«What’s in a prize?», που θάλεγε και ο Σαίξπιρ. Tι σημασία έχουν τα βραβεία; Καμία, όταν έχεις αγαπήσει πολύ μια ελληνική ταινία τον Νοέμβριο στη Θεσσαλονίκη, που ήταν, μάλιστα και στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του 64ου Διεθνούς Φεστιβάλ. Και ευχόσουν να τα πάρει όλα, τρόπος του λέγειν, αλλά, όχι, δεν τα πήρε.
Αναφέρομαι στο «Μέντιουμ», δεύτερη ταινία της Χριστίνας Ιωακειμίδη, δεκατρία χρόνια μετά το πολυσυζητημένο, τρισχαριτωμένο, ερωτικό και δημοφιλές «Χάρισμα» με τον Μάκη Παπαδημητρίου και την Βάσω Καβαλιεράτου.
Το «Μέντιουμ» είχε ξεκινήσει την καριέρα του τον Αύγουστο του 2023, στο φεστιβάλ του Σαράγεβο με ένα ιδιαίτερης σημασίας βραβείο, αν και όχι «επίσημο», αλλά παράλληλο. Αυτό του περίφημου και τόσο πολύτιμου για την προώθηση του καλού ευρωπαϊκού σινεμά κινηματογραφικού site Cineuropa. Συνέχισε μετά τη Θεσσαλονίκη σε διάφορα φεστιβάλ, όπως της Σάντα Μπάρμπαρα, επιβεβαιώνοντας συχνά την αξία της (βραβείο Καλύτερης Βαλκανικής ταινίας στο Φεστιβάλ της Σόφιας, τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου του Βερολίνου). Εφτασε και στα Βραβεία Ιρις 2024 της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου με πέντε υποψηφιότητες (σκηνοθεσίας, σεναρίου, ενδυματολογίας, α’ και β’ γυναικείου ρόλου), γερό σκορ. Το γιατί δεν είναι υποψήφια και για Καλύτερη Ταινία είναι μια μεγάλη μου απορία.
Ας είναι. Σε λίγες μέρες το «Μέντιουμ» θα συναντηθεί επιτέλους με το ελληνικό κοινό, επισήμως, στα θερινά σινεμά, από την Πέμπτη 23 Μαΐου.
Σκηνή από την ταινία
«Ανυπομονώ, έχω αγωνία», λέει η Χριστίνα Ιωακειμίδη, «θα είναι για μένα το «κλείσιμο» αυτής της κινηματογραφικής περιπέτειας. Είμαι ρεαλίστρια, ξέρω πόσο δύσκολο είναι να πάνε καλά τέτοιες ταινίες, αλλά δηλώνω συγκρατημένα αισιόδοξη».
Μα «τέτοιες» ακριβώς ελληνικές ταινίες θα έπρεπε να σκίζουν. Το «Μέντιουμ» είναι μια εξαιρετική και με προσωπικότητα κινηματογραφική μεταφορά μιας νουβέλας, με την οποία μας συστήθηκε το 1987 ένα από τα μεγαλύτερα σήμερα ονόματα της ελληνικής λογοτεχνίας, ο Γιώργος Συμπάρδης. Ενα νεαρό κορίτσι , η Ελευθερία (Αγγελική Μπεβεράτου), καταφτάνει από την επαρχιακή του πόλη στην Αθήνα, ένα καυτό καλοκαίρι, έχοντας πρόσφατα χάσει τη μαμά της. Μένει με την μεγαλύτερη και ετοιμόγεννη αδελφή της (Κατερίνα Ζησούδη). Όλα γύρω της είναι καινούργια και γοητευτικά. Κυρίως ο όμορφος νεαρός γιατρός Αγγελος (Νικολάκης Ζεγκίνογλου), που κουβαλάει ένα μυστήριο (για τη σεξουαλικότητα του) και χτίζει μαζί της μια τρυφερή, φιλική σχέση, την εισάγει στο δικό του, εκκεντρικό κόσμο, στο οποίο κυριαρχεί ένα…μέντιουμ (Μάρθα Φριντζήλα). Όχι, δεν δίνει αυτό τον τίτλο στην ταινία, έχει η Ελευθερία την δική της μεγάλη εσωτερική δύναμη, και όχι μόνο όταν ζεί με τον Αγγελο τον πρώτο της μεγάλο έρωτα.
