Συνέντευξη

«Η τέχνη είναι η καλύτερη απάντηση στον τρόμο»: Η Υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας, Φλερ Πελερέν, μιλά στο Flix

στα 10

Την συναντήσαμε λίγο μετά την επίθεση στην Charlie Hebdo και μας μίλησε αποκλειστικά για τον πολιτισμό ως την καλύτερη αντίδραση στο μίσος.

«Η τέχνη είναι η καλύτερη απάντηση στον τρόμο»: Η Υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας, Φλερ Πελερέν, μιλά στο Flix

Γεννημένη στην Κορέα, υιοθετημένη από Γάλλους γονείς σε βρεφική ηλικία, η Φλερ Πελερέν είναι είναι η πρώτη υπουργός Κορεατικής Καταγωγής στην ιστορία της Γαλλίας. Υπήρξε η πρώτη υπουργός πολιτισμού που τόλμησε να απαντήσει ότι δεν έχει διαβάσει κανένα βιβλίο του νομπελίστα πλέον Πατρίκ Μοντιανό, καθώς η ενασχόληση της με την πολιτική δεν την αφήνει πλέον όσο χρόνο θα ήθελε για διάβασμα, προκαλώντας έναν μικρό σοκ στην χώρα της. Οχι μόνο γιατί ένας Yπουργός Πολιτισμού οφείλει να διαβάζει, αλλά πιθανότατα γιατί ένας πολιτικός απάντησε με ειλικρίνεια, λέγοντας την αλήθεια σε μια ερώτηση.

Την συναντήσαμε στο Παρίσι στα πλαίσια του Rendez-vous with French Cinema που διοργανώνει η Unifrance, και μίλησε αποκλειστικά για την Ελλάδα στο Flix, για τον ρόλο που οφείλει να παίξει το σινεμά κι ο πολιτισμός στις μέρες μετά την επίθεση στην Charlie Hebdo.

Διαβάστε ακόμη: #JeSuisCharlie: Μεγαλύτερος κίνδυνος όλων, o φόβος και η αυτολογοκρισία

Εχετε πει ότι ανάμεσα στα πράγματα που δέχτηκαν επίθεση πρίν λίγες μέρες στα γεγονότα του Charlie Hebdo ήταν ο ίδιος ο πολιτισμός κι αναρωτιέμαι αν εσείς σαν υπουργός πολιτισμού έχετε μια απάντηση σε αυτή την επίθεση.

Οφείλω να έχω μια απάντηση κι αυτή η απάντηση είναι κάτι πάνω στο οποίο δουλεύουμε αυτή την στιγμή. Ξέρετε ανέλαβα την θέση της Υπουργού Πολιτισμού μόλις πριν τέσσερις μήνες αλλά από την πρώτη στιγμή ήξερα πως ένα από τα βασικά πράγματα στα οποία ήθελα να επικεντρωθώ ήταν η εκπαίδευση, ο τρόπος να κάνουμε τον πολιτισμό μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος, σε συνεργασία με το υπουργείο παιδείας με το οποίο δουλεύουμε ήδη στενά. Αλλά αυτό που ζήσαμε, και που ήταν τόσο τρομερό, δείχνει την απόλυτη ανάγκη του πολιτισμού καθώς είναι ο πολιτισμός που βοηθά τους ανθρώπους να αναπτύξουν μια κριτική σκέψη και να αντισταθούν στον φονταμενταλισμό, σε λανθασμένες ιδεολογίες, σε δόγματα. Θεωρώ λοιπόν απολύτως απαραίτητο για την κυβέρνησή μας να μην παρέχει μόνο μια απάντηση σε αυτή την επίθεση σε ότι αφορά στην ασφάλεια της χώρας και των πολιτών -το οποίο είναι φυσικά πρωταρχικό- αλλά να αντιδράσει και με έναν διαφορετικό τρόπο μέσω του πολιτισμού και του παιδαγωγικού τομέα. Προσπαθούμε λοιπόν να δημιουργήσουμε δράσεις σε όλα τα σχολεία στην Γαλλία, να δείξουμε για παράδειγμα ταινίες σαν το «Timbuktu», αλλά και να εξηγήσουμε στους μαθητές την κατάσταση. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσει μια συζήτησή, μια γόνιμη σκέψη παρά από την τέχνη, από ταινίες σαν αυτή. Κι αυτή η κουβέντα, αυτός ο διάλογος είναι κατά τη γνώμη μου κάτι που λείπει σήμερα. Ειδικά αφού οι νέοι έχουν πρόσβαση σε ένα τεράστιο απόθεμα πληροφορίας στο internet ,αλλά πολλές φορές δεν έχουν τα κλειδιά να αποκρυπτογραφήσουν αυτή την πληροφορία και τον τρόπο να αποκτήσουν μια κριτική απόσταση απ ότι διαβάζουν, βλέπουν ή ακούν. Νομίζω ότι ο ρόλος του υπουργείου, αλλά και της καλλιτεχνικής κοινότητας, των δημιουργών, που μπορώ να σας πω ότι είναι έτοιμοι να αναλάβουν δράση μαζί μου, είναι να βοηθήσουν τους νέους μέσα από το έργο τους να αναπτύξουν μια αυτόνομη σκέψη. Και δεν νομίζω πως μπορεί να υπάρξει καλύτερη απάντηση στον τρόμο, από την τέχνη.

