Το πρώτο πράγμα που προσέχει, κανείς, βλέποντας το «Ησυχο Κορίτσι», την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία τού Κόλου Μπερέιντ, είναι η πολύπλοκη, τραγουδιστή, συναρπαστική ιρλανδική γλώσσα που μιλούν οι ήρωές της. Μετά είναι που συνειδητοποιεί την ευαισθησία της, τις έξοχες ερμηνείες, το «αφηγηματικό» τοπίο. Αυτή είναι η ιστορία τής Κατ και βρίσκεται, φέτος, υποψήφια για Οσκαρ Διεθνούς Ταινίας, ως ιρλανδόφωνη παραγωγή.
Βασισμένη στο μυθιστόρημα «Foster» τής Κλερ Κίγκαν, η ταινία αφηγείται, «ήσυχα» αλλά με συγκινητική εσωτερική δύναμη, την ιστορία της μικρής, συγκρατημένης, εσωστρεφούς Κατ που οι γονείς της, χωρίς πόρους και με μπόλικα, ακόμα, παιδιά στο σπίτι κι ένα μωρό στο δρόμο, «δίνουν» σε συγγενείς για το καλοκαίρι, για να ελαφρύουν το φορτίο τους. Χάρη στη φροντίδα των ανάδοχων γονιών της, της Αϊλίν και του Σον, η Κατ θα βρει σιγά-σιγά τη φωνή της στο ειδυλλιακό σκηνικό της ιρλανδικής υπαίθρου, αλλά και θ' ανακαλύψει το σκοτεινό μυστικό που κρύβεται στο φωτεινό τους σπίτι.
Ο Κόλουμ Μπερέιντ μίλησε στο Flix, λίγο πριν την έξοδο της ταινίας στις ελληνικές αίθουσες από το Cinobo, για το τι φτιάχνει την ιρλανδική ψυχή και σε ποια (κινηματογραφική) γλώσσα μιλάει.
Είναι συναρπαστικό να βλέπεις μια ταινία στην ιρλανδική γλώσσα - εκτός από το ρεαλιστικό στοιχείο, ότι εκτυλίσσεται το '80 στην περιοχή του Γουότερφορντ, τι σημαίνει για εσάς η χρήση αυτής της υπό εξαφάνιση γλώσσας;
Εγώ μιλώ ιρλανδικά κι έχει για μένα μεγάλη σημασία ότι αυτή η ταινία μιλά στον κόσμο στη μητρική μας γλώσσα. Είναι αλήθεια πως τα ιρλανδικά είναι μια γλώσσα της μειοψηφίας στη χώρα μας, αλλά έχει και μια ανθεκτικότητα που μου δίνει ελπίδα. Οι περισσότεροι Ιρλανδοί θα σου πουν ότι θα ήθελαν πολύ να ξέρουν τη γλώσσα και τέτοιες στιγμές, όπου η τέχνη στα ιρλανδικά τυχαίνει ιδιαίτερης αναγνώρισης, πραγματικά ενισχύουν αυτή την επιθυμία. Εγώ και η παραγωγός της ταινίας, Κλεόνα Νι Κρουάλαοϊ, είμαστε παντρεμένοι και μεγαλώνουμε τους δυο γιους μας στην ιρλανδική γλώσσα, στο Δουβλίνο. Τα παιδιά πηγαίνουν σ' ένα από τα ολοένα αυξανόμενα ιρλανδόφωνα σχολεία που ανοίγουν σ' όλη τη χώρα από τη δεκαετία του '70. Οι νέοι που πηγαίνουν σ' αυτά τα σχολεία έχουν μια πολύ γόνιμη σχέση με τα ιρλανδικά και πιστεύω ότι το μέλλον τους εναπόκειται σ' αυτή τη γενιά. Ελπίζω ότι θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στο ιρλανδόφωνο σινεμά και σε άλλες μορφές ιρλανδόφωνης τέχνης που συνομιλούν με το λαό μας και μπορούν να εμπνεύσουν τις μελλοντικές γενιές να εκφράζονται μ' αυτό το μοναδικό τρόπο.
Νομίζω πως είναι μια εντυπωσιακά αυθεντική καταγραφή τής ιρλανδικής ταυτότητας, που σίγουρα εκτυλίσσεται στο παρελθόν, αλλά μεγάλο μέρος του ισχύει και σήμερα. Εχουμε αλλάξει σε πολλά πράγματα και σε πολλά άλλα είμαστε οι ίδιοι.»
