Η «Πεντάμορφη και το Τέρας» ειναι μια ταινία εξαιρετικά φροντισμένη στην τεχνική κι αισθητική της πλευρά. Γεμάτη ειδικά εφέ, εντυπωσιακό production design. Υποθέτω πως κι αυτή η πλευρά της δουλειάς σας ενδιαφέρει πολύ.
Απόλυτα. Αυτή είναι για μένα η μεγάλη πρόκληση, να δημιουργήσεις έναν ολόκληρο κόσμο κι αυτό με κάνει να είμαι τόσο παθιασμένος με την δουλειά μου, ακριβώς αυτή η δυνατότητα του να πλάσεις κάτι σχεδόν από το πουθενά. Ημουν εκεί σε κάθε στάδιο της παραγωγής και σε κάθε λεπτομέρεια της, από την παλέτα των χρωμάτων που θα χρησιμοποιούσαμε στα σκηνικά και τα ρούχα, μέχρι τα πιο ουσιαστικά. Αυτό που κάνω είναι να σχεδιάζω ολόκληρη την ταινία πριν καν γυρίσουμε έστω κι ένα πλάνο. Σε ό,τι είδατε δεν υπάρχει κανενός είδους αυτοσχεδιασμός, όλα τα προβλήματα που θα μπορούσαμε να συναντήσουμε τα είχαμε σκεφτεί και λύσει από πριν. Δεν θα ήταν δυνατόν να κάνεις μια τέτοιου είδους ταινία με το μπάτζετ που είχαμε, με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Γυρίσαμε το φιλμ για 45 εκατομμύρια ευρώ, το οποίο δεν είναι ένα μικρό ποσό, άλλα δεν έχει καμιά σχέση με το μπάτζετ που θα είχε αυτό το φιλμ αν γυριζόταν στο Χόλιγουντ. Θα άγγιζε τα 200 εκατομμύρια δολάρια. Σχεδιάζω τα πάντα για έξι μήνες πριν ξεκινήσω τα γυρίσματα και μετά κάνουμε τα γυρίσματα ακριβώς όπως έχουν σχεδιαστεί. Ηταν μια πρόκληση επίσης να κάνουμε το φιλμ με έναν συγκεκριμένο αριθμό πλάνων, χίλια, ούτε ένα παραπάνω, γιατί κάθε πλάνο έχει ένα συγκεκριμένο οικονομικό βάρος. Επρεπε να σεβαστούμε ότι έχουμε σχεδιάσει, για να κάνουμε αυτό το φιλμ με αυτά τα εφέ, αυτή την αισθητική κι αυτό το μέγεθος. Αν το φιλμ γυριζόταν από έναν σκηνοθέτη που δεν ήταν εκατό τοις εκατό σίγουρος για την εικόνα και το ύφος πριν καν γυρίσει το πρώτο πλάνο, θα ήταν εξωφρενικά εύκολο η ταινία να καταλήξει μια οικονομική τραγωδία. Φυσικά είχα δίπλα μου τους καλύτερους ανθρώπους σε όλους τους τεχνικούς τομείς της τεχνικής διαδικασίας, από τους ανθρώπους στα σκηνικά και τα κοστούμια μέχρι φυσικά τα ειδικά εφέ.
Υποθέτω, είναι ο μόνος ίσως τρόπος να έχεις μια καλή ιδέα για το σύνολο μιας ταινίας, η οποία σε ένα μεγάλο κομμάτι της, μέχρι ολοκληρωθεί το post production υπάρχει μόνο στο μυαλό σας.
