Καμία ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν δεν είναι συμβατική. Από την ανάστροφη αφήγηση του «Memento» και τα αινίγματα του «Inception», ως την ανατριχιαστική αμεσότητα και το περιστρεφόμενο μοντάζ της «Δουνκέρκης», ο τρομερός Βρετανός, τόσο για τους φαν όσο και για τους πολέμιους (γιατί ποια ιδιοφυΐα δεν συνάντησε κι αντιρρήσεις), αποτελεί εγγύηση ότι το κοινό θα δει στην οθόνη (στη μεγάλη, παρακαλούμε), κάτι ανατρεπτικό, σαρωτικό, πνευματικά προκλητικό, συχνά αριστουργηματικό.
Αυτό θα είναι και το νέο opus του, το «Οπενχάιμερ», διάρκειας ακριβώς τριών χορταστικών ωρών, που βγαίνει στις αίθουσες της Αμερικής στις 21 Ιουλίου και στις ελληνικές στις 24 Αυγούστου από την Tanweer. Παρακάτω οι 10 λόγοι που μας κάνουν να το πιστεύουμε.
Ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ Ο άνθρωπος που ανακάλυψε την ατομική βόμβα είναι όχι απλώς μια από τις πιο σύνθετες προσωπικότητες της επιστήμης, αλλά και το ακριβέστερο παράδειγμα του διλήμματος μπροστά στην εξέλιξη της τεχνολογίας. Το έλεγε ο ίδιος για την εφαρμογή τής ατομικής ενέργειας στην ανθρώπινη πορεία: «Δεν θα τη φοβηθούν ώσπου να την καταλάβουν. Και δεν θα την καταλάβουν ώσπου να τη χρησιμοποιήσουν. Με τη θεωρία φτάνεις μόνο μέχρις ενός σημείου.» Μ' αυτή την προσωπικότητα στο επίκεντρο, ο υποψήφιος για Οσκαρ σεναριογράφος-σκηνοθέτης κατασκευάζει ένα επικό θρίλερ που καταβυθίζεται στην ψυχή ενός μοναδικού μυαλού, αυτό του ευφυέστατου επιστήμονα πίσω από την εφεύρεση που άλλαξε την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό, παρόλο που η ύπαρξή της και μόνο αρκεί για να απειλήσει το μέλλον μας. Εμπνευσμένη από το βραβευμένο βιβλίο «Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ» των Κάι Μπερντ και Μάρτιν Τζ. Σέργουιν, η ταινία διηγείται τη ζωή και την κληρονομιά του Οπενχάιμερ, του πατέρα της ατομικής βόμβας. «Ηθελα να μεταφέρω το κοινό στο μυαλό και την εμπειρία ενός ανθρώπου που βρέθηκε στο κέντρο της μεγαλύτερης αλλαγής στην ιστορία» λέει ο Νόλαν. «Είτε μας αρέσει είτε όχι, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο που έζησε ποτέ. Δημιούργησε τον κόσμο στον οποίο ζούμε, καλώς ή κακώς. Και πρέπει να δούμε την ιστορία του για να τον πιστέψουμε».
Πατώντας το κουμπί Είναι η φράση με την οποία κι εμείς κι οι γονείς μας μεγαλώσαμε, ο φόβος του κόκκινου κουμπιού που θα πυροδοτούσε το τέλος του κόσμου. Η κατασκευή της ατομικής βόμβας ήταν ένας θρίαμβος της ανθρώπινης εφευρετικότητας, αλλά πυροδότησε μία κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών με καταστροφικές επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο και έναν πρωτόγνωρο υπαρξιακό φόβο. Η επιθυμία του Νόλαν να κάνει την ταινία γεννήθηκε από τον προβληματισμό των επιστημόνων στο Πρόγραμμα Μανχάταν. «Το διάστημα μέχρι την πυρηνική δοκιμή Τρίνιτι, ο Οπενχάιμερ και η ομάδα του αντιμετώπιζαν τη μικρή πιθανότητα ότι πατώντας το κουμπί και πυροδοτώντας την πρώτη βόμβα, μπορεί να κατέστρεφαν ολόκληρο τον πλανήτη», εξηγεί. «Δεν υπήρχε μαθηματική ή θεωρητική βάση που απέκλειε αυτή την πιθανότητα, όσο μικρή κι αν ήταν. Κι όμως πάτησαν το κουμπί. Είναι μία εκπληκτική στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία. Ηθελα να στείλω το κοινό σε αυτό το δωμάτιο, εκεί που πατήθηκε το κουμπί. Είναι η πιο απίστευτη στιγμή, αν το σκεφτείς. Το ρίσκο που είχε».
