«Για λίγο μπορώ να γίνω τα πάντα»
Ο Κωνσταντίνος Τζούμας ανοιγοκλείνει τη βεντάλια του γούστου και κάνει μια σπουδή στο βίτσιο. A vous monsieur...
Σε πρωτοείδα να ανεβαίνεις τη σκάλα της Ράτκας στο Κολωνάκι το ’70 και λέω «τι φυσιογνωμία, μα ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος!» Ήσουν ένα καινούργιο πρότυπο για την Ελλάδα, αδύνατος, ψηλός, λίγο ανδρόγυνη φιγούρα.
Οπως είπε κι ο Βαρβέρης, μια εξαιρετική περίπτωση χωρίς copyright. Μπαίνει κανείς στον πειρασμό να συμπεριφερθεί ως ανδρόγυνος. Εγώ είμαι πολύ περίεργος. Ήθελα να δω πώς είναι αυτό το πράγμα επιτέλους. Εάν μου πεις αυτό απαγορεύεται, είναι σαν να μου λες πήγαινε και κάντο. Αφ ης στιγμής σου σηκώνουν το δάχτυλο μπρος στη μούρη και σου λένε αυτό επιβάλλεται για τον άντρα, αυτό για τη γυναίκα, λες λοιπόν για να ρίξω μια ματιά κι εγώ σ’ αυτά τα πράγματα, ισχύουν όντως; Αυτά που απαγορεύονται είναι συνήθως και τα πιο ηδονιστικά.
Πήρε χρόνια, αλλά "έγραψε" τελικά ότι αντιπροσωπεύεις κάτι ιδιαίτερο για τα ελληνικά δεδομένα.
Πάρα πολύς κόσμος νόμιζε ότι δεν θα μπορέσω να σταθώ στα πόδια μου. Μου λέγανε οι πιο παλιοί, που με αντιμετώπιζαν με πολλή συμπάθεια, "θα αντέξεις βρε παιδί μου; Είναι πολύ ελεύθερο αυτό που προτείνεις σαν ύπαρξη". Κι εγώ είχα πάντα την εντύπωση ότι είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί με την έννοια ότι υπάρχει χώρος για όλους. Εξαρτάται τι χορό χορεύεις και τι τραγούδια τραγουδάς. Ο καθένας χορεύει και τραγουδάει τα δικά του, δεν είναι υποχρεωτικό να τραγουδάμε όλοι τα ίδια. Αν πραγματικά αυτό που κάνεις είναι ο δικός σου χορός και το δικό σου τραγούδι, υπάρχουν ένα σωρό άνθρωποι έτοιμοι να δώσουν χέρι και να μπούνε κι αυτοί μες στο χορό.
Για τους νέους ηθοποιούς, όπως εσύ, εκείνη την εποχή δεν ίσχυε όμως κάτι τέτοιο. Ή θα ήταν μάτσο ή ζεν πρεμιέ.
Θες να πεις αυτό το υπερτονισμένο, το υπερβολικό του ανδρισμού... Υπήρχαν πραγματικά πάρα πολύ ενδιαφέροντες ηθοποιοί, οι οποίοι λόγω του συστήματος και λόγω του ότι δεν είχαν το εκτόπισμα την εποχή εκείνη, δεν μπόρεσαν να προβάλουν την άλλη τους πλευρά, την πιο ενδιαφέρουσα, την πιο ευφυή, τη διαφορετική. Αν μπορώ να θυμηθώ κάποιον διαφορετικό ήταν ο Χορν, μια μποέμικη και δανδίστικη στάση, per l’ amore del arte, όπως είχε πει κι ο ίδιος. Εγώ δεν είχα κανένα σχέδιο, ούτε τις ακαδημαϊκές σπουδές που φτιάχνουν ένα συμπαγές και εξαιρετικά ορθολογικό μυαλό που αναλύει και βάζει στη θέση του το καλό και το κακό. Εγώ ζούσα. Είχα αντικαταστήσει τη γοητεία, αν και πολύ υπναλέα γοητεία βέβαια, των αμφιθεάτρων με τη δράση των δρόμων. Δεν έχω παράπονο, αφού δηλαδή με έφερε μέχρι εδώ θα με πάει και παραπέρα.
