Στο νότιο άκρο της Δυτικής Οχθης βρίσκεται η Μασαφέρ Γιάτα, μια ορεινή περιοχή, καλλιεργήσιμη, όπου από το 1945, λίγο πριν την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, έχουν κατοικηθεί γύρω στα είκοσι μικρά, πετρόκτιστα παλαιστινιακά χωριά. Ωστόσο, το 1980 ο ισραηλινός στρατός κήρυξε την περιοχή «ζώνη στρατιωτικής εκπαίδευσης», απαγορεύοντας την κατοίκησή τους από Παλαιστίνιους κι εξαφανίζοντάς τα από τον επίσημο χάρτη. Από τότε, τακτικά, ο ισραηλινός στρατός με μπουλντόζες ισοπεδώνει τα κτίσματα κι εκτοπίζει βίαια τους κατοίκους. Εκείνοι επιστρέφουν, ξαναχτίζουν, ξαναεγκαθιστούν γεννήτριες, ξαναβρίσκουν τα ζώα και τα χωράφια τους. Ως την επόμενη φορά.
Αυτή την ιστορία καταγράφει το ντοκιμαντέρ «Καμία Αλλη Γη», το οποίο έκανε την πρεμιέρα του και βραβεύτηκε ως καλύτερο ντοκιμαντέρ στην Berlinale (προκαλώντας πολιτικό χάος, θυμηθείτε εδώ, αποσπώντας το βραβείο κοινού και εκεί αλλά και στα περίοπτα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ CPH:DOX και Visions du Réel, και κερδίζοντας, μόλις προχθές, το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στις Νύχτες Πρεμιέρας. Το «Καμία Αλλη Γη» έρχεται στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες την Πέμπτη, 17 Οκτωβρίου, από τη Filmtrade.
Την ταινία υπογράφουν ο Μπάζελ Αντρα κι ο Γιουβάλ Αμπραχάμ κι είναι κι αυτό, από μόνο του, ένα δομικό στοιχείο της αξίας του, μια και ο Μπάζελ είναι Παλαιστίνιος κι ο Γιουβάλ Ισραηλινός, συνοδοιπόροι στην καταγραφή της αλήθειας - ή μιας αλήθειας - κόντρα σ' έναν πόλεμο διαρκείας.
Πώς κατάφεραν να εμπιστευτούν ο ένας στον άλλον τη ζωή τους και την τέχνη τους, κάτι που στην ταινία μοιάζει φυσικό και εύκολο; «Γνωριστήκαμε ως μέρος μιας ομάδας ακτιβιστών που μάχονται κατά της στρατιωτικής κατοχής», εξηγεί ο Γιουβάλ, «και πιστεύω ότι επειδή μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες, τις ίδιες πολιτικές αξίες, ήταν πιο εύκολο να χτίσουμε τη μεταξύ μας εμπιστοσύνη. Ο Μπάζελ γνώριζε ότι είμαι Ισραηλινός, αλλά αντιτίθεμαι στις πολιτικές της ισραηλινής κυβέρνησης και πιστεύω ότι η κατοχή πρέπει να τελειώσει. Γνώριζε κι ότι ήμουν έτοιμος να παλέψω γι' αυτό το σκοπό. Αυτό μας βοήθησε να εμπιστευτούμε ο ένας τον άλλον. Αυτή είναι απλώς η δική μας περίπτωση και η δική μας ιστορία. Φυσικά, τα πράγματα μπορεί να είναι διαφορετικά για διαφορετικούς ανθρώπους, αλλά έτσι συνέβη μ' εμάς.»
Γυρίζοντας ένα ντοκιμαντέρ, με μια επίμονη κάμερα παρατήρησης, την ώρα που ο κόσμος τους διαλυόταν και η ζωή τους απειλούνταν, δεν χρειάστηκε, ή δεν θέλησαν ποτέ να σταματήσουν το πρότζεκτ, δεν ένιωσαν ποτέ ότι τους υπερβαίνει; «Οχι, δεν υπήρξε στιγμή που θέλαμε να σταματήσουμε το πρότζεκτ,» απαντά με ευθύτητα ο Μπάζελ. «Είχαμε δυσκολίες γιατί ήταν η πρώτη εμπειρία και για τους δυο μας, αλλά όσο συνεχίζεται η βία, δεν είναι εύκολο να σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου. Δεν ήταν εύκολο πρότζεκτ για εμάς, μας πήρε πέντε χρόνια δουλειάς, αλλά ποτέ δεν σκεφτήκαμε να το σταματήσουμε.»
Παρότι το ντοκιμαντέρ καταγράφει εικόνες καταστροφής και θανάτου, παράλληλα εστιάζει - και περισσότερο μάλιστα - σε πρόσωπα και ιστορίες ανθρώπων χωρίς, παρόλ' αυτά, να γίνεται χειριστικό. «Πιστεύω ότι η ταινία έχει και τα δύο,» λέει ο Γιουβάλ. «Εχει ανθρώπους και τα πρόσωπά τους, αλλά και την καταστροφή και τον τρόμο. Ο συνδυασμός αυτών ήταν σημαντικός για εμάς, γιατί οπωσδήποτε, η καταστροφή επηρεάζει τους ανθρώπους. Και μπορείς να το δεις στα μάτια τους, όταν κοιτούν τα σπίτια τους να κατεδαφίζονται. Το σίγουρο είναι ότι είμαστε ανθρωπιστές και κάνουμε ανθρωπιστικές ταινίες που επικεντρώνονται σε ανθρώπους.»
«Η πολιτική κατάσταση δεν είναι απλώς ένα θεωρητικό ζήτημα,» συνεχίζει ο Γιουβάλ, «επηρεάζει πραγματικούς ανθρώπους. Ο τρόπος που παρουσιάζεται η ταινία, ο τρόπος που είναι μονταρισμένη, το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε πολλές συνεχόμενες λήψεις για να δείξουμε την πραγματικότητα όπως συμβαίνει, χωρίς πολλά κοψίματα στο μοντάζ, είναι η προσπάθειά μας να απεικονίσουμε τα γεγονότα με αλήθεια. Αυτό είναι σημαντικό για εμάς. Φυσικά, είναι μια ταινία, δεν είναι δημοσιογραφία, και όπως κάθε ταινία, δεν μπορεί ποτέ να είναι αντικειμενική, δεν το πιστεύω αυτό. Αλλά αν είσαι πιστός στα ένστικτά σου και απεικονίζεις τα γεγονότα κοντά σε αυτό που συνέβη, τότε πιστεύω ότι το κοινό νιώθει πως δεν είσαι χειριστικός. Δεν είναι αυτό το συναίσθημα με το οποίο φεύγουν οι θεατές από την ταινία. Νομίζω ότι φεύγουν νιώθοντας ότι είδαν κάτι αληθινό. Δεν είναι η μόνη αλήθεια, αλλά είναι μια αλήθεια.
Το υλικό γυρίστηκε πριν ξεκινήσει ο σημερινός πόλεμος. Πιστεύουν ακόμα, όπως εκφράζουν μέσα στην ταινία, ότι μπορεί να υπάρξει αλλαγή; «Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι μπορεί να υπάρξει αλλαγή,» υπερασπίζεται ο Μπάζελ, «ακόμα κι αν αυτή τη στιγμή δεν είμαστε σίγουροι για τον τρόπο. Αν αυτό που συμβαίνει τώρα συνεχιστεί, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να χάνουν την αξιοπρέπειά τους και θα συνεχίσουν να πεθαίνουν.»