Με την Αγγελική Μπεβεράτου και την Κατερίνα Ζησούδη στην πρεμιέρα στο Σαράγεβο
Οταν κυκλοφόρησε το 1987 το «Μέντιουμ» του Συμπάρδη μπορεί να ήσασταν αγέννητη, σκέφτομαι. Πώς ανακαλύψατε το βιβλίο;
(γελάει) Αγέννητη δεν ήμουνα, γεννήθηκα το 1975…Μια εποχή διάβασα πολλά βιβλία επί τούτου, γιατί δεν ήθελα να γράψω σενάριο από την αρχή δικό μου. Εψαχνα.
Είστε, όμως, «του διαβάσματος», γενικά; Διαβάζατε και πριν ελληνική λογοτεχνία;
Είμαι του διαβάσματος, αλλά όχι ιδιαίτερα της ελληνικής λογοτεχνίας. Εκείνη την περίοδο, όμως, το έριξα στα ελληνικά μυθιστορήματα. Είχα γεννήσει τον Μάριο, σήμερα είναι 13 χρονών, είναι όσα τα χρόνια από το «Χάρισμα» μέχρι το «Μέντιουμ». Διαβάζοντας τυχαία το «Μέντιουμ», γιατί δεν τον ήξερα τον Γιώργο (Συμπάρδη), η συγκλονιστική ατμόσφαιρα, που είχε το βιβλίο, και ειδικότερα ο κεντρικός γυναικείος χαρακτήρας, με έκαναν να πάθω την πλάκα μου. Ηταν πολύ κινηματογραφικό όλο αυτό. Μια νέα γυναίκα, τόσο συγκινητική, που φαίνεται χαμένη, αφελής, που δεν ξέρει που πατάει και που βρίσκεται, αλλά έχει έναν αυθορμητισμό και, κυρίως, μια δύναμη, που ούτε καν την φαντάζεται, την ανακαλύπτει, της βγαίνει.
Είπατε αμέσως «θα το κάνω ταινία»;
Είπα αμέσως, «αυτό θέλω».
Σας έδωσε ο συγγραφέας με ευχαρίστηση και γρήγορα την άδεια;
Η μεγαλύτερη αγωνία που είχα αυτή ήταν: πώς θα χειριστώ το βιβλίο, πώς δεν θα απογοητεύσω τον Γιώργο. Με το που γνωριστήκαμε και του μίλησα, μου ζήτησε να δει δουλειά μου. Του έδειξα το «Χάρισμα» και διάφορες μικρού μήκους. Και δεν τον έπεισε το «Χάρισμα», όχι, μια μικρού μήκους τον έπεισε, το «Σύνταγμα», μια ταινία που έκανα μέσα σε τρείς μέρες εδώ στην Αθήνα, με super 8 κάμερα. Κι εγώ την αγαπάω πολύ και είναι όντως κοντά στον κόσμο του Συμπάρδη.
Ο Γιώργος Συμπάρδης έχει πάντα στα βιβλία του έναν σκοτεινό πυρήνα, αδιαπέραστο για τον αναγνώστη, που μένει συχνά αμφίθυμος. Είναι κι αυτή μια από τις πολλές γοητευτικές πλευρές του. Στο «Μέντιουμ» είχατε έναν μυστηριώδη, γκέι γιατρό, που η νεαρή κοπέλλα ερωτεύεται, είναι ο πρώτος της έρωτας. Πως το προσεγγίσατε όλο αυτό;
Αυτή ήταν ακόμα μια απορία μου, που ήθελα να κουβεντιάσω με τον Γιώργο. Γιατί στο βιβλίο ποτέ δεν είναι σαφή τα συναισθήματα του Αγγέλου για την Αγγελική. Η δικιά μου υπόθεση είναι ότι την ερωτεύεται κι αυτός με έναν τρόπο. Κάτι που τον τρομάζει. Είναι και γι’ αυτόν μια «πρώτη φορά». Εκεί που έχει ξεμπερδέψει, έχει κάνει come out, να παθαίνει κάτι τέτοιο; Προσέγγισα τη σχέση τους με τη σκέψη ότι επειδή ο Αγγελος είναι γκέι,νοιώθει μια ασφάλεια με αυτή την κοπέλλα, σκέφτεται ότι δεν τρέχει τίποτα μαζί της. Και συμβαίνει τελικά, χωρίς καλά καλά να το καταλάβει, αυτό από το οποίο προσπάθησε να γλυτώσει.