Σε εποχές κρίσης, και ειδικά σε συμβάντα σαν αυτό του Παρισιού, συνήθως, αυτό που έρχεται πρώτο είναι η ανάγκη για ασφάλεια. Οι υπόλοιποι συνάδελφοί σας στην κυβέρνηση μοιράζονται αυτή την πίστη σας, την άποψή σας;

Απολύτως. Υπάρχουν δυο είδη κρίσης που μπορεί να κάνουν κάποιους να πιστέψουν ότι η τέχνη δεν έχει την σημασία που πραγματικά έχει. Μια οικονομική κρίση όπου οι άνθρωποι θεωρούν ότι δεν έχουμε τα κεφάλαια για να στηρίξουμε τον πολιτισμό. Όταν ανέλαβα την θέση, είχα ασφαλώς συνομιλίες με τον πρωθυπουργό και συμφωνήσαμε ότι ο πολιτισμός αποτελεί προτεραιότητα αυτής της κυβέρνησης, ασχέτως με οτιδήποτε συμβεί. Το πρωί των γεγονότων του Charie Hebdo, στην πραγματικότητα λίγο πριν συμβούν, ο Πρωθυπουργός είχε μόλις ανακοινώσει πως ο προϋπολογισμός για τον πολιτισμό που επρόκειτο να παραμείνει σταθερός για τα επόμενα τρία χρονιά θα αυξανόταν σημαντικά. Ηταν μια ουσιαστική νίκη για μένα. Το ότι ακόμη και σε εποχής οικονομικής κρίσης δείχνουμε την ανάγκη, την προτεραιότητα που έχει ο πολιτισμός. Από την άλλη σε εποχές πολιτικής ή κοινωνικής κρίσης όπως αυτή που βιώνουμε, ένα λάθος που μπορεί να γίνει είναι να θεωρήσεις ότι η μόνη απάντηση είναι αυτή που αφορά στην ασφάλεια. Κι όπως σας εξήγησα η κυβέρνησή μας πιστεύει ότι η απάντηση πρέπει να είναι κι ο πολιτισμός και η παιδεία. Αλλά οφείλω να πω κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό πως αυτή η απάντηση δε ξεκινά μόνο από το υπουργείο, από την κυβέρνηση. Ηδη πολλοί δημιουργοί έχουν εκφράσει την επιθυμία να δώσουν την δική τους απάντηση και ο ρόλος μας είναι να τους κατευθύνουμε και να τους στηρίξουμε. Τις επόμενες εβδομάδες λοιπόν θα δούμε μια σειρά από δράσεις πολιτισμού υπέρ της ελευθερίας του λόγου, της έκφρασης, της δημιουργίας. Και υπέρ ενός πνεύματος που ήταν το πνεύμα του Charlie Hebdo. Ενα ατίθασο, χιουμοριστικό, πνεύμα. Και είμαι σίγουροι πως οι καλλιτέχνες θα με ακολουθήσουν στα σχολεία, ή στα προάστια, στις πιο φτωχές περιοχές της χώρας καθώς πιστεύω πως μόνο η τέχνη μπορεί να είναι το μέσο μιας πνευματικής ενηλικίωσης.

fleur pelerin

Μιλήσατε για την ελευθερία του λόγου αλλά μοιάζει να υπάρχει ένα όριο όταν για παράδειγμα ο Dieudonne συλλαμβάνεται για το «Je Suis Charlie Coulibaly» ποστ του στο Facebook.

Υπάρχει φυσικά. Είναι εκεί στην διακήρυξη των δικαιωμάτων μας, στους νόμους μας. Πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία. Η ελευθερία κάποιου δεν μπορεί να καταπατά τον νόμο, ή τα δικαιώματα ενός άλλου. Και η ελευθερία της έκφρασης είναι κάτι πολύ σημαντικό στην Γαλλία. Είναι συνώνυμο με την ίδια τη χώρα. Και ναι, μπορείς να γίνεις προκλητικός, να ενοχλήσεις, να επιτεθείς σε ευαισθησίες και ιδέες, αλλά όχι να υπερβείς τον νόμο. Κι όταν ο λόγος σου είναι ρατσιστικός ή λόγος μίσους, μια απολογία για την τρομοκρατία τότε δεν μιλάμε πια για την ελευθερία του λόγου, αλλά για εγκλήματα. Δεν είναι απόφαση ενός δικαστή, είναι νόμος, είναι κάτι στο οποίο οφείλεις να απαντήσεις γιατί ο νόμος της χώρας το ορίζει. Ναι η ελευθερία της έκφρασης είναι πολύ σημαντική, αλλά στα όρια του νόμου.

