την καθημερινότητά μας, τη θέση της γυναίκας εντός και εκτός οθόνης, αλλά και για τα κακώς κείμενα της ρουμάνικης κοινωνίας μέσα στην οποία βρίσκει ρόλο με το ρόλο τη διακριτή ταυτότητά της ως ένα όν πολιτικό, συνειδητοποιημένο, πριν από όλα ταλαντούχο.
Τι ήταν αυτό που νιώσατε μόλις διαβάσατε το σενάριο του "Θαύματος";
Ενιωσα περίεργη, ευτυχισμένη, λίγο τρομαγμένη. Η πρόκληση του να χτίσω ένα χαρακτήρα τόσο διαφορετικό από μένα που είμαι παιδί της πόλης, εξωστρεφής, έμοιαζε τεράστια. Οπως ανακαλύπτει κανείς βλέποντας την ταινία, ο χαρακτήρας που υποδύομαι είναι πολύ λιτή στο λόγο, έτσι ήθελα να δημιουργήσω, κόντρα σε αυτό, μια δυναμική ηρωίδα με αποχρώσεις. Σαν άνθρωποι εκφράζουμε την προσωπικότητά μας μέσα από τα λόγια και τις πράξεις μας και ήθελα πολύ να δω τι μένει, αν αφαιρέσεις αυτά τα δύο στοιχεία. Η βία στην οποία εκτίθεται ήταν επίσης ένα κομμάτι που ένιωσα ως πρόκληση. Ημουν σίγουρη πως με τη βοήθεια του Μπόγκνταν και του υπόλοιπου καστ, η διαδρόμη της δημιουργίας του χαρακτήρας θα ήταν μια εμπνευστική περιπέτεια και εξερεύνηση. Και δεν έκανα λάθος.
Τι «κλειδιά» χρεάστηκε να βρείτε στον εαυτό σας προκειμένου να ξεκλειδώσετε την Κριστίνα;
Η Κριστίνα είναι ένα πολύ θρησκευόμενο και πνευματικό άτομο. Εχει αυτή την πεποίθηση ότι ο Θεός θα επέμβει και θα λύσει οποιαδήποτε κατάσταση προκύψει, ότι η ίδια η ζωή είναι η εκδήλωση του θελήματος του Θεού. Είμαι περισσότερο καρτεσιανό άτομο, πιστεύω ότι η ζωή είναι το άθροισμα των αποφάσεών μας και της παρέμβασης του χάους και της εντροπίας. Επρεπε να ανακαλύψω αυτή τη συγκεκριμένη ενεργειακή ιδιότητα στον εαυτό μου - όπως είπαμε κι εγώ και ο Μπόγκνταν, έμοιαζε μεγαλύτερη από τη ζωή. Είναι η εκδήλωση της καθαρής αγάπης. Αλλά παρόλο που αυτή είναι η βασική της διάσταση, είναι ένα πολύ ισχυρό άτομο. Στα 19, δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για μια νεαρή γυναίκα να είναι αυτόνομη αν δεν έχει εισόδημα. Σκέφτεται να κάνει έκτρωση - ξέρει ότι έχει τη δύναμη να αποφασίζει για το σώμα και τη ζωή της. Και τότε αυτό το σκληρό γεγονός αλλάζει ολόκληρη τη ζωή της. Είμαι μια σύγχρονη σύγχρονη γυναίκα, γι' αυτό το κομμάτι έπρεπε να συνδεθώ συναισθηματικά με αυτό το βλέμμα προς τη ζωή - καθώς πιστεύω στην ανεξαρτησία και την ελεύθερη βούληση έπρεπε να επιτρέψω στον εαυτό μου να νιώσει και να ενεργήσει συγχρονισμένα με το ρυθμό και τη διαίσθηση της Κριστίνα.
