Στην τρίτη τους χρονιά, τα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου θα δοθούν στις αρχές Μαΐου για να γιορτάσουν την ελληνική κινηματογραφική παραγωγή της χρονιάς που πέρασε και η οποία βρήκε το ελληνικό σινεμά να διαπρέπει στο εξωτερικό, να αντέχει στο εσωτερικό με μια ιδιαίτερα υψηλή παραγωγή ταινιών, αλλά και να ισορροπεί, έστω και οριακά, στη διαδικασία της εμπορικής διανομής.
Η τελετή, όμως, των φετινών βραβείων θα «γιορτάσει» ταυτόχρονα και την πιο θλιβερή φάση στην οποία βρέθηκε ποτέ το πολύπαθο ελληνικό σινεμά, έχοντας για συνοδοιπόρους στην άνθιση του τη βαριά σιωπή του Υπουργείου Πολιτισμού, το «πάγωμα» των χρηματοδοτήσεων του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, την αποσπασματική χρηματοδότηση της ΕΡΤ, την έλλειψη των οποιονδήποτε πόρων και συνθηκών στο εσωτερικό για την υποστήριξη του.
Ναι, η οικονομική κρίση είναι (πανταχού) παρούσα, είναι βαθιά και είναι λογικό να επηρεάζει ένα κατεξοχήν ακριβό μέσο όπως το σινεμά. Η ίδια όμως αυτή κρίση είναι και μια πρώτης τάξεως δικαιολογία για να μην εφαρμόζονται οι νόμοι, να μην λαμβάνονται μέτρα στήριξης για την κινηματογραφική παραγωγή (όχι πάντοτε απαραίτητα οικονομικά) και να διαιωνίζεται μια άλλη κρίση, αυτή που έπληττε ανεξάρτητα από PSI και ελλείματα δισεκατομμυρίων στον κρατικό προϋπολογισμό το ελληνικό σινεμά εδώ και δεκαετίες
Αυτό όμως ήταν πάντοτε η Ελλάδα, μια χώρα του παραλόγου που ειδικά στα κινηματογραφικά της πράγματα πέρασε πολλές φορές τα όρια της παθολογίας αγγίζοντας μέχρι και τη σχιζοφρένεια. Το γεγονός πως υπάρχουν ταινίες για να βραβευθούν φέτος είναι μάλλον τυχαίο, αφού σχεδόν μοιρασμένες στα ίσα αποτελούν είτε ταινίες που είχαν χρηματοδοτηθεί από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και άλλες κρατικές πηγές όταν «ακόμη όλα λειτουργούσαν», είτε ανεξάρτητες χαμηλού κόστους παραγωγές που χρηματοδοτήθηκαν ιδιωτικά είτε ταινίες «μεγάλες παραγωγές» από εταιρείες και δοκιμασμένους στο είδος παραγωγούς.
Κανείς δεν ξέρει, όμως, αν θα συμβεί το ίδιο του χρόνου.
Και το πιο λυπηρό είναι πως τη στιγμή που θα δίνονται τα φετινά βραβεία, σε όλη την επικράτεια συνεχίζονται τα γυρίσματα αρκετών ελληνικών ταινιών (ενδεικτικά αναφέρουμε τις ταινίες των Κωνσταντίνα Βούλγαρη, Μιχάλη Κωνσταντάτου, Ελίνας Ψύκου, Γιώργου Σερβετά κ,ά.), ενώ στο εξωτερικό το ελληνικό σινεμά κερδίζει τον πόλεμο με το «της μόδας» συνεχίζοντας να διακρίνεται και να ενισχύεται από αλλότριες – θα έλεγαν κάποιοι εθνικιστές – πηγές (ενδεικτικά πάλι αναφέρουμε τις εξαιρετικές κριτικές που συνόδευσαν το άνοιγμα του «Attenberg» στην Αμερική, τη συμπαραγωγή με τη Γερμανία και τη στήριξη του Eurimages για την καινούρια ταινία του Αλέξη Αλεξίου, τη συμπαραγωγή με τη Γερμανία της καινούριας ταινίας της Πέννυς Παναγιωτοπούλου, τη συμπαραγωγή του ARTE στην καινούρια ταινία του Πάνου Χ. Κούτρα κ,ά,).
Μια θαυμάσια συγκυρία να «εορταστεί» λοιπόν το ελληνικό σινεμά από όλους, όσους θα βρίσκονται στην τέλετη Απονομής των βραβείων της Ελληνικής Ακαδημίας και τους υπόλοιπους που κάνουν γυρίσματα ή ετοιμάζουν νέες ταινίες. Και ακόμη μια θαυμάσια ευκαιρία να επαναληφθεί η θλιβερή διαπίστωση που ακούγεται όλο και συχνότερα πως «η κρίση κάνει καλό στο ελληνικό σινεμά».