Ασφαλώς, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Εχω μια εμμονή για το παλιό σινεμά. Είμαι παθιασμένος σινεφίλ, όταν δεν γυρίζω ή δεν δουλεύω σε μια ταινία μου, ξοδεύω όλον τον ελεύθερο χρόνο μου βλέποντας παλιές ταινίες, ειδικά από το γαλλικό σινεμά της δεκαετίας του 40 και του 50. Η εκδοχή του Ζαν Κοκτό στην ιστορία της «Πεντάμορφης και του Τέρατος» ήταν ένα θαυμάσιο παράδειγμα των δυνατοτήτων που είχαν εκείνη την εποχή για να στήσουν μια ταινία τέτοιου είδους στην Γαλλία. Ηθελα να πάω πίσω σε αυτή την περίοδο να αναπαραστήσω την εποχή των στούντιο, οπότε όλες οι σκηνές που βλέπετε στο φιλμ, εκτός από το κυνήγι του ελαφιού στο δάσος, είναι γυρισμένες σε σετ, με ψηφιακές επεκτάσεις. Μόνο το κεντρικό δωμάτιο του παλατιού και του δωματίου της Μπελ ήταν χτισμένα σετ στην ολότητά τους τα υπόλοιπα ήταν συνδυασμός κατασκευών και ψηφιακών εφέ.Αυτό που ήθελα ήταν με κάποιο τρόπο να μεταφέρω στην οθόνη το ύφος των έργων της ευρωπαϊκής ζωγραφικής του 19ου αιώνα, όταν οι καλλιτέχνες έδιναν μεγάλη σημασία στην τεχνική τόση προσοχή στην λεπτομέρεια, στην απεικόνιση του φωτός, ώστε όταν βλέπω αυτά τα έργα σήμερα, νιώθω ότι είναι ο χαμένος δεσμός ανάμεσα στην παραδοσιακή ζωγραφική και την φωτογραφία. Ηταν σαν αυτοί οι άνθρωποι να φαντάζονταν την φωτογραφική απεικόνιση κι ακόμη και την ψηφιακή τέχνη. Αυτά τα έργα είναι τόσο μπαρόκ, τόσο ακριβή, που σου δημιουργούν μια ανάλογη αίσθηση με αυτή των σημερινών video games. Στην ουσία ήθελα να χτίσω μια γέφυρα ανάμεσα σε αυτή την ζωγραφική του 19ου αιώνα και στα όσα έχουν συνηθίσει να βλέπουν τα παιδιά του σήμερα σαν εικονογραφία.
Μιλήσατε για την ταινία του Κοκτό που για μια μερίδα σινεφίλ αποτελεί την απόλυτη εκδοχή της ιστορίας της «Πεντάμορφης και του Τέρατος». Πόσο εύκολο ήταν να αποφασίστε να κάνετε μια καινούρια ταινία όταν υπήρχε ήδη αυτή;
Είδα το φιλμ του Ζαν Κοκτό όταν ήμουν πέντε και με συγκλόνισε. Κυριολεκτικά. Παραμένει μια από τις αγαπημένες μου ταινίες. Θυμάμαι ότι η ταινία τότε μου έδωσε την αίσθηση ότι ονειρευόμουν με τα μάτια ανοιχτά. Φυσικά είδα το φιλμ δεκάδες φορές από τότε, έμαθα τα πάντα γι αυτό κι ακόμη με γοητεύει, κι ακόμη με κάνει να νιώθω ότι βλέπω ένα όνειρο με τα μάτια ανοιχτά όταν το βλέπω. Και γι αυτό το λόγο ήθελα να το σεβαστώ και ακριβώς γι αυτό η αφήγησή στην ταινία μου μοιάζει συχνά να κινείται ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα. Η Μπελ πέφτει για ύπνο και ξεκινά να κινείται μέσα σε μια διάσταση που θα μπορούσε να είναι αληθινός, αλλά και παραμυθένιος.
