Τρία χρόνια πριν, ο Ντάνις Τάνοβιτς διαγωνίστηκε με τις «Στιγμές στη Ζωή Ενός Ηρωα» στο Φεστιβάλ Βερολίνου, η ταινία τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και του Ανδρικού Ρόλου. Φέτος, με τη νέα του ταινία, «Θάνατος στο Σαράγεβο», o Τάνοβιτς κέρδισε και πάλι την Αργυρή Αρκτο - Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και, μάλιστα, με την πιο στεντόρια ταινία για τα σημερινά Βαλκάνια, με τα κλισέ και τα βαρυσήμαντα, αλλά και με την ορμή, τη δύναμη και μια γενική αίσθηση ματαιότητας.
Διαβάστε ακόμη: «Θάνατος στο Σαράγεβο», ζωή σε μας;
Με τη συνδρομή του Μπερνάρ-Ανρί Λεβί και το θεατρικό του «Hotel Europa», ο Βόσνιος Ντάνις Τάνοβιτς φιλοξενεί το δαιδαλώδες βαλκανικό δράμα σ' ένα ξενοδοχείο με μια ταινία στρατηγικά στοχευμένη στην κριτική των σημερινών Βαλκανίων και ειδικά της πολύπαθης Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Το Flix τον συνάντησε κι είδε έναν σκηνοθέτη που γνωρίζει πολύ καλά τι θέλει να κάνει - πολιτικό σινεμά που, ταυτόχρονα, να τον κρατά στην επιφάνεια - και που ξέρει πώς να μιλά και πώς να δίνει μια αξέχαστη συνέντευξη. Διαβάστε παρακάτω.
Οταν έχεις ζήσει όσα έχω ζήσει εγώ, ξέρεις ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι πιο καλός με τον ξένο που δε γνώρισε ποτέ και για το γείτονά του να είναι ο χειρότερος εφιάλτης. Πάντα έχει να κάνει με το τι επιλέγουμε. Γι’ αυτό το λόγο έκανα αυτήν την ταινία, για να πω ότι, παιδιά, ποτέ δε θα αποδεχτούμε ό,τι έγινε, το πρόσφατο παρελθόν, οπότε ας το αφήσουμε στην άκρη, ποιος νοιάζεται για την Ιστορία εν τέλει, ας προχωρήσουμε. Αλλά όχι, πάντα επιστρέφουμε εκεί. Η Βοσνία είναι μικρή χώρα. Αν κάνεις εδώ γύρω έναν κύκλο τριών χιλιομέτρων, θα περικλείει περισσότερο κόσμο απ’ ό,τι η Βοσνία ολόκληρη. Θα μπορούσε να είναι ο παράδεισος, τόσο όμορφη είναι, στην επόμενη ταινία μου θα δείτε πόσο όμορφη είναι, μπορείς ακόμα να πιείς από τα ποτάμια νερό. Το κρέας μας είναι σπουδαίο, επειδή δεν έχουμε χρήματα για ορμόνες. Τα οπωροκηπευτικά μας είναι σούπερ γιατί δεν έχουμε χρήματα για λιπάσματα. Οταν αγοράσεις ένα μήλο, συνήθως θα βρεις σκουλήκι μέσα του. Δε χρειαζόμαστε οργανικά προϊόντα, ζούμε οργανικά.
