Φωτογραφίες: Μιχάλης Κωνσταντάς
Η πρώτη του εμφάνιση στο «Xenia» του Πάνου Χ. Κούτρα υπήρξε αποκαλυπτική, όχι μόνο ενός ανεξάντλητου ταλέντου αλλά και μιας ορμής που υπήρξε σαρωτική.
Η εμβληματική ενσάρκωση του Ντάνυ δίπλα στον επίσης εμβληματικό Οδυσσέα του Νίκου Γκέλια στην ιστορία των δύο αδερφών Αλβανών δεύτερης γενιάς που αναζητούσαν μαζί με το όνειρό τους μια ταυτότητα και μια χώρα, έκανε την ταινία να αφήσει ένα σημάδι που υπήρξε καταλυτικό για τη ρύθμιση της νομοθεσίας για τα παιδιά δεύτερης γενιάς Αλβανών στην Ελλάδα και μαζί μια διαρκής υπενθύμιση για αυτά που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα.
Ταυτόχρονα έγινε το εφαλτήριο για μια υπέροχη καριέρα.
Γεννημένος στην Ελλάδα, ο Κώστας Νικούλι όχι μόνο δεν έκρυψε την αλβανική καταγωγή του, αλλά υπήρξε «ξένος» στην ίδια του τη χώρα και εξερεύνησε μέσα στα χρόνια μόνος του τη γλώσσα των γονιών του, τις καταβολές τους, τα βιώματα που έφερε αλλά δεν ήταν δικά του. Και περνώντας τα σύνορα χωρών και στερεοτύπων, έπαιξε στο θέατρο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, αλλάζοντας ρόλους, εξελίσσοντας την τέχνη του, για να γίνει ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του με εμπιστοσύνη πάντα στο ταλέντο του και τη διάθεσή του να μαθαίνει.
Τον συναντήσαμε με αφορμή το «Κρέας», πρώτη ταινία του Δημήτρη Νάκου που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Τορόντο και ετοιμάζεται για την έξοδό της στις ελληνικές αίθουσες στις 6 Μαρτίου. Στην ταινία ο Κώστας Νικούλι παίζει στην πραγματικότητα τον πρώτο μεγάλο, πρωταγωνιστικό ρόλο στο σινεμά, έντεκα χρόνια μετά το «Xenia». Υποδύεται τον Χρήστο, αλβανικής καταγωγής, που μεγαλώνει σε μια ξένη οικογένεια σαν ο αφοσιωμένος παραγιός ενός προύχοντα σε μια πόλη της ελληνικής επαρχίας. Με κατεβασμένο το κεφάλι, πάντοτε με ένα αίσθημα ότι χρωστάει στους άλλους την ύπαρξή του, υπακούει χωρίς να αντιμιλά σε διαταγές, θελήματα, μέχρι και απονενοημένες συμφωνίες όταν θα πρέπει να καλύψει ένα έγκλημα προκειμένου η οικογένεια του αφεντικού του να τη βγάλει καθαρή.
Πώς έφτασε σε σένα το «Κρέας»;
Συνάντησα πρώτη φορά τον Δημήτρη ως βοηθό σκηνοθέτη του Βασίλη Κεκάτου στο βίντεο κλιπ που κάναμε για τα τραγούδια του Παύλου Παυλίδη. Εκεί γνωριστήκαμε, αλλά αυτός είχε ήδη κάτι στο μυαλό του. Μου είπε πως ήθελε να μου στείλει το σενάριο για μια ταινία και ένα ρόλο που με είχε σκεφτεί. Διάβασα το σενάριο και δεν ξέρω... Ταυτίστηκα αμέσως. Βρήκα μέσα στην ιστορία του ηρωά μου κάτι πολύ προσωπικό. Μπήκα στην ταινία σχεδόν χωρίς να το σκεφτώ...»