Δεν σας φόβιζε η σκέψη ότι όλοι θα συγκρίνουν την ταινία σας με εκείνη;
Οχι. Δεν μου ήταν καθόλου δύσκολο να ξεπεράσω αυτό τον φόβο. Ηταν κατά κάποιο τρόπο μια ενδιαφέρουσα δοκιμασία, αλλά δεν ήταν κάτι που με τρόμαξε. Κυρίως γιατί ο Κοκτό έκανε την δική του εκδοχή της ιστορία που είχε να κάνει σχεδόν αποκλειστικά με το Τέρας, με τον Ζαν Μαρέ, ήταν σαν μια ταινία για την δική του σχέση με τον Μαρέ. Η Μπελ δεν ήταν τόσο σημαντική στην ταινία του Κοκτό. Στην πραγματικότητα ο Κοκτό, δεν ήθελα καν να γυρίσει τις σκηνές της Ζοζέτ Ντε και είχε αναθέσει στον τότε φίλο της Ντε, τον Μαρσέλ Πανιόλ να σκηνοθετήσει τις σκηνές της, αλλά στο μεταξύ ο Πανιόλ και η Ντε χώρισαν κι ο Κοκτό κατέληξε να γυρίσει και τις δικές της σκηνές. Για μένα ήταν σημαντικό να πω την ιστορία από την πλευρά της Μπελ, γι αυτό πιστεύω ότι αν δεις την εκδοχή της ιστορίας από τον Κοκτό και την δίκη μου είναι σαν να συμπληρώνει η μία την άλλη. Κι επειδή λατρεύω τόσο πολύ την δουλειά του Κοκτό, θα ήθελα να πιστεύω ότι η ταινία μου συνομιλεί με κάποιο τρόπο με την δική του, μέσα στα χρόνια.
Η ιστορία έχει αναμφίβολα έναν έμφυτο ερωτισμό, αλλά παράλληλα το φιλμ σας απευθύνεται κυρίως σε παιδιά. Πόσο εύκολο ήταν να συνδυάσετε αυτά τα δύο;
Οι ερωτικές αναφορές στην ταινία μου είναι αναμφίβολα σαφείς, αλλά από την άλλη πλευρά φτιαγμένες με έναν τρόπο υπαινικτικό, ώστε να μπορούν να αποκρυπτογραφηθούν μόνο από τους ενήλικους θεατές. Μου αρέσει πολύ για παράδειγμα η σκηνή στην οποία το τέρας πηδά πάνω στην Μπελ, στην παγωμένη λίμνη και την στιγμή του φιλιού ο πάγος σπάει κι εκείνη βυθίζεται στο παγωμένο νερό. Συμβολίζει κάτι αληθινά σεξουαλικό, πως αυτό το κορίτσι είναι έτοιμο να φιληθεί από ένα ζώο, αλλά δεν ήθελα να είναι πρόβλημα για τα μικρά παιδιά να δουν την σκηνή, ακόμη κι αν οι γονείς τους αντιληφθούν τι ακριβώς θέλει να πει. Κι αυτό είναι το γοητευτικό με τα παραμύθια, ότι μπορείς να πεις τόσα πολλά μέσα από έναν ενδιαφέροντα συμβολισμό. Που φυσικά είναι από την φύση του σκοτεινός, γιατί κάθε παραμύθι περιέχει μια γερή δόση από σκοτάδι μέσα του.
Για τα ειδικά εφέ και την δημιουργία του τέρατος, δουλέψατε με τον Πάτρικ Τατόπουλος ο οποίος αν και γάλος, έχει δουλέψει σε δεκάδες αμερικάνικες ταινίες. Θα λέγατε ότι έφερε στο φιλμ τις δικές του αισθητικές αναφορές;
Βεβαίως. Είναι πολύ καλός μου φίλος, έχουμε δουλέψει ξανά μαζί. Εχει σπουδάζει τέχνη στην σχολή καλών τεχνών του Παρισιού κι έχει ένα βαθύ πεδίο γνώσεων στην τέχνη. Εχουμε πολλά σχέδια μαζί, όπως για παράδειγμα να γυρίσουμε μαζί μια σειρά από ταινίες βασισμένες στα βιβλία του Ιουλίου Βερν, κρατώντας το πνεύμα των βιβλίων αλλά μεταφέροντας στην οθόνη αυτή την θαυμαστή αίσθηση που σου έδιναν τα βιβλία του Βερν όταν τα πρωτοδιάβασες σαν παιδί. Με τον Πάτρικ δουλέψαμε στενά και μαζί χτίσαμε ως ένα σημείο την εικόνα τόσο του τέρατος όσο και των άλλων πλασμάτων που υπάρχουν στο φιλμ, από τα πιο μικρά μέχρι τα γιγαντιαία.
