Το «Κολύμπα Μικρό Μου Ψαράκι, Κολύμπα» είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία τους και τους μοιάζει: η Λόλα Μπεσίς και ο Ρουμπέν Αμάρ είναι χαμηλών τόνων, με υπέροχα μεγάλα όνειρα, γλυκούς τρόπους, ταπεινή προδιάθεση, αλλά και τόλμη να βουτήξουν στα βαθιά. Κάτι ιδιαίτερα γενναίο, όταν είναι φανερό ότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα κινηματογραφικά νερά είναι πλέον αρκετά θολά για το «ανεξάρτητο» αμερικανικό σινεμά, και οι δικές τους κολυμβητικές ικανότητες έχουν ψυχή, ορμή, αλλά όχι ακόμα την εμπειρία ολυμπιονίκη. To «Ψαράκι» τους πάντως απέδειξε τις καλές τους προθέσεις, ξεχώρισε σε διεθνή φεστιβάλ το 2013 (ξεκινώντας δυναμικά από το SXSW) και αποτύπωσε με σαφήνεια τη διαδρομή των δύο σκηνοθετών που αποφάσισαν να αναμετρηθούν με ένα σινεμά που αναπνέει νεοϋορκέζικη ενέργεια κι επιχειρεί να εφεύρει από την αρχή την δική του, underground φιλμική γλώσσα.
«Οι κριτικές που γράφτηκαν στα αμερικανικά sites σας συγκρίνουν με το σινεμά της Μιράντα Τζουλάι, ή ακόμα και του Τζιμ Τζάρμους ή του Κασαβέτη...» ξεκινήσαμε την πρώτη ερώτηση κι εκείνοι μας σταμάτησαν αμέσως: «Είναι υπέροχες συγκρίσεις, αλλά αβάσιμες. Εμείς έχουμε πολύ δουλειά ακόμα...» είπε ο Αμάρ, με ουσιαστική ταπεινοφροσύνη και σταθερό, προσγειωμένο βλέμμα. «Φυσικά και αυτό είναι το σινεμά στο οποίο λαχταράμε να ανήκουμε. Αυτό είναι το σινεμά που μας αρέσει και ένα κομμάτι του εαυτού μας θέλαμε να βγάλουμε και στη δική μας ταινία. Αλλά, ακόμα το ψάχνουμε...» πρόσθεσε και η Μπεσίς.
Με μία τέτοια εισαγωγή, καταλάβαμε ότι αξίζει τον κόπο να κάνουμε μία συζήτηση ανοιχτού πελάγους με δύο μικρά ψάρια που δε φοβούνται, αλλά σέβονται τους ωκεανούς.
Πώς γνωρίστηκαν:
Λ. Μπεσίς: Γνωριστήκαμε πριν από 5 χρόνια στην Τυνησία. Αμέσως είδαμε ότι είχαμε κοινές καταβολές, μία κοινή ματιά στο σινεμά και ίδια όνειρα. Ο Ρουμπέν τότε δούλευε ένα άλλο σενάριο, το οποίο τελικά δεν πραγματοποιήθηκε γιατί χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερο μπάτζετ, αλλά άρχισα να τον βοηθάω στο γράψιμο. Οπως έκανα και στην τελευταία του μικρού μήκους. Τα υπόλοιπα αποτελούν ιστορία...
Ρουμπέν Αμάρ: Είχα μεγάλες φιλοδοξίες (γελάει). Ηθελα το σκηνοθετικό μου ντεμπούτο να είναι μία ληστεία. Σύντομα κατάλαβα ότι αυτό δε γίνεται...
Εχουν αισθανθεί, ή αισθάνονται ακόμα, ''μικρά ψάρια'';
Λ. Μπεσίς: Φυσικά, καθημερινά έτσι αισθανόμαστε και ιδιαίτερα όταν πρωτομετακομίσαμε στην Νέα Υόρκη. Η πόλη είναι ένας παράδεισος όταν είσαι καλλιτέχνης, γιατί έχει αυτή την ενέργεια, αυτό τον κόσμο, χιλιάδες ερεθίσματα. Βέβαια είναι τρομακτικό να προσπαθείς να την επιβιώσεις, να μη σε ρουφήξει, να συνεχίσεις να κυνηγάς τα όνειρά σου, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να ζήσεις...