Ποιο ήταν το στοιχείο που σε έκανε να ταυτιστείς με τον Χρήστο;
Ο χαρακτήρας του Χρήστου είναι αλβανικής καταγωγής. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Με αγγίζει το γεγονός πως γενικά οι ρόλοι που αναλαμβάνουμε στη ζωή τελικά τους έχουμε επιλέξει οι ίδιοι. Αυτό που δηλώνουμε είναι και αυτό που κουβαλάμε στη συνέχεια, είτε ως ταυτότητα, ως καταγωγή, ως τα πάντα. Κατάλαβα πολύ τον Χρήστο που επειδή έρχεται από κάπου αλλού νιώθει ξένος και επειδή η οικογένειά του είναι απούσα, νιώθει υποχρεωμένος σε όσους τον έχουν δεχτεί στη δική τους, έστω και ως παιδί για όλα τα θελήματα. Ο Χρήστος νιώθει διαρκώς ευγνώμων για ό,τι του δίνουν, αφήνοντας έτσι να του πάρουν τα πάντα. Βάζει όμως ο ίδιος τον εαυτό του σε αυτή τη θέση. Δεν αντιδρά. Δεν διεκδικεί. Είναι εγκλωβισμένος μέσα στο ρόλο που έχει επιλέξει.
Νιώθεις έτσι;
Νιώθω πολλές φορές πως είμαι εγκλωβισμένος κι εγώ. Κάνω παραχωρήσεις, συμβιβασμούς. Δεν ρισκάρω τόσο. Δεν μπαίνω στη διαδικασία να διεκδικήσω παραπάνω απ' όσο θα ήθελα. Δεν ζητάω παραπάνω πράγματα.
Η αλβανική καταγωγή σου είναι κάτι που νιώθεις ότι σε έχει περιορίσει; Πώς αντιδράς όταν σου ζητάνε να παίξεις ξάνα έναν Αλβανό;
Είναι κάτι που κουβαλάω. Δεν με έχει περιορίσει σε τίποτα, αλλά δεν είναι και κάτι που χρησιμοποιώ. Ισως πολλές φορές παλιότερα να την έβαζα μπροστά και έτσι κάπως άφηνα τον άνθρωπο Κώστα πιο πίσω. Δημιουργούσα ένα κενό ανάμεσα στην καταγωγή μου και σε αυτό που είμαι εγώ. Αυτό άρχισα να μελετάω - και κάθε φορά που καλούμαι να υποδυθώ κάποιον ήρωα αλβανικής καταγωγής με βοηθάει να αναζητήσω τα βιώματα που δεν έχω ζήσει. Μπορεί να δηλώνω ότι είμαι Αλβανός, αλλά δεν έχω μεγαλώσει στην Αλβανία. Δεν μίλαγα καλά αλβανικά, αλλά μέσα από τους ρόλους έχω αρχίσει να τα μαθαίνω. Μπαίνω σε μια διαδικασία να επικοινωνώ με τον πατέρα μου περισσότερο. Σαν να προσπαθώ να κατανοήσω το βίωμα τους που ανεπαίσθητα μεταφέρθηκε και σε μένα. Οι ίδιοι προσπάθησαν πολύ να μην μου το μεταβιβάσουν, αλλά ασυνείδητα έγινε. Οπότε οποιαδήποτε επαφή με την αλβανική μου καταγωγή είναι ένας τόπος εξερεύνησης και ανακάλυψης.
Αυτό που επιζητώ είναι να βρίσκομαι μέσα στο περιβάλλον του σινεμά. Νιώθω πολύ οικεία μέσα σε αυτό. Και δεν με ενδιαφέρει να είμαι ο πρωταγωνιστής. Με ενδιαφέρει να βλέπω το πώς συμβαίνει το σινεμά. Το πώς φωτίζεται ένας χώρος, που μπαίνει η κάμερα, όλες τις λειτουργίες που γεννούν μια ταινία. Συνειδητοποίησα πρόσφατα ότι έβλεπα σινεμά με τη μητέρα μου. Βλέπαμε DVD από το βίντεο κλαμπ. Είχαμε μια τέτοια σχέση. Δημιουργούσαμε μια σχέση, μοιραζόμασταν κάτι, βλέπαμε μια ταινία.»