Πως λοιπόν προέκυψε η εικόνα του Βενσάν Κασέλ ως τέρας;
Ηθελα το τέρας να είναι πολύ όμορφο, πολύ σέξι. Είπα στον Βενσάν Κασέλ ότι ήθελα το τέρας να είναι μια καλύτερη δική σου εκδοχή. Μπορώ να σας πω ότι δεν ενθουσιάστηκε με την ιδέα (γελά). Νομίζω ότι τα τέρατα, είναι στην πραγματικότητα πιο εξελιγμένες μορφές ζωής, είναι δυνατότερα, πιο ευαίσθητα, ένα βήμα ανάμεσα στους ανθρώπους και τους θεούς. Ο πρίγκηπας στην ταινία μου συμπεριφερόταν σαν παιδί όσο ήταν άνθρωπος, και ως τέρας συμπεριφέρεται πια σαν ενήλικας. Κι αφού κατόρθωσε να γίνει ενήλικας μπορεί να επιστρέψει πίσω στην ανθρώπινη μορφή του. Κάπως έτσι διάβασα την ιστορία. Ο Βενσάν Κασέλ ήταν ιδανικός γι αυτό τον ρόλο γιατί ήθελα το τέρας να έχει μια κυριαρχική νοοτροπία κι ο Βενσάν είναι ακριβώς έτσι στην αληθινή του ζωή, κυριαρχικός. Ακόμη κι αν είσαι φίλος του, όπως εγώ, νιώθεις ότι θέλει να είναι πάντα ο αρχηγός της αγέλης, έχει μια παρουσία που είναι κυριαρχική. Κι αυτό που ήθελα ήταν να βρω μια Μπελ που να μην υποκύπτει σε αυτή την κυριαρχική του τάση. Η Λεά είναι πολύ θηλυκή, αλλά έχει και μια αντρική πλευρά, είναι σαν αγοροκόριτσο και ήξερα ότι μπορεί να σταθεί απέναντί του σαν ισάξια του.
Επίσης στην ταινία η Λεά είναι πολύ σέξι. Ισως υπερβολικά σέξι για μια παιδική ταινία.
(Γελά). Ελπίζω ότι ένα αγόρι 7 ετών θα ζήσει ένα μικρό ερωτικό σοκ βλέποντας το φιλμ. Κάποιοι μου είπαν ότι τα ντεκολτέ της Λεά Σεϊντού είναι πολύ αποκαλυπτικά, όμως θέλαμε να είμαστε πιστοί στα ρούχα της εποχής κι επίσης είναι δύσκολο να κρύψεις τα στήθη της Λεά. Ομως σίγουρα το φιλμ μια αισθησιακή πτυχή. Επίσης έχει να κάνει με το ότι η ιστορία είναι γραμμένη από μια γυναίκα και ήθελα να κάνω την φεμινιστική καρδιά της ορατή, δίνοντας στην Μπελ την εικόνα μιας δυνατής, αισθησιακής, ολοκληρωμένης γυναίκας, πάντα όμως στα πλαίσια του καλού γούστου.
Το βιβλίο όμως, είναι αλήθεια πως θα μπορούσε να διαβαστεί και σαν μια διδακτική ιστορία που φιλοδοξούσε να πείσει τα νεαρά κορίτσια της εποχής πως το να παντρευτούν έναν μεγαλύτερό τους άσχημο άντρα με χρήματα δεν ήταν απαραίτητα κάτι κακό.