Ρουμπέν Αμάρ: Αντιμετωπίζαμε ένα πολύ παρόμοιο δράμα με αυτό της «Λιλά» στην ταινία: έληγε η βίζα μας. Και μια μέρα το αποφασίσαμε: ξεκινήσαμε δειλά να δοκιμάζουμε τις δυνάμεις μας, να πειραματιζόμαστε κάνοντας γυρίσματα με ένα iphone. Μετά αγοράσαμε μία κάμερα. Την είχαμε στο κουτί της για κάποιες μέρες. Πάντα νιώθεις ανασφάλεια στην αρχή, όταν πρέπει να κάνεις τη βουτιά.
Παρίσι vs Νέα Υόρκη σημειώσατε 2
Λ. Μπεσίς: Στην Νέα Υόρκη πήγα, όπως και η ηρωίδα, για σπουδές κινηματογράφου. Είχα σπουδάσει σινεμά στο Λονδίνο και συνέχισα παίρνοντας κάποια μαθήματα στο New School και το NYU. Γύρισα 8 μικρού μήκους σε ένα τρίμηνο. Είσαι ακόμα φοιτητής και σου δίνεται η ευκαιρία να πειραματιστείς με το σενάριο, να πιάσεις κάμερα στα χέρια σου, να κάνεις μοντάζ. Να συνεργαστείς με καθηγητές και συμμαθητές σου. Αυτό δεν υπάρχει στη Γαλλία...
Ρουμπέν Αμάρ: Οι σπουδές στη Γαλλία είναι εντελώς διαφορετικές. Στην Νέα Υόρκη κυριαρχεί ένα πνεύμα συνεργασίας, οι καθηγητές στέκονται από πάνω σου και βοηθούν - κι αυτό συνεχίζεται και μετά. Οταν φεύγεις από την ακαδημαϊκή κοινότητα και θέλεις να κάνεις την πρώτη σου ταινία. Στο Παρίσι το σύστημα και οι νοοτροπίες είναι πολύ διαφορετικές: όλοι περιμένουν πρώτα τη χρηματοδότηση. Αυτό μάς κάνει τεμπέληδες. Μία ολόκληρη γενιά κινηματογραφιστών που «περιμένει». Ρωτάς κάποιον τι δουλειά κάνει, σου απαντάει σκηνοθέτης και... δεν έχει κάνει ακόμα τίποτα. Υπάρχουν «πρωτοεμφανιζόμενοι» που περίμεναν μία ολόκληρη δεκαετία. Στην Νέα Υόρκη θέλεις να κάνεις ταινία και βρίσκεις τρόπο να την κάνεις. Τώρα.
Τι σημαίνει νέο, ανεξάρτητο σινεμά στις μέρες μας;
Λ. Μπεσίς: Ναι, υπάρχει ο φόβος ότι αυτή η «ευκολία», ειδικά με τις ψηφιακές τεχνολογίες να έχει οπλίσει όλων τα χέρια (και δεν εξαιρούμε τους εαυτούς μας) με μια κάμερα και όλοι πλέον να κάνουμε σινεμά. Ομως δε βρίσκω τίποτα το κακό, ή το τρομακτικό σε αυτό.
Ρουμπέν Αμάρ: Ισως χρειάζεται να περάσουμε μέσα από όλο αυτό το χάος για να κατασταλάξουμε σε μία δική μας, νέα και πραγματικά ατόφια κινηματογραφική γλώσσα. Ολοι δηλώνουμε indie σκηνοθέτες. Ολοι επιχειρούμε να σπάσουμε τα όρια όπως κάποτε το έκανε ο Κασαβέτης ή η νουβέλ βαγκ. Θα είναι πολύ ενδιαφέρον να κοιτάξουμε πίσω 20 χρόνια μετά. Να δούμε τι ακριβώς καταφέραμε. Τι πράγματι προσθέσαμε στον κινηματογραφικό διάλογο.