Τι σας ενέπνευσε στο μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν, το «Foster», ώστε να θελήσετε να το κάνετε ταινία;
Μου άρεσε πολύ η οπτική γωνία, το πώς ολόκληρη η ιστορία φιλτράρεται μέσα από αυτή τη νεανική συνείδηση. Λάτρεψα την αυτοσυγκράτησή του, οι συναισθηματικά φορτισμένες στιγμές του, όταν έρχονται, μοιάζουν τόσο ειλικρινείς και καθόλου χειριστικές. Μ' άρεσε τόσο ο τρόπος με τον οποίο αποτυπώνει εμάς, ως λαό. Νομίζω πως είναι μια εντυπωσιακά αυθεντική καταγραφή τής ιρλανδικής ταυτότητας, που σίγουρα εκτυλίσσεται στο παρελθόν, αλλά μεγάλο μέρος του ισχύει και σήμερα - ως προς το ποιοι είμαστε και πώς συνδεόμαστε μεταξύ μας. Εχουμε αλλάξει σε πολλά πράγματα και σε πολλά άλλα είμαστε οι ίδιοι.
Γιατί επιλέξατε για την ταινία το τετράγωνο κάδρο, το Academy; Η φωτογραφία έχει μια αίσθηση παραμυθιού, επιλέγετε να καδράρετε το πρόσωπο τής Κατ, τής ηρωίδας σας, σε κοντινά, αλλά όχι τους γονείς της, μιλήστε μας για τις αισθητικές επιλογές σας.
Σχεδόν όλες οι αισθητικές επιλογές της ταινίας διαμορφώθηκαν από την ιδέα ότι παρουσιάζουμε μια πολύ ιδιαίτερη οπτική γωνία. Θελήσαμε να κάνουμε το κοινό να ταυτιστεί με το βίωμα αυτού του μικρού κοριτσιού αλλά και ν' αντλήσουμε από τη συλλογική μνήμη των θεατών του πώς μοιάζει να είσαι ένα παιδί σ' έναν κόσμο ενηλίκων. Μ' αυτό το σκοπό, αναζητήσαμε ένα είδος αφέλειας για τις εικόνες μας και το Academy ήταν μια καλή έκφραση αυτής της πρόθεσης. Μας άρεσε η ιδέα ότι υπάρχουν πράγματα ακριβώς έξω από το κάδρο που παραμένουν άγνωστα, απρόσιτα με μια έννοια, κάτι τέτοιο καθρεφτίζει αυτή τη νεαρή συνείδηση για την οποία τόσο μεγάλο μέρος της ζωής βρίσκεται ακόμα πέρα από την κατανόησή της, ή τής αποκρύπτεται.
Δεν είχαμε σκοπό την αίσθηση του παραμυθιού, περισσότερο μια αίσθηση επικοινωνίας με το νέο της περιβάλλον. Το νερό, τα φυλλώματα, το φως του ήλιου, η τροφή, όλα αυτά τα στοιχεία σχετίζονται με την ιδέα τής ανάπτυξης, τής εξέλιξης, που είναι κεντρική στην ταινία. Ως προς τα κοντινά πλάνα, προσέξαμε να τα χρησιμοποιήσουμε φειδωλά, γιατί θέλαμε η ταινία να επιδεικνύει την αυτοσυγκράτηση που ταιριάζει με τη συναισθηματική της οικονομία. Τα κοντινά που όντως υπάρχουν στην ταινία είναι σχεδόν μόνο της Κατ, γιατί αυτή είναι η δική της ιστορία, οι δικές της εικόνες.
Καθώς βλέπει κανείς την ταινία, έχει την αίσθηση κάτι πολύ δυσοίωνου, πολύ σκοτεινού κάτω από την επιφάνεια, την ιδέα τής βίας, ακόμα και της παιδικής κακοποίησης - ενώ κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Σκόπιμα χτίσατε αυτή την ατμόσφαιρα, ή μήπως εμείς, ως θεατές, έχουμε πια συνηθίσει να υποθέτουμε κάτι τέτοιο;
Θέλαμε η ταινία να έχει μια κάποια ένταση, καθώς η ηρωίδα βρίσκεται ξαφνικά σ' ένα άγνωστο μέρος με άγνωστους ανθρώπους. Σίγουρα υπάρχουν, ωστόσο, στιγμές στην ταινία όπου υπαινισσόμαστε κάτι τέτοιο, ώστε οι θεατές να ανησυχήσουν για το κορίτσι, ή να φανταστούν μια κακή κατάληξη. Ας πούμε ότι είναι ένα τρικ, το οποίο, όμως, αναγνωρίζει μ' ένα διακριτικό τρόπο ότι πράγματι, στο παρελθόν μας, συνέβησαν φοβερά πράγματα σε παιδιά, ενώ την ίδια ώρα λειτουργεί (όταν αυτές οι στιγμές επιλυθούν) ως επιβεβαίωση, για τον θεατή, ότι αυτή εδώ η ταινία δεν θα πάρει αυτή την κατεύθυνση.