Φυσικά είμαστε όλα. Δεν είμαστε αναγκαστικά μόνο μέσα σ’ έναν ορισμό. Πάρε για παράδειγμα τον όρο μετροσέξουαλ: είναι ο μητροπολιτικός άντρας που είναι συντροφικός προς τη γυναίκα, πάνε μαζί για ψώνια, μπορεί να μιλήσει και για το μήκος της φούστας ή δεν ξέρω τι άλλο, χωρίς γι’ αυτό να είναι αναγκαστικά γκέι. Ο ίδιος άντρας μπορεί κι ένα βράδυ να κάνει κάτι με έναν άντρα χωρίς να τρέχει τίποτα ή να γίνεται ολόκληρο ζήτημα γι’ αυτό...(γέλια) Αυτός ο τύπος άντρα ονομάστηκε τώρα μετροσέξουαλ, αλλά ζούσε στην Ελλάδα και πολύ πριν τον βαφτίσουν.»
Εσύ δεν ήσουν μάτσο, αλλά λίγο Υβ Σαιν Λωράν, λίγο Όσκαρ Ουάιλντ και δεν εννοώ αναγκαστικά γκέι...
Μα ποιο γκέι; Εγώ πέρασα από διάφορα, πιο πολύ έκανα μiα σπουδή στο βίτσιο. Για μένα το γκέι -αν μπορώ να του δώσω έναν ορισμό- είναι ότι παίζεις στη ζωή, τα αγόρια παίζουν με αγόρια, τα κορίτσια με κορίτσια. Η διαφορά μου είναι ότι δεν μπορώ να πάρω τίποτε στα σοβαρά. Δεν μπορώ δηλαδή να γίνω φανατικός λάτρης κάποιου πράγματος. Με τίποτα. Κανενός. Για λίγο μπορώ να γίνω τα πάντα. Ανοίγω τη βεντάλια των ιδιαιτεροτήτων και των γούστων - που ο καθένας μας ενδεχομένως να έχει - αλλά την κλείνω και με μεγάλη ευκολία. Δεν είμαι δηλαδή φανατικός σημαιοφόρος κανενός γκέτο. Όχι, δεν το έχω δει καθόλου έτσι το θέμα.... Έπεσα μια φορά επάνω σε μiα διένεξη ανάμεσα στον Αντρέα τον Βελισσαρόπουλο, τον εκδότη του Αμφί, και τον Κώστα τον Ταχτσή. Ο Βελισσαρόπουλος έλεγε ότι είναι καιρός τα πράγματα να λέγονται με το όνομά τους, να σκληρύνει η στάση απέναντι στο σύστημα, να είμαστε πιο οργανωμένοι, πιο δραστήριοι κτλ. Ο Ταχτσής έλεγε από μόνοι σας πάτε να γκετοποιηθείτε γιατί εκεί που υπήρχε μια ελευθερία και που μπορούσες να κάνεις ό,τι θέλεις στην Ελλάδα, εσείς ξαφνικά πάτε να σηκώσετε μια σημαία, η οποία θα περιορίσει το όλο θέμα και θα δημιουργήσει ένα γκέτο ακόμα. Μου έκανε εντύπωση που ένας άνθρωπος τόσο ζωντανός και με τέτοιες περιπέτειες και τόσο ενδιαφέρουσα ζωή όπως ο Ταχτσής, είχε αυτήν την άποψη. Διαπίστωσα ότι η Αθήνα είχε απ’ όλα, χωρίς να κάνει κανείς θέμα για τίποτε ιδιαίτερα.
Πιστεύω ότι οι διαχωρισμοί κι οι υποδιαιρέσεις των σεξουαλικών γούστων έγιναν πια τόσες πολλές όσο και τα άτομα τα ίδια. Έγιναν τόσα πολλά πια αυτά τα δωμάτια που υπάρχει μια ενοποίηση από την αντίθετη...
Φυσικά είμαστε όλα. Δεν είμαστε αναγκαστικά μόνο μέσα σ’ έναν ορισμό. Πάρε για παράδειγμα τον όρο μετροσέξουαλ: είναι ο μητροπολιτικός άντρας που είναι συντροφικός προς τη γυναίκα, πάνε μαζί για ψώνια, μπορεί να μιλήσει και για το μήκος της φούστας ή δεν ξέρω τι άλλο, χωρίς γι’ αυτό να είναι αναγκαστικά γκέι. Ο ίδιος άντρας μπορεί κι ένα βράδυ να κάνει κάτι με έναν άντρα χωρίς να τρέχει τίποτα ή να γίνεται ολόκληρο ζήτημα γι’ αυτό...(γέλια) Αυτός ο τύπος άντρα ονομάστηκε τώρα μετροσέξουαλ, αλλά ζούσε στην Ελλάδα και πολύ πριν τον βαφτίσουν.