Το μόνο που κάνει η κρίση στο ελληνικό σινεμά είναι να επιβεβαιώνει την αυταπόδεικτη αλήθεια πως το ελληνικό σινεμά (όπως και η Ελλάδα – ας μην κρυβόμαστε) βρισκόταν πάντοτε σε κρίση.
Για χρόνια στην τελευταία θέση των οποιονδήποτε προτεραιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, παραμένει ακόμη και τώρα εκεί, λες και όσα ζήσαμε τα τελευταία χρόνια δεν συνέβησαν ποτέ. Λες και υπάρχει κάτι αυτή τη στιγμή σε αυτή τη χώρα που πάει καλύτερα και που εκπροσωπεί καλύτερα την Ελλάδα στο εξωτερικό. Λες και κάποιος, κάποιοι, πολλοί, όλοι (εκτός από τους ίδιους τους ανθρώπους που κάνουν σινεμά - τους τελευταίους ρομαντικούς ήρωες αυτής της χώρας) θέλουν να ανακόψουν την άνθιση του γιατί απλά είναι κάτι που δεν μετριέται με ευρώ, εταιρικά ταξίδια – μαϊμού συνδικαλιστικών οργανώσεων και τρόπαια αθλητικών διοργανώσεων που κατεβάζουν μάζες στις κεντρικές πλατείες.
Δεν είναι τυχαίο πως το πιο πρόσφατο άρθρο σε ξένο έντυπο (το γαλλικό περιοδικό Les Inrockuptibles) για το ελληνικό σινεμά εικονογραφεί ένα θέμα για το μη κρατικά υποστηριζόμενο σινεμα στην Ευρώπη με το «Wasted Youth» του Αργυρη Παπαδημητρόπουλου, δίνοντας το στίγμα μιας wasted ευκαιρίας που κανείς δεν ξέρει πόσο θα παραμείνει ευκαιρία ή θα χαθεί κι αυτή μέσα στο απύθμενο βάθος μιας απολίτιστης χώρας – της ίδιας που καίγεται να μάθει αν οι «Αλπεις» πήραν βραβείο στη Βενετία αλλά όταν η ταινία βγαίνει στο σινεμά δεν ενδιαφέρεται διόλου για να τη δει.
Αν υπάρχει ένας και μοναδικός λόγος για να γιορτάζει το ελληνικό σινεμά, είναι γιατί – περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο κλάδο στην Ελλάδα – καθάρισε γρήγορα από την πλειοψηφία των βαριδιών του παρελθόντος (επί εποχής «Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη»), κατορθώνοντας να υψώσει τη φωνή του και να σταθεί πάνω από το επίπεδο της ίδιας της χώρας. Και ενώ η φωνή αυτή ακούγεται καθαρή και δυνατή παντού, στην Ελλάδα τα αυτιά μοιάζουν βουλωμένα, τα μάτια κλειστά και οι αισθήσεις αδρανοποιημένες.
Δυστυχώς για ακόμη μια φορά, μακριά από την ευφορία των δύο προηγούμενων χρόνων, τα βραβεία της Ακαδημίας οφείλουν να είναι κάτι παραπάνω από μια γιορτή. Οφείλουν (όπως άλλωστε οφείλει και η ίδια η Ακαδημία ως ένα όργανο περισσότερων αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων από το να δίνει απλά βραβεία κάθε χρόνο) να είναι ένας ακόμη μοχλός πίεσης για να αλλάξει επιτέλους το τοπίο στον ελληνικό κινηματογράφο (πόσες φορές θα πούμε αυτήν την έκφραση;). Γιατί δυστυχώς, η «Ομίχλη» μπορεί να διαλύθηκε εκπληρώνοντας το σκοπό της, αλλά να που τώρα χρειάζεται μια (ή και δύο θα τολμούσε κανείς να πει) για να μπορέσει κάποια στιγμή να δει το σκοπό της, το νέο νόμο για τον κινηματογράφο, δηλαδή, να εφαρμόζεται.
Και ας ελπίσουμε πως αν ο Υπουργός Πολιτισμού απουσιάζει το βράδυ της απονομής, δεν θα είναι επειδή φοβάται τις όποιες αντιδράσεις, αλλά επειδή κλεισμένος στο γραφείο του, μακριά από οποιαδήποτε προεκλογική ή μετεκλογική φρενίτιδα, ετοιμάζει το σχέδιο του για τη στήριξη του ελληνικού σινεμά.
Ισως τότε να υπάρχει λόγος όχι μόνο για γιορτές, αλλά και για πανηγύρια!
Διαβάστε αναλυτικά τις υποψηφιότητες των Βραβείων της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου για το 2012, τη συνέντευξη του Γρηγόρη Καραντινάκη για την κατάσταση στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και δείτε την προ έτους συνέντευξη του Παύλου Γερουλάνου, τότε που «όλα λειτουργούσαν»! .