Ομολογώ ότι δεν με ενδιέφερε η ιδέα του να κοιτάξεις την ομορφιά πίσω από την εξωτερική εμφάνιση, μου μοιάζει μια μάλλον μικροαστική νοοτροπία, γιατί ναι, αρχικά το βιβλίο ήταν γραμμένο για νεαρά κορίτσια, για να τα κάνει να πειστούν πως ένας μεγαλύτερος άσχημος άντρας ίσως να ήταν ο καλύτερος σύζυγος γι αυτές. Είναι κάτι που δεν ήθελα καν να σκεφτώ, μια ηθική γραμμή που φυσικά δεν έχει καμιά αξία στην σημερινή εποχή. Για μένα το βιβλίο είναι μια ερωτική ιστορία και μια ιστορία για την σύγκρουση της ανθρώπινης φύσης με αυτή της ζωικής του πλευράς, του πολιτισμού με την φύση. Γι αυτό εισάγω στην ταινία την ιδέα μιας θεότητας του δάσους και του γεγονότος ότι ο πρίγκηπας έχει μια πολύ κακή σχέση με τη φύση αφού είναι κυνηγός και δεν νοιάζεται για την σημασία των πλασμάτων και της φυσικής ισορροπίας.
Το φιλμ σας είναι βασισμένο σε ένα παραμύθι και κινείται σε ένα ονειρικό κόσμο, όμως δεν είναι αποκομμένο από μια συγκεκριμένη εποχή, από την ιστορική της πραγματικότητα. Γιατί κάνατε αυτή την επιλογή;
Είμαι Ευρωπαίος κι έχω μια ξεκάθαρη ματιά στην ιστορία και τον πολιτισμό της ηπείρου μας. Καταλαβαίνω όταν βλέπω την «Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων» του Τιμ Μπάρτον, ή το τρέιλερ για το «Maleficent» ότι οι σκηνοθέτες τους προσπαθούν να αναπαραστήσουν με ηθοποιούς και σε τρεις διαστάσεις κάτι από το ύφος των ταινιών της Disney της δεκαετίας του 50. Μου είναι σαφές και ξεκάθαρο. Προσπαθούν να συλλάβουν το στιλ εκείνων των ταινιών. Στην Ευρώπη καθώς έχουμε όλους αυτούς τους αιώνες πολιτισμού είναι πολύ πιο εύκολο να διαλέξεις από μα μεγαλύτερη, πιο ευρεία γκάμα αναφορών. Δεν χρειάζεται να ανατρέξω στον Ντίσνεϊ όταν υπάρχουν οι ζωγράφοι του 19ου αιώνα για τους οποίους σας μίλαγα νωρίτερα. Και αυτό κάνει την ταινία μου να δείχνει διαφορετική. Δεν ήθελα να κάνω κάτι που να θυμίζει τις χολιγουντιανές ταινίες. Οχι γιατί δεν μου αρέσεουν, αγαπώ το Χόλιγουντ, αλλά θα ήθελα όταν οι Αμερικάνοι θεατές δουν το φιλμ να νιώσουν ότι αυτό που βλέπουν είναι κάτι εξωτικό, κάτι που δεν έχουν ξαναδεί, κάτι διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Μερικές φορές είναι καλό να προσθέτεις νέα υλικά σε μια γνώριμη συνταγή.
Μιλώντας για την Disney, τι γνώμη έχετε για την δική τους «Πεντάμορφη»;
Δεν μου άρεσε ιδιαίτερα. Ημουν ίσως πολύ μεγάλος για να δω την ταινία όταν γυρίστηκε κι ομολογώ ότι ποτέ δεν με γοήτευσε. Αλλά από την άλλη πλευρά αντιλαμβάνομαι πόσο μεγάλη απήχηση είχε σε μια τόσο μεγάλη μερίδα του κοινού και γι αυτό έβαλα στην δική μου ταινία την σκηνή του χορού, ακόμη κι αν αυτή η σκηνή δεν υπάρχει στην αυθεντική ιστορία αλλά μόνο στην ταινία του Κοκτώ και σε μια τσεχοσλοβάκικη εκδοχή του 78. Αλλά αυτή η σκηνή έγινε συνώνυμη της ιστορίας μετά το φιλμ της Disney και ήξερα ότι κανείς στον κόσμο δεν θα ήθελε να δει ξανά την «Πεντάμορφη και το Τέρας» αν δεν περιλάμβανε μια σκηνή όπου οι δυο τους χορεύουν.
Διαβάστε εδώ την κριτική του Flix για τη «Πεντάμορφη και το Τέρας»