Γιατί επιλέξατε η Κατ να διαβάζει τη Χάιντι, είναι προσωπική σας ανάμνηση, ή υπήρχε στο μυθιστόρημα; Είναι μια προσομοίωση της ιστορίας της ίδιας της Κατ;
Η Χάιντι, συγκεκριμένα, αναφέρεται στην πρωτότυπη ιστορία σαν ένα από τα βιβλία που της διαβάζει το ζευγάρι Κινσέλα. Φυσικά υπάρχει μια κομψή συμμετρία ανάμεσα στην ιστορία τής Κίγκαν και το παραμύθι τής Γιοχάνα Σπίρι κι έτσι πάντα μου έδινε χαρά η παρουσία της, ως μια ιστορία μέσα στη δική μας ιστορία.
Μια υποψηφιότητα για Οσκαρ είναι το όνειρο κάθε σκηνοθέτη, αλλά είμαι ιδιαίτερα περήφανος που μια Ιρλανδόφωνη ταινία το κατάφερε αυτό και που η μητρική μας γλώσσα, που αγωνίζεται με τόσους τρόπους, βρήκε αυτή την πλατφόρμα για να ακουστεί.»
Ολοι οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί, αλλά ειδικά η Κάθριν Κλιντς στο ρόλο τής Κατ είναι απίθανη, πώς την επιλέξατε και πώς δουλέψατε μαζί της στην προετοιμασία;
Επιλέξαμε την Κάθριν από ένα self-tape που μας έστειλε κι ύστερα από μια ανάγνωση για να δούμε τη χημεία ανάμεσα σ' εκείνη, στην Κάρι Κρόουλι και τον Αντριου Μπένετ. Αλλά κι από την αρχική self-tape ήταν προφανές ότι καταλάβαινε την εύθραυστη εσωστρέφεια τής ηρωίδας, ότι μπορούσε να αποδώσει την ήσυχη, πληγωμένη αξιοπρέπεια τής Κατ. Η προθυμία της να τα εκφράσει αυτά με τέτοια λεπτότητα και φυσικότητα μπροστά στην κάμερα ήταν εκπληκτική, ειδικά μια και δεν είχε ξαναπαίξει ποτέ.
Πώς αισθάνεστε με την υποψηφιότητάς σας για το Οσκαρ Διεθνούς Ταινίας; Πώς πιστεύετε ότι θα επηρεάσει τα επόμενα βήματα στην καριέρα σας;
Είμαι ενθουσιασμένος με την αναγνώριση που εισπράττει η ταινία μας. Μια υποψηφιότητα για Οσκαρ είναι το όνειρο κάθε σκηνοθέτη, αλλά είμαι ιδιαίτερα περήφανος που μια Ιρλανδόφωνη ταινία το κατάφερε αυτό και που η μητρική μας γλώσσα, που αγωνίζεται με τόσους τρόπους, βρήκε αυτή την πλατφόρμα για να ακουστεί. Είναι ένα σημείο καμπής αυτό για τη γλώσσα μας κι ελπίζω να έχει θετικό αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο εμείς, ως έθνος και λαός, σκεφτόμαστε και μιλάμε ιρλανδικά. Ως προς την καριέρα μου, ελπίζω η επιτυχία του «Ησυχου Κοριτσιού» να κάνει τα επόμενα πρότζεκτ να στηθούν πιο εύκολα και να προκαλέσουν το ενδιαφέρον τής αγοράς μας. Ξέρω ότι η επιθυμία μου είναι να συνεχίσω να αφηγούμαι ιστορίες που έχουν νόημα για μένα και που, ελπίζω, θα έχουν απήχηση στους θεατές σ' όλο τον κόσμο.
