«Ο Μάης του '68 ήταν εκείνη η κομβική στιγμή στο βιβλίο της Ανησυχίας του εικοστού αιώνα, που μπόρεσε να συνοψίσει σε ελάχιστο χρονικό διάστημα όλες τις κρίσιμες απειλές εναντίον ενός καταρρέοντος πολιτισμού. Πέρα από την επιτυχία ή την αποτυχία του στο πολιτικό επίπεδο, ο Μάης, εναντιωμένος με ευφορική σφοδρότητα ακόμη και σε ό,τι παλιό, μολυσματικό και φθαρτό δέσποζε σε αυτό το επίπεδο, εναντιωμένος σε μια αντίληψη για την πολιτική που, με τη σειρά της, εναντιωνόταν επί δεκαετίες σε ό,τι γνήσια ανθρώπινο υπάρχει στην ποίηση της εξέγερσης, κατάφερε μια σημαντική επιτυχία: έστειλε για πάντα στη λήθη τις κυρίαρχες αυταπάτες του αιώνα μας. Και μάλιστα, αυτή η διαδικασία αποφενακισμού δεν έγινε στους στενούς κύκλους της μιας ή της άλλης πρωτοπορίας αλλά, εν τέλει (και επιτέλους!, σε μαζικό επίπεδο».
Από την εφηβεία του, το παραπάνω σημείωμα στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του «Μάης του '68: Η Περιπέτεια» που κυκλοφόρησε το 2001 από τις Εκδόσεις Ερατώ, μέχρι και σήμερα, στην 50η επέτειο των γεγονότων που άλλαξαν τον κόσμο, ο Γιώργος-Ικαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει στον Μάη του '68 ως μια διαρκή υπενθύμιση αναθεώρησης των πάντων.
Διαβάστε ακόμη: Αφιέρωμα | 50 χρόνια από τις μέρες που θα άλλαζαν τον κόσμο
Τι ήταν για εσάς ο Μάης του 1968; Ο Μάης του 68 ήταν από την εφηβεία μου, και παραμένει έως σήμερα, μια διαρκής πηγή έμπνευσης και αισιοδοξίας. Hταν μια Γιορτή της Ποίησης, που ανέδειξε την Ποίηση ως Γιορτή. Hταν εκείνη η στιγμή που έδειξε πόσο έμφυτη είναι στον άνθρωπο η δημιουργικότητα, η διάθεση της υπέρβασης των περιορισμών που επιβάλλουν οι κρατούντες. Hταν η λεγόμενη πραγμάτωση της Τέχνης και της Φιλοσοφίας στο πεδίο της καθημερινής ζωής. Ηταν η πρώτη «deluxe επανάσταση», η πρώτη επανάσταση πολυτελείας, μια επανάσταση που είχε να κάνει με έναν νέο προσδιορισμό της ουσίας του ανθρώπου, έναν προσδιορισμό που θέλει τον άνθρωπο να είναι homo ludens/παίζων άνθρωπος, και να διέπεται από το πνεύμα του παιχνιδιού, του έρωτα, και της φιλίας. Ο Μάης του 68 παραμένει, για μένα, πυξίδα και οδοδείκτης.
Για ποιο λόγο κάποιος να πιστέψει στην «επανάσταση» του Μάη του 1968; Δεν πρόκειται για ζήτημα πίστης. Το ξέσπασμα του Μάη άνοιξε δρόμους, πρότεινε νέες συμπεριφορές, ήταν ένας εκθειασμός της ροής και των πυκνώσεων του χρόνου, μια κολοσσιαία επιμήκυνση των δευτερολέπτων, το προοίμιο σε έναν άλλον πολιτισμό, σε μιαν άλλη αντιμετώπιση της καθημερινότητας. Ηταν τα πρώτα εκρηκτικά βήματα προς ένα άλλο σχέδιο ζωής. Ο Μάης θυμίζει εκείνη τη φράση του Saint-Just που έλεγε «Η ευτυχία είναι μια νέα ιδέα στην Ευρώπη». Αρα, το θέμα είναι να δούμε πώς, εμπνευσμένοι από τα όσα θέλησε ο Μάης, μπορούμε να ορίσουμε και πάλι το νόημα της ζωής, το πώς θέλουμε να ζούμε τα εικοσιτετράωρά μας, ποιες είναι οι επιθυμίες μας, ποιες οι προσηλώσεις μας, ποιοι επιθυμούμε να είναι οι τόποι και οι τρόποι μας.