Τι ήταν πιο δύσκολο στον Χρήστο. Το να μένει πάρα πολλή ώρα ήρεμος ενώ από μέσα του βράζει ή να εκρήγνυται όταν τελικά νιώθει πως πρέπει κάπως να αντιδράσει;
Η δουλειά με τον Δημήτρη ήταν πολύ οργανωμένη. Ηξερε από πριν πόσες πρόβες θα χρειαστεί, τι ακριβώς θα κάνει στο γύρισμα. Αυτό δημιούργησε ένα αίσθημα ασφάλειας. Και είναι πολύ επικοινωνιακός. Τον ενδιέφερε η γνώμη μας. Επίσης ζήσαμε για ένα μήνα στην Κύμη, οι χώροι ήταν φυσικοί, οπότε μπήκαμε τελείως μέσα στο κλίμα της ιστορίας της ταινίας. Για μένα το πιο δύσκολο ήταν πως αυτός ο ήρωας εισπράττει αυτό που συμβαίνει. Το γεγονός ότι το ρουφάει μέσα του και το κρατάει εκεί, χωρίς να αντιδρά. Και στη συνέχεια αρχίζει να βρίσκει δικαιολογίες που κάνουν θεμιτή την απόφαση των άλλων για τη ζωή του. Εκεί κάπου τον συναντώ κι εγώ, όταν αναρωτιέμαι αν δεν έχω τρόπους αντίδρασης στα πράγματα.
Οταν παίζεις, στη σκηνή ή στο γύρισμα μιας ταινίας, νιώθεις πιο ελεύθερος;
Νομίζω πως η δουλειά με τον εαυτό σου γίνεται πιο πολύ όταν είσαι μόνος σου, όταν μελετάς για ένα ρόλο, όταν προσπαθείς να βρεις τι κοινά έχεις μαζί του, να τον κατανοήσεις ή και να τον απορρίψεις. Στη σκηνή, στο γύρισμα τα πράγματα είναι πιο τεχνικά. Εκεί είσαι πλέον ένα εργαλείο. Η δουλειά έχει γίνει πιο πριν.
Ξεκίνησες από το σινεμά, παίζεις διαρκώς στο σινεμά, σε ταινίες μικρού μήκους, σε περάσματα ή μικρούς ρόλους από ταινίες μεγάλου μήκους. Τι είναι το σινεμά για σένα και πώς θες να είσαι μέσα σε αυτό;
Αυτό που επιζητώ είναι να βρίσκομαι μέσα στο περιβάλλον του σινεμά. Νιώθω πολύ οικεία μέσα σε αυτό. Και δεν με ενδιαφέρει να είμαι ο πρωταγωνιστής. Με ενδιαφέρει να βλέπω το πώς συμβαίνει το σινεμά. Το πώς φωτίζεται ένας χώρος, που μπαίνει η κάμερα, όλες τις λειτουργίες που γεννούν μια ταινία. Συνειδητοποίησα πρόσφατα ότι έβλεπα σινεμά με τη μητέρα μου. Βλέπαμε DVD από το βίντεο κλαμπ. Είχαμε μια τέτοια σχέση. Δημιουργούσαμε μια σχέση, μοιραζόμασταν κάτι, βλέπαμε μια ταινία. Και γι' αυτό δεν με ενδιαφέρει το ποιος είναι ο ρόλος. Με ενδιαφέρει να απολαμβάνω τη διαδικασία. Να είμαι εκεί.
Αυτό θέλω να κάνω στη ζωή μου. Και από εκεί και έπειτα προσπαθώ να μπορώ να αφηγηθώ μια ιστορία μέσα από ό,τι κάνω. Είναι η δουλειά μας, από αυτήν ζούμε, αλλά οι ηθοποιοί έχουμε τη δυνατότητα να λέμε ιστορίες, να ζούμε σε άλλους κόσμους, να φανταστούμε ότι είμαστε κάποιοι άλλοι. Είναι απελευθερωτικό και ταυτόχρονα εγκλωβιστικό. Είναι μια ελευθερία που βρίσκεται μέσα σε ένα πολύ αυστηρό πλαίσιο. Βρίσκεις το χώρο σου μέσα σε αυτό και αφήνεσαι.»
