Γεν Ταν: Αγγίζοντας το κινηματογραφικό Ζεν

Γεννημένος στη Μαλαισία αλλά εγκατεστημένος εδώ και χρόνια στο Οστιν του Τέξας, ο Γεν Ταν έκανε την πρώτη μεγάλου μήκους του «Happy Birthday» το 2002, σε μια εποχή που το ανεξάρτητο αμερικάνικο σινεμά ανακάλυπτε πως το queer cinema εκτός από πολεμικό, οργισμένο, επιθετικό, μπορεί να είναι επίσης πολύχρωμο, χαρούμενο, εμπορικό. Το «Happy Birthday» δεν ανήκε σε αυτή την κατηγορία. Hταν ένα φιλμ σοβαρό, θλιμμένο, ελάχιστα ελκυστικό ακόμη και για το gay κοινό, αλλά μια σπουδαία ταινία ούτως ή άλλως.

Το 2008 το «Ciao» υπήρξε μια ακόμη εξαιρετική ταινία, ένα χαμηλότονο δράμα για την σύντομη συναισθηματική σχέση δυο ανθρώπων που τους ενώνει η απουσία ενός τρίτου. Μετρημένο και γοητευτικό, έφερε το σινεμά του Γεν Ταν στο σημείο μιας σχεδόν Ζεν κινηματογραφικής ωριμότητας και μας έκανε να περιμένουμε με ανυπομονησία το επόμενο βήμα.

Το «Pit Stop» μοιάζει να κινείται στο ίδιο ύφος: Δυο άντρες ζουν στην ίδια μικρή πόλη του Τέξας αλλά δεν γνωρίζει ο ένας τον άλλο. Ο Γκέιμπ προσπαθεί να ξεπεράσει την ατυχή σχέση του με έναν παντρεμένο άντρα και βρίσκει καταφύγιο στην πρώην γυναίκα του και την μικρή του κόρη. Ο Ερνέστο ένας ισπανικής καταγωγής εργάτης, ετοιμάζεται να χωρίσει τον φίλο του και περνά όλον τον ελεύθερο χρόνο του στο νοσοκομείο όπου ένας πρώην εραστής του βρίσκεται σε κώμα. Οι δυο τους θα συναντηθούν λίγο πριν το τέλος του φιλμ για να ανακαλύψουν, ότι η αγάπη, δεν έχει εξαφανιστεί εντελώς από τη ζωή τους.

Το φιλμ έκανε μόλις την πρεμιέρα του στο τμήμα NEXT του Sundance και οι κριτικές υπήρξαν εξαιρετικές. Το Variety συνέκρινε την ταινία με το «Weekend» του Αντριου Χέι, μια από τις καλύτερες ταινίες (gay ή μη) της περσινής χρονιάς και μίλησε για ένα φιλμ που έχει την ευκαιρία να κάνει το άνοιγμα σε ένα μεγαλύτερο κοινό από αυτό που παραδοσιακά θα έβλεπε μια ταινία με gay θεματική. Αυτό ακριβώς δηλαδή στο οποίο ελπίζει κι ο δημιουργός της όπως εξηγεί πιο κάτω...

H ιστορία της ταινίας διαδραματίζεται σε μια πολύ συγκεκριμένη αμερικάνικη περιοχή. Κι όχι απλά μιλώντας γεωγραφικά. Τι είναι αυτό που την κάνει «παγκόσμια»;

Δεν είχα ζήσει ποτέ σε μια μικρή πόλη της Αμερικής, αλλά πάντα, ο τρόπος που προσεγγίζω τις ιστορίες και τους χαρακτήρες μου, έχει να κάνει με την προσπάθειά μου να δημιουργήσω κάτι που να απηχεί σε μένα προσωπικά. Οταν το καταφέρνω, νομίζω ότι επιτρέπω και σε άλλους να το νιώσουν, η ιστορία ανοίγεται σε όλους.

Οπως σε όλες τις ταινίες σου, έτσι και στο «Pit Stop», οι χαρακτήρες σου μοιάζουν ευάλωτοι, πληγωμένοι. Τι είναι αυτό που τους κάνει τόσο ενδιαφέροντες για σένα;

Ενα μεγάλο κομμάτι της ανάπτυξής του εαυτού μας, του πως ωριμάζουμε, έχει να κάνει με τα πράγματα που μας πληγώνουν. Υπάρχει κάτι πολύ ευχάριστο, μια αίσθηση δικαίωσης στο να βλέπεις ανθρώπους να βιώνουν κάτι δύσκολο και να προχωρούν μπροστά, να εξελίσσονται.

Εν τούτοις ακόμη κι αν συχνά τα φιλμ σου μοιάζουν «θλιμμένα», είναι πάντα χαμηλότονα, ποτέ μελοδραματικά. Και το «Pit Stop» δεν αποτελεί εξαίρεση. Από που θα έλεγες ότι αντλείς τις αναφορές σου; Ειδικά σε αυτό το φιλμ;

Υπάρχουν τρεις ταινίες που θα έλεγα ότι με επηρέασαν όσο δούλευα το «Pit Stop». To «Η Αλίκη δεν Μένει πια Εδώ» του Μάρτιν Σκορσέζε, η «Ποίηση» του Λι Τσανγκ-Ντονγκ και το «Still Walking» του Χιροκάζου Κόρεεντα. Για μένα η «Αλίκη» είναι ένα εμβληματικό κομμάτι καθαρόαιμης Americana στον τρόπο που απεικονίζει τις μικρές πόλεις και τον τρόπο ζωής τους. Είναι μια ταινία που μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση όταν την είδα για πρώτη φορά ως έφηβος στην Μαλαισία. Η «Ποίηση» και το «Still Walking» είναι τόσο Ζεν στον τρόπο που αφηγούνται την ιστορία τους και στο πως κατορθώνουν να μεταδίδουν σημαντικά μαθήματα μέσα από μικρές, ελάχιστες χειρονομίες.