Νιώσατε την ανάγκη να σας δώσει ο συγγραφέας παραπάνω κλειδιά για το βιβλίο και τον κόσμο του ή θέλατε να κάνετε κάτι εντελώς αδιαμεσόλαβητο, κάτι εντελώς δικό σας;
Ο ίδιος δεν ήθελε να έχει καμμία ανάμειξη με το σενάριο, ούτε να το διαβάσει, ούτε τίποτα. Αρχισα να συμμετέχω σε σεμινάριο συγγραφής σεναρίου, είχα, δηλαδή, ανθρώπους με τους οποίους μπορούσα να μοιραστώ τους προβληματισμούς μου. Κι όλοι μου έλεγαν πόσο σπάνιο είναι να δίνουν οι συγγραφείς τόση ελευθερία στον σκηνοθέτη, να μην θέλουν να έχουν λόγο πάνω στο σενάριο. Εγώ, όμως, ήθελα να μοιραστώ τις ανησυχίες μου μαζί του. «Μην πεις τίποτα», μου έλεγαν. Κάποια στιγμή, δεν μπορούσα άλλο, τον πήρα τηλέφωνο, και του είπα, «έχω μια φοβερή ανησυχία γιατί έχω κάνει κάποιες αλλαγές». «Δεν με ενδιαφέρει», μου είπε, «σου είπα ότι η ταινία είναι δική σου».
Το ότι έχω αλλάξει σαν άνθρωπος, δεν υπάρχει αμφιβολία. Τώρα, σκηνοθετικά, δεν ξέρω, δεν έχω κάνει και τόσο πολλά πράγματα στα ενδιάμεσα. Εξακολουθώ να βρίσκω, πάντως, πιο τολμηρό το "Χάρισμα", μια πρώτη ταινία στην οποία είχα, προφανώς, άγνοια κινδύνου. Στο «Μέντιουμ», πάλι, ένιωθα πιο σίγουρη με τον εαυτό μου, πιο καλά με τον εαυτό μου.»
Αλήθεια, τι αλλαγές κάνατε; Εχω διαβάσει το βιβλίο πριν πολλά χρόνια και δεν πολυθυμάμαι.
Δυό είναι οι βασικές. Κατ’ αρχήν το τοποθέτησα στο σήμερα και όχι στη δεκαετια του ’80. Και, κυρίως, άλλαξα την ηλικία της πρωταγωνίστριας. Στο βιβλίο είναι 29 χρονών, στην ταινία μου είναι 16.
Υπέροχη αλλαγή, κάνει το όλο πράγμα πολύ πιο ενδιαφέρον.
Και ο Γιώργος, όταν του το είπα, «πάρα πολύ καλή ιδέα», αντέδρασε. Τότε ησύχασα. Αυτή ήταν η πιο μεγάλη μου αγωνία, και η δεύτερη να βρω την κατάλληλη ηθοποιό για την Ελευθερία.
Η Αγγελική Μπεβεράτου στα γυρίσματα
Και πέσατε διάνα. Απ’ ο,τι μάθαμε, μάλιστα, η Αγγελική Μπεβεράτου δεν ήταν καν ηθοποιός.
Οχι, δεν ήταν. Είχα ξεκινήσει να κάνω κάστινγκ με την Athens Casting, που είχαμε κάνει μαζί το «Χάρισμα», μια πολύ ωραία συνεργασία, και ένοιωθα πολύ ασφαλής. Δεν ήθελα καθόλου μια μεγάλη ηθοποιό, που θα παίζει την έφηβη ηρωίδα, οπότε βλέπαμε πολύ νέα κορίτσια από σχολές. Κάποια στιγμή μέσα στην καραντίνα βλέπω στο διαδίκτυο ένα βίντεο, η χορογράφος Μαριάννα Καβαλλιέρατου είχε διαλέξει, σαν workshop, πέντε-εξι εφηβάκια να χορογραφήσουν τον εαυτό τους. Η Αγγελική Μπεβεράτου ήταν μία από αυτά, έπαθα πλάκα, αν το δείτε θα καταλάβετε. Η μικρή δεν φοβάται τίποτα, σκέφτηκα. Τώρα τελειώνει τις χορευτικές σπουδές της.