Ο ρόλος σας βασίζεται κυρίως στη σιωπή. Τίποτα δεν λέγεται ξεκάθαρα, ψιθυρίζεις χωρίς το κοινό να ξέρει τι λες. Πόσο εύκολο ήταν να εκφράσετε όλα τα πράγματα που η Κριστίνα θέλει να μοιραστεί αλλά δεν μπορεί να εκφράσει;
Παρόλο που μεγάλωσα σε μια πολύ θρησκευτική κοινότητα, ξεπέρασα αυτές τις αξίες καθώς προχωρούσε η ζωή. Η πρόκληση ήταν να βρω την ταυτότητά μου, χωρίς να φαίνομαι παθητική. Η Κριστίνα απαντά με την αναπνοή, το βλέμμα, τις παύσεις, χωρίς να εκφράζεται λεκτικά. Ρώτησα τον εαυτό μου πώς μπορώ να δημιουργήσω έναν χαρακτήρα που μιλάει τόσο λίγο, αλλά που να μην είναι μονοδιάστατος. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, επίσης, πέρασα μια εβδομάδα στο μοναστήρι που μπορείτε να δείτε στην αρχή της ταινίας πριν από την έναρξη των γυρισμάτων. Εγκατέλειψα τα κοινωνικά δίκτυα, προσπάθησα να γίνω σαν τον χαρακτήρα της Κριστίνα - απομονωμένος, χωρίς τηλέφωνο, δουλεύοντας τη σχέση μου με την πνευματικότητα. Ηταν μια έντονη εμπειρία. Επίσης, η ευκαιρία να παρατηρήσω τις καλόγριες στο χώρος τους, τις φράσεις τους, τις κινήσεις τους με ενέπνευσαν να βρω αυτή την εσωστρεφή ιδιότητα της προσωπικότητάς μου, έναν πολύ γήινο τρόπο κίνησης στο χώρο.
Κάνατε πολλές πρόβες μαζί με τον σκηνοθέτη για την κάλυψη των μεγάλων σε διάρκεια πλάνων - όπως αυτό μέσα στο αυτοκίνητο ή τη σκηνή στο νοσοκομείο;
Μπορεί να ακούγεται περίεργο, αλλά σε κάποιο βαθμό, παρόλο που τα μονοπλάνα απαιτούν πολύ συγκεκριμένη συγκέντρωση και εστίαση, είναι επίσης πολύ ανταποδοτικά και απελευθερωτικά. Εσείς ως ηθοποιός μπορείς να βυθιστείς πλήρωες στις φανταστικές συνθήκες και να μην σταματήσεις για να αλλάξει η γωνία της κάμερας - δεν χρειάζεται να «παγώσεις» την ενέργειά σου για να βρεις μια συναισθηματική συνέχεια. Φυσικά μπορεί να είναι πολύ απογοητευτικό αν στο τέλος ενός μονοπλάνου γίνει κάποιο λάθος. Η πίεση να έχει καταστρέψει μια τέτοια λήψη μπορεί μερικές φορές να φαίνεται τρομακτική. Ο Μπόγκνταν ήταν πάντα πολύ ευγενικός και γενναιόδωρος απέναντί μας. Κάναμε πρόβες μέσα από το σενάριο, αλλά οι πρόβες ήταν κυρίως συζητήσεις. Προσπαθούσαμε να συγχρονιστούμε μεταξύ μας, μας συνέστησε να δούμε κάποιες ταινίες, μιλήσαμε για τη λογοτεχνία και τις δικές μας προσωπικές εμπειρίες. Η όλη προετοιμασία ήταν ως επί το πλείστον αισθητηριακή, γιατί μόλις κατάλαβα τον χαρακτήρα, ο Μπόγκνταν πίστεψε ότι μπορούσα εύκολα να παίξω τις σκηνές.
Νομίζω ότι ο σύγχρονος κόσμος μας γνωρίζει λίγο περισσότερο ότι το να μιλάμε ακόμη και για κάποια άβολα θέματα, έχει μια πολύ εκπαιδευτική και θεραπευτική ποιότητα.»