Από το παιδί του «Xenia» τι έχει αλλάξει;
Θυμάμαι πρώτη συνέντευξη ever που μου έκαναν ποτέ. Στην Κοζάνη στα γυρίσματα του «Xenia». Στο Flix. Και με είχατε ρωτήσει πώς είναι η εμπειρία. Δεν είχα ιδέα από σινεμά, δεν ήξερα τι σημαίνει συνέντευξη. Είπα μόνο πως «το σινεμά είναι ένα μεγάλο ψέμα». Χάρηκα που δεν το βάλατε ποτέ. Από εκείνη την εποχή προσπαθώ να κρατήσω την αθωότητα που είχα. Δεν υπάρχει πια. Είναι σαφές. Αλλά προσπαθώ πολλές φορές να έρθω σε επαφή με εκείνο το αίσθημα. Πολύ αργότερα κατάλαβα ότι αυτό έβλεπα τον Πάνο να προσπαθεί να κάνει σε όλη τη διαδικασία της παραγωγής του «Xenia», να προσπαθεί να διατηρήσει αυτήν την αθωότητα και να κρατήσει γερό ένα πυρήνα, τη δημιουργία μιας οικογένειας. Αυτό κατάλαβα από τον Πάνο, αυτό με συγκινεί και αυτό προσπαθώ να κάνω διαρκώς και στη ζωή μου και καλλιτεχνικά. Αυτό προσπαθώ να ανακαλώ. Αυτό στοχεύω. Να δημιουργήσω «οικογένειες» μέσα στις οποίες νιώθω ασφαλής και ελεύθερος. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον υπάρχει πάντα χώρος για να ανθίσουν πράγματα...
Αυτή τη στιγμή παίζεις στο θέατρο, στο έργο «Η Κληρονομιά Μας» σε σκηνοθεσία του Γιάννη Μόσχου, αλλά σε βλέπομε και στην τηλεόραση, ενώ κάνεις και γυρίσματα για τους «Αθώους» του Νίκου Κουτελιδάκη που θα προβληθεί από τη νέα σεζόν στο MEGA. Θα έλεγες ότι τα πράγματα για έναν νέο ηθοποιό ή και νεότερο από σένα είναι εύκολα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;
Δεν μπορείς ποτέ να πεις πως τα πράγματα είναι άσπρα ή μαύρα. Τη στιγμή που τα πράγματα είναι εύκολα, έρχεται η επόμενη χρονιά που είναι πιο δύσκολα. Θα έλεγε κανείς πως τα πράγματα είναι περισσότερο δύσκολα με αναλαμπές ευκολίας. Αλλά το κυριότερο είναι πως όσο εύκολο - σε εισαγωγικά - κι αν είναι να βρεις δουλειά το πραγματικά δύσκολο είναι η διαδικασία να την υπηρετήσεις σωστά. Και επίσης η κάθε επιλογή σε καθορίζει. Εχω αποδεχτεί πως αυτό θέλω να κάνω στη ζωή μου. Και από εκεί και έπειτα προσπαθώ να μπορώ να αφηγηθώ μια ιστορία μέσα από ό,τι κάνω. Είναι η δουλειά μας, από αυτήν ζούμε, αλλά οι ηθοποιοί έχουμε τη δυνατότητα να λέμε ιστορίες, να ζούμε σε άλλους κόσμους, να φανταστούμε ότι είμαστε κάποιοι άλλοι. Είναι απελευθερωτικό και ταυτόχρονα εγκλωβιστικό. Είναι μια ελευθερία που βρίσκεται μέσα σε ένα πολύ αυστηρό πλαίσιο. Βρίσκεις το χώρο σου μέσα σε αυτό και αφήνεσαι.
Το «Κρέας» του Δημήτρη Νάκου θα παίζεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 6 Μαρτίου σε διανομή της Feelgood Entertainment.