Δεκατρία χρόνια από το «Χάρισμα» και, εγώ τουλάχιστον, είδα με μεγάλη χαρά μια άλλη Χριστίνα Ιωακειμίδη. Νιώθετε κι εσείς μια σκηνοθετική αλλαγή σας ή απλώς είναι το θέμα της νέας σας ταινίας που την απαιτούσε;
Το ότι έχω αλλάξει σαν άνθρωπος, δεν υπάρχει αμφιβολία. Τώρα, σκηνοθετικά, δεν ξέρω, δεν έχω κάνει και τόσο πολλά πράγματα στα ενδιάμεσα. Εξακολουθώ να βρίσκω, πάντως, πιο τολμηρό το «Χάρισμα», μια πρώτη ταινία στην οποία είχα, προφανώς, άγνοια κινδύνου. Στο «Μέντιουμ», πάλι, ένιωθα πιο σίγουρη με τον εαυτό μου, πιο καλά με τον εαυτό μου.
Εννοώ ότι το «Μέντιουμ» έχει -με την καλή έννοια- κάτι από το «παλιό», στιβαρό, ανθρωποκεντρικό σινεμά. Είναι πιο βαθύ, διακριτικό και ευγενικό, χωρίς ..πλάκα και πιασάρικα πράγματα, που συχνά βρίσκουμε στις ελληνικές ταινίες. Κι ας έχει το θέμα της ταινίας κάποια στοιχεία (ομοφυλοφιλία, κόσμοι εκκεντρικοί, μέντιουμ κλπ) που θα το επέτρεπαν. Τα προσεγγίσατε όλα με ένα πολύ ελαφρό άγγιγμα, γι’ αυτό και βγήκαν τόσο αληθινά.
Αυτό που εγώ διακρίνω στη δουλειά μου είναι κι ένας από τους λόγους που διάλεξα το «Μέντιουμ». Δηλαδή, η ατμόσφαιρα του βιβλίου βασιζόταν σε μιά επικοινωνία χωρίς πολλά λόγια, δεν γίνονταν πολλά πράγματα, δεν υπήρχε καμμιά εντυπωσιακή πλοκή. Επειδή κι εγώ δεν τα πάω καλά με τα λόγια, με την έκφραση, όλα αυτά μου πήγαιναν, ήταν κομμάτια της ταινίας, που μπορούσα να τα φανταστώ από νωρίς. Είναι κι αυτά που όταν βλέπω σινεμά με αγγίζουν με έναν τρόπο πιο δυνατό συνήθως. Εκεί εστίασα τη σκηνοθεσία μου. Και γι’ αυτό διάλεξα και την Αγγελική, η οποία έχει μια απίστευτη εκφραστικότητα με το σώμα της. Με το που την βλέπεις να περπατάει, φτάνει.
Ο Νικολάκης Ζεγκίνογλου και η Αγγελική Μπεβεράτου στα γυρίσματα
Για να μας πείτε, λοιπόν, μια ταινία από αυτές που σας αγγίζουν με δυνατό τρόπο;
Ο «Βάλτος» της Λουκρέσια Μαρτέλ. Πεθαίνω γι’ αυτή την ταινία. Την έδειξα και στους ηθοποιούς μου για να τους βάλω λίγο σ΄αυτό που ήθελα σαν κλίμα, σαν ατμόσφαιρα στην ταινία μας. Ενα παρακμιακό σπίτι, ένα καλοκαίρι, ανθρώπινη συνύπαρξη και σχέσεις χωρίς περιττούς διαλόγους…
Η βουλγάρικη συμπαραγωγή πώς προέκυψε;
Κτίστηκε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, στο Crossroads Co-production Forum, με την επικεφαλής του, την Αγγελική Βέργου, που είναι μια θεά και σώζει συνέχεια το ελληνικό σινεμά. Ηρθα με το πρότζεκτ με μεγάλη αγωνία για παρουσιάσεις και συναντήσεις, γιατί δεν ήξερα τότε που πάω και τι κάνω. Και βρέθηκε αυτή η φανταστική Βουλγάρα παραγωγός, η Βεσέλκα Κιριάκοβα της Red Carpet. Καταλήξαμε ότι θα αφήσω τα παιδιά μου για δυό μήνες να πάω στη Βουλγαρία να κάνουμε όλο τον ήχο (μιξάζ, sound design) με ανθρώπους, που δεν είχα ξανασυναντήσει στη ζωή μου. Δεν ήξερα τι θα μου τύχει. Κι, όμως, αυτή η συνεργασία είναι από τις πιο όμορφες που είχα στην ταινία.
Το «Μέντιουμ» θα βγει στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 23 Μαΐου από την Weird Wave.