Η ταινία μιλά για τον βιασμό, τη σεξουαλική παρενόχληση, την πατριαρχική κοινωνία που κρατά τις γυναίκες σε μια συνεχή κατάσταση καταπίεσης. Πώς νιώθετε για το κίνημα #metoo και το γεγονός ότι οι γυναίκες αρχίζουν να μιλούν ενάντια στη βία στο γάμο, την εργασία, μέσα και έξω από τις ανθρώπινες σχέσεις;
Είμαι η ίδια φεμινίστρια και μιλώ συχνά δημόσια για όλα τα θέματα που αναφέρατε παραπάνω. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να μιλάμε για τη έμφυλη βία, σε όλες τις εκδηλώσεις της, προκειμένου να βελτιώσουμε τις κοινωνίες μας. Δυστυχώς, ακόμα πάρα πολλές γυναίκες αντιμετωπίζουν ασύλληπτη βία κατά του σώματος και των συναισθημάτων τους. Πιστεύω ότι όλοι οι παραβάτες πρέπει να καταδικαστούν - όχι, δηλαδή, όπως επιλέγει να κάνει η Κριστίνα. Ο δημόσιος λόγος γύρω από τη σεξουαλική παρενόχληση ξεκίνησε μόλις στη Ρουμανία, αφού στη φετινή τελετή απονομής κινηματογραφικών βραβείων μια ηθοποιός μίλησε για την εμπειρία της και για το πώς την μπερδεύουν πολύ συχνά με έναν χαρακτήρα που ερμήνευε και ότι την παρενοχλούσαν συνεχώς σεξουαλικά. Οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολλή δυσπιστία και κριτική όταν προσπαθούν να μιλήσουν, και για να αποφύγουν να το αισθανθούν αυτό, φοβούνται να μιλήσουν. Για μένα είναι εξοργιστικό, νομίζω ότι οι ιστορίες και οι λέξεις μπορούν να είναι ένα πολύ ισχυρό όπλο. Δυστυχώς το εκπαιδευτικό και κοινωνικό σύστημα θέλει να κρατήσει τις γυναίκες καταπιεσμένες. Αλλά ελπίζω ότι κάνουμε βήματα προς μια πιο ισότιμη κοινωνία.
Πόσο σημαντικό είναι να γίνονται τέτοιες ταινίες που τολμούν να αγγίξουν τέτοια θέματα ταμπού; Πιστεύετε ότι ο κινηματογράφος και η τέχνη γενικότερα μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται και δρουν;
Είμαι ακόμα ιδεαλιστρια και πιστεύω ότι η τέχνη και οι ιστορίες έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τον κόσμο, αργά και υποσυνείδητα, αλλά το κάνουν. Και μερικές φορές όχι προς την καλή κατεύθυνση. Ορισμένα έργα τέχνης και ταινίες εξακολουθούν να απεικονίζουν τις γυναίκες ως αντικείμενα ή διαδίδουν οπισθοδρομικές ιδέες για τον κόσμο. Πιστεύω ότι ακόμη και μια απολιτική τοποθέτηση συνεπάγεται πολιτική στάση. Το θέατρο εφευρέθηκε έτσι ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ταυτίζονται με τους φανταστικούς χαρακτήρες και τις καταστάσεις για να μπορούν στο τέλος να διαφοροποιηθούν από αυτό που μόλις είδαν και να μάθουν κάτι για τον εαυτό τους και πώς μπορούν να ενεργήσουν διαφορετικά. Δυστυχώς, οι γυναίκες εξακολουθούν να κπροσωπούνται ελλιπώς στην καλλιτεχνική μας σκηνή, αλλά σίγουρα μπορώ να παρατηρήσω ότι αναδύονται κάποιες δυνατές φωνές. Νομίζω ότι ο σύγχρονος κόσμος μας γνωρίζει λίγο περισσότερο ότι το να μιλάμε ακόμη και για κάποια άβολα θέματα, έχει μια πολύ εκπαιδευτική και θεραπευτική ποιότητα.
Η ταινία είναι πολύ επικριτική απέναντι στη θρησκεία. Πού βρίσκεστε ανάμεσα στη θρησκεία και την επιστήμη, την πίστη και τον ανθρώπινο αγώνα;
Αν κοιτάξετε τα στατιστικά στοιχεία, η Ρουμανία εξακολουθεί να είναι μια πολύ θρησκευόμενη χώρα. Κι εγώ μεγάλωσα με χριστιανική νοοτροπία, αλλά καθώς μεγάλωσα συνειδητοποίησα ότι για μένα ήταν περισσότερο ένας τρόπος για να μην λογοδοτήσεις για την πορεία της ζωής σου. Επίσης εσωτερίκευσα κάποια πολύ προβληματικά συναισθήματα ως προς την ντροπή και την ενοχή. Αυτή τη στιγμή, αν έπρεπε, θα προσδιοριζόμουν ως αγνωστικίστρια. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι χρειάζονται μια συγκεκριμένη μορφή πνευματικότητας στη ζωή τους και όλοι πρέπει να είναι ελεύθεροι να πιστεύουν ό,τι θέλουν - αρκεί να μην πληγώνουν τους γύρω τους. Το πρόβλημα είναι ότι η εκκλησία, ως θεσμός, στη Ρουμανία είναι πολύ διεφθαρμένη. Ανθρωποι από τον στενό μου κύκλο έχουν απομακρυνθεί από τους κόλπους της, αλλά η χώρα μου δεν μπορεί να χαρακτηριστεί κοσμική, καθώς ο θεσμός της εκκλησίας έχει ακόμα πολλή δύναμη, αξιοπιστία και προβολή.