Δεν είμαι θρήσκος, αλλά πολιτισμικά μ’ αρέσει να έχω φίλους εβραίους, καθολικούς, αυτό σε κάνει πιο πλούσιο. Εμείς μεταξύ μας μιλάμε ακόμα και την ίδια γλώσσα. Καταλαβαινόμαστε άψογα, διαβάζουμε τα ίδια βιβλία, ακούμε την ίδια μουσική και μετά θέλουμε να σκοτωθούμε μεταξύ μας. Αυτό δε θα βελτιωθεί, όσο οι εθνικιστές είναι στην εξουσία. Αλλά και η πολιτική στην Ευρώπη είναι μια ανοησία σήμερα κι αντικατοπτρίζεται στα Βαλκάνια. Είναι σημαντικό για τη Βοσνία να μπει στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Για να είμαι ειλικρινής, νομίζω ότι είναι πιο σημαντικό για την Ευρώπη να δείξει ότι θέλει να μπει η Βοσνία, γιατί τότε δε θα είναι μόνο η λέσχη των παλαιών Χριστιανών. Κι είναι γελοίο που βάζουν αυτούς τους κανόνες που είναι δεδομένο ότι δε θα μπορέσουμε να τηρήσουμε. Λατρεύω την ιδέα της Ευρώπης, αλλά η Ευρώπη πεθαίνει αργά. Γιατί την έπιασαν οι γραφειοκράτες κι άρχισαν να μετράνε κι αυτό ήταν.
Με κουράζουν πια τα Βαλκάνια, όλα αυτά τα σκατά χωρίς τέλος. Εμείς είμαστε Κροάτες, εμείς Βοσνιοι, εμείς Σέρβοι, το γελοίο είναι ότι αν τους πας στην παραλία Τζούχου στη Βομβάη και τους αφήσεις, είναι περισσότεροι άνθρωποι σ’ αυτήν την παραλία οποιαδήποτε στιγμή της μέρας, παρά στις χώρες τους. Για να τους δώσεις μια προοπτική της σημασίας τους, γιατί πιστεύουν αλήθεια ότι είναι πολύ σημαντικοί, ιστορικοί, όπως όλες αυτές οι μικρές χώρες. Ο εθνικισμός είναι το χαμηλότερο συναίσθημα που μπορεί να έχει κανείς. Συγγνώμη, αλλά αν νομίζεις ότι έχει οτιδήποτε θετικό να αγαπάς τη χώρα σου και να μισείς όλους τους άλλους, κάνεις μοιραίο λάθος. Αλλά αυτό κάνουν, κάθονται, τρώνε, πίνουν και θαυμάζουν τους εαυτούς τους. Κι αν τους ρωτήσεις, παιδιά, πώς θα φάμε αύριο, πώς θα ζήσουμε, δεν έχουν απάντηση. Δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας, είναι προφανές αυτό πια. Εγώ – και θα με μισήσετε γι’ αυτό που θα πω – δεν πιστεύω στη δημοκρατία πια. Γιατί η δημοκρατία στη χώρα μου σημαίνει την εξουσία της πλειοψηφίας και στη χώρα μου η πλειοψηφία είναι αμόρφωτη, δεν έχει δει τίποτα και είναι οπισθοδρομική με πολλούς τρόπους. Λυπάμαι. Η εναλλακτική είναι η πεφωτισμένη δικτατορία. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι αυτήν δεν μπορείς να την ψηφίσεις. Δεν υπάρχουν πια ήρωες. Και φανταστείτε ότι ήμουν και στην πολιτική για δυο χρόνια. Εμαθα πολλά. Αλλά, όπως έλεγε ο Γκρούτσο Μαρξ, δε θέλω να είμαι μέλος ενός κλαμπ που με θέλει για μέλος.
Στη Βοσνία δεν πηγαίνει σινεμά ο κόσμος, δεν πληρώνουν για να δουν ταινίες, ούτε και για να τις κάνουμε τις ταινίες. Πριν 15 χρόνια που έκανα την πρώτη μου ταινία, τίποτε δεν ήταν ίδιο. Το ανεξάρτητο σινεμά καταστράφηκε από το ίντερνετ. Αλλά κι αν ήθελα να πάω στο Χόλιγουντ θα είχα πάει πριν 15 χρόνια, θα πήγαινα και τώρα αν ήθελα. Ο ατζέντης μου είναι στο Λος Αντζελες και μου στέλνει σενάρια, αλλά δεν είναι για μένα. Αν κάτι μου άρεσε θα πήγαινα. Αλλά τις ιστορίες που μου προτείνουν, ούτε τα παιδιά μου δε θα τις έβλεπαν.