Το ξέσπασμα του Μάη άνοιξε δρόμους, πρότεινε νέες συμπεριφορές, ήταν ένας εκθειασμός της ροής και των πυκνώσεων του χρόνου, μια κολοσσιαία επιμήκυνση των δευτερολέπτων, το προοίμιο σε έναν άλλον πολιτισμό, σε μιαν άλλη αντιμετώπιση της καθημερινότητας. Ηταν τα πρώτα εκρηκτικά βήματα προς ένα άλλο σχέδιο ζωής.
Η επίδραση του στις τέχνες και τα γράμματα ήταν τελικά καθοριστική; Καθοριστικότατη. Τα πάντα στις τέχνες και στα γράμματα έχουν σαφέστατα και έντονα επηρεαστεί από την έκρηξη του Μάη. Είναι σημαντικό ότι αυτή η έκρηξη έκανε παγκοσμίως γνωστές τις δραστηριότητες της Καταστασιακής Διεθνούς/Internationale Situationniste και, βέβαια, του Γκι Ντεμπόρ. Τα όσα δημιουργούνται στα πιο προωθημένα πεδία της λογοτεχνίας, της μουσικής, του κινηματογράφου, και της αρχιτεκτονικής, φέρουν τα σημάδια των όσων έκαναν, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο Ντεμπόρ και οι φίλοι του
Σε ποιες ταινίες και βιβλία (όχι απαραίτητα εκείνης της εποχής μόνο) θα παραπέμπατε τον σημερινό θεατή για καλύτερη αίσθηση του Μάη του 1968; Προτείνω τις δύο μεγάλου μήκους ταινίες του Γκι Ντεμπόρ, τα «La Société du Spectacle» (1974) και «In girum imus nocte et consumimur ingi» (1978), τα βιβλία του ίδιου με τους ίδιους τίτλους που κυκλοφορούν και στα ελληνικά («Η Κοινωνία του Θεάματος», εκδ. Μεταίχμιο, και «In girum…», εκδ. Γαβριηλίδης). Επίσης, τις ταινίες «Les Amants Réguliers» (2005) του Φιλίπ Γκαρέλ, «Οι Ονειροπόλοι» (2003) του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, ο «Μιλού τον Μάη» (1990) του Λουί Μαλ και «Μετά τον Μάη» (2013) του Ολιβιέ Ασαγιάς.
Από το «In girum imus nocte et consumimur ingi» (1978) του Γκι Ντεμπόρ
Τι πιστεύετε πως επιβιώνει σήμερα, μισό αιώνα μετά, από το κίνημα και την ιδεολογία του Μάη του 1968; Τα πάντα! Αν και όχι στη λεγόμενη «επίσημη πραγματικότητα», αλλά στις κατακόμβες της. Σε πίσω αυλές και σε αλάνες όπου, για την ώρα, συχνάζουν οι happy few.
Xρειαζόμαστε σήμερα έναν Μάη του '68; Πιο πολύ από κάθε άλλη φορά!
[Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης (Απρίλιος 1960) είναι ποιητής, μεταφραστής και συγγραφέας. Eχει γράψει βιβλία για τον Γκι Ντεμπόρ, τον Γουίλιαμ Μπάροουζ, και τα Πρωτοποριακά Κινήματα Τέχνης. Είναι μέλος του Κύκλου Ποιητών και της Εταιρείας Συγγραφέων. Κυκλοφόρησε προσφάτως το βιβλίο του «Μάης '68 / Φορητό Αρχείο» (εκδ. Γαβριηλίδης)]