H gay ζωή στις ταινίες σου δεν μοιάζει με αυτή που βλέπεις συχνά στο σινεμά. Θα έλεγες ότι η εμπειρία του να είσαι gay σήμερα, είναι κάτι που ακόμη και οι ίδιοι οι gay σκηνοθέτες κοιτάζουν με μια στερεοτυπική, λάθος ματιά;

Ισως, αλλά ο καθένας μας έχει τον δικό του τρόπο να βλέπει τα πράγματα. Δεν νομίζω ότι ωφελεί να αναλύουμε κάτι τέτοιο τοποθετώντας μια ταινία, ή έναν σκηνοθέτη απέναντι σε έναν άλλο. Ολοι μας εκφραζόμαστε με έναν διαφορετικό τρόπο και ο καθένας για τους λόγους του, μέσα από διαφορετικούς χαρακτήρες είτε αυτοί μοιάζουν στερεοτυπικοί ειτε οχι. Τα στερεότυπα όμως θα υπάρχουν πάντα. Αλλά δεν προσπαθώ συνειδητά να πάω ενάντια σε κάποιο συγκεκριμένο ρεύμα. Απλά προσφέρω μια διαφορετική οπτική σε έναν διάλογο. Και νομίζω ότι αυτό που κάνει την gay κοινότητα τόσο διαφορετική, είναι η ποικιλομορφία της, το πόσο διαφορετικοί είμαστε ο ένας από τον άλλο. Και κομμάτι της δουλείας μου, είναι να δείχνω αυτό ακριβώς στο σινεμά.

Το new queer cinema έχει προχωρήσει πολύ από τις μέρες που ξεκίνησε στην δεκαετία του 80 με σκηνοθέτες όπως ο Τοντ Χέινς, ή ο Γκρεγκ Αρακι. Θα έλεγες ότι κάτι από το κίνημα εκείνο υφίσταται ακόμη; Η ίσως δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για κάτι τέτοιο σήμερα;

Το queer cinema είναι ζωντανό και είναι εντάξει. Και πιστεύω ότι θα υπάρχει πάντα ανάγκη γι αυτό, καθώς δεν θα είμαστε ποτέ πλειοψηφία και είναι απαραίτητο να υπάρχει. Το πιο σημαντικό όμως είναι, μπορεί το queer cinema να γίνει προσιτό σε όλους τους άλλους, εκτός του gay κοινού; Μπορεί το ευρύ κοινό να βλέπει μια gay ταινία και να νιώθει το ίδιο κοντά στους χαρακτήρες και την ιστορία όπως όταν βλέπει ένα φιλμ με ετεροφυλόφιλους χαρακτήρες; Οταν εγώ βλέπω μια straight ερωτική ιστορία, μπορώ να νιώσω όλα τα ίδια συναισθήματα με έναν straight θεατή. Θα ήθελα να δω το ίδιο να συμβαίνει και αντίστροφα, όταν οι staright βλέπουν αντίστοιχα μια εξίσου καλή gay ερωτική ιστορία...

Πόσο εύκολο είναι να κάνεις ταινίες που δεν μοιάζουν «ευπώλητες». Δίχως φιλοδοξίες να ξεκινήσουν πλειοδοτικούς πολέμους σε φεστιβάλ σαν το Sundance; Θα έλεγες ότι το κλίμα είναι καλύτερο σήμερα απ όταν ξεκίνησες να κάνεις σινεμά;

Είναι δύσκολο, αλλά δεν είναι κάτι που μπορώ να ελέγξω. Το κλίμα είναι πιο δύσκολο από πριν, αλλά δεν ήταν ποτέ εύκολο στ΄ αλήθεια. Από την άλλη νιώθω εντάξει με το ότι στο τέλος, αυτό που πρέπει να κάνεις είναι μια καλή ταινία, ασχέτως του πόσο εμπορική ειναι. Αυτό είναι το μόνο που θα καθορίσει την τύχη της ταινίας σου. Σίγουρα πολλά καλά φιλμ χάνονται στα γρανάζια της μηχανής, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι μια καλή ταινία θα αποκτήσει τη ζωή της, ακόμη κι αν χρειαστεί να περάσουν χρόνια. Η μεγαλύτερη απογοήτευση μου σχετικά με τη δουλειά, είναι ότι στις μέρες μας, μοιάζει σχεδόν αδύνατον να ζήσεις κάνοντας αποκλειστικά ανεξάρτητες ταινίες. Και δεν είμαι σίγουρος ότι πρόκειται ποτέ να υπάρξει μια λύση γι αυτό.

Δείτε στο video ένα απόσπασμα από το «Pit Stop»