Αν και απουσιάζετε στο δεύτερο μέρος της ταινίας, ο θεατής έχει την αίσθηση ότι είστε ακόμα στην οθόνη. Πώς συνδυάστηκαν τα δύο μέρη της ταινίας όσον αφορά τον ρόλο σας;
Η ταινία είναι μέρος μιας τριλογίας και αυτή είναι η δεύτερη. Το πρώτο, το «Unidentified≥ επικεντρώθηκε γύρω από έναν αστυνομικό, τον οποίο μπορείτε επίσης να δείτε στο «Θαύμα». Στη συνέχεια, αυτή η ταινία χωρίστηκε μεταξύ της ιστορίας της Κριστίνα και του Επιθεωρητή και η τρίτη θα επικεντρωθεί γύρω από μια από τις καλόγριες που έχετε δει στην αρχή της ταινίας. Για μένα ήταν μια τεράστια ευκαιρία να ερμηνεύσω αυτόν τον ρόλο και είμαι πολύ χαρούμενη που δούλεψα με μια τόσο εμπνευσμένη ομάδα. Κάνω την ίδια σχολαστική δουλειά, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της παράστασης - οπότε όχι, η διάρκεια της εμφάνισής μου στην ταινία δεν με επηρέασε με κανέναν τρόπο. Φυσικά, οι δύο ιστορίες μπλέκονται όχι μόνο οπτικά, καθώς έχουν αυτή την κατασκευή του καθρέφτη, αλλά και δραματουργικά. Ο θεατής ανακαλύπτει αρκετά αργά τον κρίκο που τις ενώνει. Φυσικά, καθώς δούλευα την ταινία, ήξερα όλες τις πληροφορίες που ο θεατής ανακαλύπτει μόνο αργότερα.
Γιατί γίνατε ηθοποιός; Ηταν ένα όνειρο που είχατε από παιδί;
Φαντάζομαι συχνά τη μικρή Ιοάνα περήφανη για όσα έχει πετύχει σήμερα. Μπορώ να κάνω και ένα μικρό ψυχαναλυτικό αστείο λέγοντας πως όταν ήμουν παιδί ένιωθα πως δεν είχα την προσοχή που ήθελα... Το να γίνω ηθοποιός ήταν ένα όνειρο που διαμορφώθηκε πολύ νωρίς στη ζωή μου. Εδινα παραστάσεις στο σαλόνι του σπιτιού μου, είχα φλερτάρει αργότερα με την ιδέα να σκηνοθετήσω, αλλά τελικά ανακάλυψα πως ο δρόμος μου είναι η υποκριτική. Ημουν μέλος ενός νεανικού γκρουπ ηθοποιών στο σχολείο, αργότερα σπούδασα στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικών Τεχνών στο Λονδίνο, ολοκλήρωσα τις σπουδές μου πίσω στη Ρουμανία. Δούλεψα πολύ και προσπάθησα να εκμεταλλευτώ κάθε ευκαιρία σαν έναν εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό παιδότοπο.
Πιστεύετε στα θαύματα;
Δεν ξέρω. Είναι μια τόσο μεγάλη λέξη με τόσες θρησκευτικές απολήξεις που δεν μπορώ να πω με σιγουριά ότι πιστεύω. Πιστεύω στις συμπτώσεις και στην παράξενη ροή των γεγονότων που πολλές φορές μας συγκλονίζουν και μοιάζει δύσκολο να μην τα περιγράψεις ως μοιραία. Θαύμα στη ζωή μου ήταν το όνειρο μιας καριέρας ηθοποιού που με πολλή δουλειά έγινε η πραγματικότητά μου. Θαύμα είναι και οι φίλοι μου.
Το «Θαύμα» του Μπόγκνταν Τζόρτζε Απέτρι προβάλλεται ήδη στις ελληνικές αίθουσες από την Weird Wave.