Ήταν αυτό που έλεγες για τον Ταχτσή και τον Βελισσαρόπουλο πριν, ότι όλα υπήρχαν, απλά μετά ονοματίστηκαν...
Ακριβώς, και όταν ονοματίζονται διέπονται κι από ένα φανατισμό υποστήριξης.
Εσένα, που δεν ήσουν κανενός είδους πρότυπο αντρικής ομορφιάς ή στυλ, πώς σε αντιμετώπιζαν από τότε μέχρι σήμερα;
Καταρχάς είμαστε έρμαια των φιλότεχνων, δηλαδή δεν ξέρεις ποτέ η εικόνα σου τι σημαίνει για κάποιον. Ερήμην μας επίσης, λόγω σωματότυπου, μπορεί να στέλνουμε μηνύματα για τα οποία δεν είμαστε υπεύθυνοι, αλλά επειδή ο άλλος είναι σε κάποια φάση φτιάχνει το δικό του σενάριο για σένα. Αλλά εμένα τι με νοιάζει; Έχω φτάσει μέχρι εδώ, έχω περάσει υπέροχα, έχω γελάσει, έχω ερωτευτεί, έχω ταξιδέψει, έχω γευτεί πράγματα. Δηλαδή, εντάξει, δεν με ενδιαφέρουν οι χαρακτηρισμοί που δίνουν οι άλλοι στην περίπτωσή μου...
Τι γνώμη έχεις γι’ αυτό που έκανε ο Βαλλιανάτος στον Κούγια, το ότι ισχυρίστηκε ότι ο τελευταίος αυτός είχε μια ομοφυλοφιλική εμπειρία; Είναι θεμιτό ή αθέμιτο μέσο;
Αααα....μάλιστα, το να ξεμπροστιάζεις κάποιον. Υποθέτω ότι κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να είναι θεμιτό. Κοίταξε να σου πω, είναι το ίδιο όταν ένας ηθοποιός επαίρεται για τις επιδόσεις του, ενώ όλοι ξέρουν ότι δεν είναι ακριβώς... μεγαλειώδης. Τα παίρνεις και ενδεχομένως να μπεις στην περιπέτεια να τον ξεμπροστιάσεις. Νομίζω δηλαδή ότι το ξεμπρόστιασμα γίνεται παντού. Όταν κάποιος ρίχνει το γάντι, θα πάρεις θέση, δεν μπορείς να το αφήσεις να περάσει έτσι. Απ’ την άλλη, το να ξεφωνίζεις τους ανθρώπους γενικώς δεν είναι της αρεσκείας μου. Εγώ είμαι υπέρ των ιδιαιτεροτήτων των ανθρώπων, μ’ αρέσει να βλέπω πολύχρωμο πλήθος σε συμπεριφορές και σε ενδυματολογικές επιδόσεις και σε γούστα και σε επιλογές και σε ό,τι θέλεις. Να σου όμως και κάτι; Πιστεύω ότι όλα αυτά απ’ το ένα αυτί μπαίνουν και από άλλο βγαίνουν, δεν γράφουν, είναι για να περνάει η ώρα. Εντάξει, η τηλεόραση έχει ένα impact, αλλά δεν κρατάει πολύ.
Ομως στο κοινωνικό κομμάτι γίνονται διακρίσεις, ο άλλος μπορεί να χάσει τη δουλειά του επειδή είναι γκέι ή να μην τον προσλάβουν επειδή έχει AIDS. Εκεί ερχόμαστε στον ακτιβισμό, δηλαδή ζητάς πια ίσα δικαιώματα σε κοινωνικό επίπεδο.
Ισως... Δεν ξέρω. Εμένα δεν μου έχει περάσει ποτέ απ το μυαλό να δραστηριοποιηθώ για κάποιο θέμα. Να κατέβω σε μια διαδήλωση, κάτι, δεν έτυχε. Τα έβρισκα πάντα όλα αυτά περιττά. Πιστεύω πως αν ζεις τη ζωή σου, όποια κι αν είναι, χωρίς να βαράς γροθιά στο στομάχι του διπλανού σου, δεν τίθεται θέμα.
Ξέρω τη θέση σου σχετικά με τον γκέι γάμο, ότι είσαι εναντίον...