Το off beat σινεμά σημαίνει και πρωτότυπο σινεμά; Νεορεαλισμός σημαίνει και αλήθεια;
Ρουμπέν Αμάρ: Χμμμ καταλαβαίνω τι ρωτάτε. Οχι, από το σινεμά μέχρι την νέα τηλεόραση της Λένα Ντάναμ για παράδειγμα, οι περισσότεροι προσπαθούμε απλά να σπάσουμε το καλούπι. Αν δηλαδή το σύστημα θέλει να δείχνει κορίτσια κι αγόρια με αυτό τον τρόπο, εμείς θέλουμε να καταρρίψουμε εντελώς αυτό τον τρόπο. Αλλά μια κατασκευή είναι και αυτή, ίσως επίτηδες τραβηγμένη για να διαλύσει τον προηγούμενο μύθο. Δεν μπορείς πραγματικά να έχεις ρεαλισμό.
Λ. Μπεσίς: Ισως εμείς να παράγουμε καρικατούρες ρεαλιστικών ανθρώπων, όσο το Χόλιγουντ παράγει ψέμματα. Μόνο έτσι μπορώ να το αποσαφηνίσω.
Η Μέθοδος
Ρουμπέν Αμάρ: Προσπαθήσαμε να δουλέψουμε με τον τρόπο των σκηνοθετών που αγαπάμε. Τους Γάλλους των 60ς, τους Νεουορκέζους των 70ς και 80ς. Είμαστε πολύ επηρεασμένοι από τις ταινίες του Τζάρμους, τις πρώτες του Σκορσέζε, το ντεμπούτο του Σπάικ Λι.
Λ. Μπεσίς: Στην ουσία κάναμε street casting - σταματούσαμε ανθρώπους στο δρόμο που τραβούσαν την προσοχή μας και προσπαθούσαμε να τους κλείσουμε για την ταινία. Κάναμε κάποιες ακροάσεις σε επαγγελματίες ηθοποιούς για τους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους. Το κοριτσάκι της ταινίας ήταν το πρώτο πρώτο που είδαμε. Ηταν υπέροχη...
Ρουμπέν Αμάρ: Και μετά δουλέψαμε με πρόβες, αυτοσχεδιασμούς, παιχνίδια συστημικού role playing. Δε δώσαμε διαλόγους στους ηθοποιούς. Τους βάζαμε στη συνθήκη του σεναρίου και της σκηνής και τους αφήναμε ελεύθερους. Μας αρέσει αυτή η μέθοδος του underground ανεξάρτητου σινεμά γιατί δίνει στον ηθοποιό την ελευθερία να βρει ο ίδιος το χαρακτήρα του. Οπως και σε εμάς να βρούμε τις κινήσεις της κάμερας μέσα από τις ανάγκες της σκηνής. Πάνω από όλα θέλουμε να αφηγηθούμε μία ιστορία, όχι να κάνουμε μαγκιές με την κάμερα. Οπότε πρώτα ακούσαμε και πρώτα είδαμε και μετά αποφασίσαμε.
Λ. Μπεσίς: Πάντως υπάρχει μέθοδος στο χάος. Δεν πας για γύρισμα έτσι. Ολα έχουν αποφασιστεί με τη λήξη των προβών. Ο κόσμος μπορεί να νομίζει ότι indie σίνεμα είναι να γυρνάς στον άερα. Δε συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Το Ψαράκι, το Πουλί & ο Κυνόδοντας
Ρουμπέν Αμάρ: Λατρεύουμε τους νεοϋορκέζους indie σκηνοθέτες, τη νουβέλ βαγκ των 60ς, αλλά και το νέο ρεύμα ελληνικού κινηματογράφου: Κυνόδοντας, Attenberg, Το Αγόρι Τρώει το Φαγητό του Πουλιού. Τι υπέροχο σινεμά κάνετε!
Λ. Μπεσίς: Γνωριστήκαμε με τον Ευθύμη Φιλίππου και προσπαθήσαμε να τον κλείσουμε για την επόμενη ταινία μας αλλά τον πετύχαμε στην πιο πολυάσχολη εποχή της μέχρι τώρα καριέρας του. Ηταν πολύ γλυκός, αλλά μας είπε το πρόγραμμά του -τις νέες ταινίες της Τσαγγάρη, του Λάνθιμου, του Μακρίδη- και ήταν αδύνατον για τα επόμενα 2 χρόνια να συντονιστούμε. Ευχόμαστε όμως να το κάνουμε στο μέλλον!
Διαβάστε τη γνώμη του Flix για το «Κολύμπα Μικρό Μου Ψαράκι, Κολύμπα»