Μιλήσατε για το «Timbuktu» νωρίτερα, μια ταινία που έχει μεν Γαλλικά κεφάλαια, αλλά που δεν είναι στ΄αλήθεια γαλλική. Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα, το «Winter Sleep» του Τσεϊλάν φέτος θα ήταν ένα ακόμη. Είναι ενδιαφέρον ότι και τα δύο είναι ταινίες από μουσουλμανικές χώρες που πραγματοποιήθηκαν κυρίως με Γαλλική υποστήριξη.

Αυτό που πιστεύω και που ως ένα σημείο είναι ήδη πράξη στην χώρα μας, αυτό που θα ήθελα να συνεχίσει να συμβαίνει, είναι πως οποιοσδήποτε στον κόσμο έχει προβλήματα να κάνει την ταινία που θέλει στην χώρα του, λόγω προβλημάτων με την ελευθερία του λόγου ή της καλλιτεχνική τους έκφρασης, θα ήθελα να σκεφτεί πως αν δεν μπορώ να την κάνω εδώ, θα την κάνω στη Γαλλία. Θα ήθελα η Γαλλία να είναι η χώρα όπου είναι δυνατόν να κάνει κάτι τέτοιο και η χώρα όπου θα μπορούσε να βρει οικονομική υποστήριξη για την δουλεία του. Ο Αμπντεραμάν Σισακό βρήκε αυτή την υποστήριξη από την Γαλλία και είμαστε περήφανοι γι αυτό!

Νιώθετε ότι είναι ακόμη πιο σημαντικό να υποστηρίξετε ακόμη περισσότερο ένα τέτοιο σινεμά, δημιουργών που προέρχονται από την Βόρεια Αφρική, ή από τον μουσουλμανικό κόσμο;

Πάντα πίστευα ότι είναι σημαντικό να υποστηρίζουμε το διαφορετικό. Δεν νομίζω ότι τα γεγονότα του Charlie Hebdo θα αλλάξουν την στάση μας, δεν χρειάζεται να πεθάνουν άνθρωποι για να αντιληφθούμε ότι οφείλουμε να ακούμε και να υποστηρίζουμε την διαφορετικότητα, τις μη κυρίαρχες κουλτούρες της χώρας. Είναι κάτι πάνω στο οποίο δούλευα πριν καν ασχοληθώ με την πολιτική, στο πως να προωθήσεις, να ενισχύσεις την διαφορετικότητα στην κοινωνία, αφου συχνά στα media, στις εφημερίδες, στην πολιτική και την οικονομική ελίτ, οι άνθρωποι που βλέπεις να προβάλλονται, δεν μοιάζουν απαραίτητα με την εικόνα που έχεις για την Γαλλία, αν περπατάς στο δρόμο. Η πολυμορφία, η πολυπολιτισμικότητα είναι αναμφίβολα περιορισμένη. Οπότε ναι είναι σημαντικό ανέκαθεν. Πάντα το πίστευα. Οι άνθρωποι χρειάζονται να βλέπουν μοντέλα συμπεριφοράς απ όπου κι αν αυτά προέρχονται, ανθρώπους που κατορθώνουν να πετυχαίνουν κάτι ασχέτως του περιβάλλοντός τους και της καταγωγής τους.

fleur pelerin

Μιλώντας για σινεμά, ποιες θα λέγατε ότι είναι μερικές από τις αγαπημένες ταινίες;

Οπως και με το διάβασμα, το οποίο λατρεύω και δυστυχώς δεν προλαβαίνω πλέον να του αφοσιώνομαι όσο θα ήθελα, έτσι και με το σινεμά, βλέπω πια λιγότερες ταινίες απ΄ όσες θα ήθελα. Αλλά τα τελευταία χρόνια μια ταινία που μου άρεσε πολύ ήταν το «ο Ερωτας της Βασίλισσας» του Νικολάι Αρσέλ με τον Μαντς Μίκελσεν, μια υπέροχη ταινία.

Δανέζικη όμως!

Ναι είναι μια δανέζικη ταινία (γελά)! Και πριν λίγες εβδομάδες, πήγα με τα παιδιά μου - έχω παιδιά από πέντε έως δεκαπέντε χρονών και συχνά θέλουν να βλέπουν mainstream ταινίες- και είδαμε το «La Famille Bélier» του Ερίκ Λαρτιγκό, μια εμπορική ταινία, αλλά μια καλοφτιαγμένη γαλλική κωμωδία όπως ξέρουμε καλά να τις φτιάχνουμε. Αγαπώ την Καρίν Βιάρ, μου αρέσει πάρα πολύ αυτή η ηθοποιός και νομίζω ότι ήταν πολύ συμπαθητική ταινία. Οταν ήμουν μικρότερη όμως ήμουν μεγάλη φαν των αμερικάνικων ταινιών από την δεκαετία του '40 και του '50 και αγαπώ τον Τεσίνε, τον Σοτέ και μια σειρά από άλλους Γάλλους δημιουργούς μέσα στα χρόνια.

Διαβάστε ακόμη: Χρυσές Σφαίρες 2015: Ολο το Χόλιγουντ είναι Charlie!