Ναι, με την έννοια ότι το χιούμορ μου μάλλον δεν μου επιτρέπει να ζω και να φροντίζω έναν κύριο. Μου φαίνεται πάρα πολύ περίεργο... (γέλιο) Δεν έχω αντίρρηση να το κάνω σ’ ένα φίλο που είναι σε μια δύσκολη στιγμή, σ’ ένα συγγενή, όχι όμως να παντρευτούμε... Μου φαίνεται πάρα πολύ περίεργο. Όταν δεν ζήλεψα ποτέ τον γάμο έτσι κι αλλιώς, γιατί ντε και καλά να τον διεκδικήσω μεταξύ αντρών;
Η μεγάλη ακτιβιστική πολιτική ως προς τον γάμο είχε σαν αφορμή το AIDS. Πολλοί άνθρωποι ζούσαν μαζί επί χρόνια κι όταν πέθαινε ο ένας, ερχόταν η μαμά του άλλου κι έπαιρνε όλο τους το βιος εκείνη. Ή κάποιος δεν μπορούσε να δει τον άρρωστο σύντροφό του γιατί μόνον οι συγγενείς πρώτου βαθμού επιτρέπεται να μπαίνουν στην εντατική.
Α, μάλιστα, κατάλαβα, κατάλαβα. Αυτό νομίζω πως πρέπει να λυθεί νομικά, θεσμικά. Αλίμονο, αν ο ακτιβισμός εξυπηρετεί αυτό, βεβαίως.
Στο θέατρο υπάρχουν στερεότυπα σε σχέση με τους γκέι, οι γκέι ηθοποιοί κρύβονται;
Μπα, νομίζω πως η καλλιτεχνική κοινότητα είναι εθισμένη σ’ αυτό. Αν ρίξεις μια ματιά στον συγκεκριμένο χώρο, θα δεις ότι είναι πολύχρωμος, δελεαστικός και εξαιρετικά εκρηκτικός, έχει τα πάντα: σεξ, ομοφυλοφιλία, ετεροφυλοφιλία, τραβεστισμό, δεν μπορείς δηλαδή να φανταστείς το τι γίνεται. Δεν μπορείς να ζεις στο χώρο της τέχνης και να κουβαλάς αντιλήψεις εναντίον των γκέι, δεν υφίσταται αυτό το πράγμα. Δεν υπάρχει ρατσισμός· στο θέατρο εξάλλου από πολύ παλιά άντρες έπαιζαν γυναικείους ρόλους κτλ. Στις παρέες επίσης, όπως ξέρεις κι εσύ πάρα πολύ καλά, οι άντρες πειράζουν ο ένας τον άλλον με γυναικεία ονόματα - σκάσε μωρή τρελή κι εσύ, δεν ξέρεις τι λες. Κάποτε ρώτησαν τον Ντεπαρντιέ αν είναι γκέι και απάντησε «βασικά όχι, αλλά άμα λάχει το κάνω πού και πού» Πρέπει να είμαστε κάτι δηλαδή; Δεν το κατάλαβα ποτέ μου.
Καταρχάς είμαστε έρμαια των φιλότεχνων, δηλαδή δεν ξέρεις ποτέ η εικόνα σου τι σημαίνει για κάποιον. Ερήμην μας επίσης, λόγω σωματότυπου, μπορεί να στέλνουμε μηνύματα για τα οποία δεν είμαστε υπεύθυνοι, αλλά επειδή ο άλλος είναι σε κάποια φάση φτιάχνει το δικό του σενάριο για σένα. Αλλά εμένα τι με νοιάζει; Έχω φτάσει μέχρι εδώ, έχω περάσει υπέροχα, έχω γελάσει, έχω ερωτευτεί, έχω ταξιδέψει, έχω γευτεί πράγματα. Δηλαδή, εντάξει, δεν με ενδιαφέρουν οι χαρακτηρισμοί που δίνουν οι άλλοι στην περίπτωσή μου...»
Ο Μπέκετ είχε πει ότι δεν είχε δυστυχισμένη ζωή, απλά δεν είχε ταλέντο για την ευτυχία. Νομίζω ότι εσύ είχες ένα ταλέντο για την ελαφρότητα... με την καλή έννοια (τρομερά γέλια). Δεν ήσουν jeune premier, αλλά Ζεν πρεμιέ.
Αλλά το Ζεν είναι πολύ συχνά κοντά στο Δεν. Σε δεύτερη απόδοση στα ελληνικά το Ζεν είναι Δεν, δηλαδή η απουσία οιουδήποτε πράγματος. Είναι το ίδιο που λένε με το στυλ: Πότε έχεις στυλ; Οταν δεν υιοθετείς αυστηρά κανένα.
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο τεύχος Ιούνιος/Ιούλιος 2005 του περιοδικού 10% - μπορείτε να τη βρείτε εδώ μαζί με σπάνιες φωτογραφίες από το αρχείο του Κωνσταντίνου Τζούμα