Και έγχρωμο και ασπρόμαυρο Η αφήγηση της ταινίας παίζει πινγκ-πονγκ μεταξύ τού Οπενχάιμερ και του Λούις Στράους, προέδρου της Αμερικανικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας κι ο Νόλαν, γράφοντας το σενάριο, ένιωσε την ανάγκη να περιγράψει στο χαρτί την εικαστική προσέγγιση μιας σύνθετης ιστορίας που εναλλάσσεται ανάμεσα στην υποκειμενική και αντικειμενική εμπειρία. Ετσι, αποφάσισε ότι οι σκηνές που εκτυλίσσονται μέσα από την οπτική του Οπενχάιμερ θα είναι έγχρωμες (επίσης τις έγραψε σε πρώτο πρόσωπο, μία ακόμα ανορθόδοξη σεναριακή επιλογή), με περιστασιακές σουρεαλιστικές εικόνες που συμβολίζουν τον εσωτερικό του κόσμο. Οι σκηνές που επικεντρώνονται στον Στράους είναι ασπρόμαυρες. «Είναι ασυνήθιστο,» λέει ο Νόλαν για την απόφαση του να γράψει σε πρώτο πρόσωπο. «Αλλά το έκανε ξεκάθαρο σε όλους όσους διάβασαν το σενάριο ότι παρακολουθούν τη σκηνή μέσα από τα μάτια του Οπενχάιμερ. Κοιτάμε πάνω από τον ώμο του, είμαστε μέσα στο μυαλό του, πηγαίνουμε παντού μαζί του».
Ο Κίλιαν Μέρφι Ο ήδη ιδιοσυγκρασιακός ηθοποιός ταιριάζει απόλυτα, πάντα, στο σύμπαν του Κρίστοφερ Νόλαν - έχει, άλλωστε, συνεργαστεί μαζί του σε πέντε ταινίες (την τριλογία του «Σκοτεινού Ιππότη», το «Inception» και τη «Δουνκέρκη»). Ο Μέρφι δηλώνει πως το τηλεφώνημα που έλαβε από τον σκηνοθέτη για να πρωταγωνιστήσει στο «Οπενχάιμερ», στο ρόλο του τίτλου, θα του μείνει αξέχαστο: «Τον ξέρω 20 χρόνια,» λέει ο ηθοποιός που είχε περάσει από οντισιόν για τον ρόλο του Μπρους Γουέιν στο «Μπάτμαν: Η Αρχή», ένα ρόλο που τελικά πήρε ο Κρίστιαν Μπέιλ. «Συνάντησα τον Κρις γι' αυτή την ταινία, ενώ ήξερα ότι ήταν παράλογο να παίξω εγώ τον Μπάτμαν. Αλλά αυτή η συνάντηση οδήγησε στο ρόλο του Σκιάχτρου και σε μία εκπληκτική επαγγελματική εμπειρία. Από τότε η άποψή μου είναι ότι αν ο Κρίστοφερ Νόλαν σου ζητήσει κάτι, όποιο κι αν είναι το μέγεθος του ρόλου, αρπάζεις την ευκαιρία. Δεν περίμενα να με καλέσει και να μου ζητήσει να υποδυθώ τον Οπενχάιμερ. Αλλά το έκανε. Οταν έκλεισα το τηλέφωνο, κάθισα αποσβολωμένος. Ενιωσα πολύ τυχερός. Και μετά πιάσαμε τη δουλειά».
Διαβάστε ακόμη: Η πιο τολμηρή ταινία του Κρίστοφέρ Νόλαν μέχρι σήμερα. Πρώτες αντιδράσεις για το «Oppenheimer»
Το υπόλοιπο καστ Είναι, φυσικά, ετερόκλιτο και συναρπαστικό. Η Εμιλι Μπλαντ υποδύεται την Κίτι Οπενχάιμερ, τη βιολόγο και βοτανολόγο, αντισυμβατική σύζυγο τού Ρόμπερτ. Ο Ματ Ντέιμον είναι ο Λέσλι Γκρόουβς Τζούνιορ, επικεφαλής του Προγράμματος Μανχάταν, πολύ πιο συντηρητικός αλλά με θαυμασμό για το όραμα του Οπενχάιμερ. Ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, ο οποίος μάλιστα δήλωσε ότι αυτός είναι ο καλύτερος ρόλος της ζωής του, ενσαρκώνει τον Λούις Στράους, Πρόεδρο της Αμερικανικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Η Φλόρενς Πιου είναι η εκλεπτυσμένη, αισθησιακή και ανοιχτόμυαλη Τζιν Τάτλοκ, μία ψυχίατρος με σπουδές στο Στάνφορντ, η οποία είχε μία δραματική ερωτική ιστορία με τον Οπενχάιμερ. Ο Τζος Χάρτνετ υποφύεται τον Ερνεστ Λόρενς, τον εξωστρεφή φυσικό που έγινε, με το που τον γνώρισε, ο στενότερος φίλος του Ρόμπερτ. Ο Κένεθ Μπράνα, αγαπημένος ηθοποιός του Νόλαν, αναλαμβάνει το ρόλο του βραβευμένου με Νόμπελ Νιλς Μπορ. Ο Μπένι Σάφντι είναι ο Εντουαρντ Τέλερ, ο πατέρας της βόμβας υδρογόνου: αμοιβαίος σεβασμός χαρακτήριζε τη σχέση των δυο επιστημόνων. Κι ο Τομ Κόντι δίνει ζωή στον Αλμπερτ Αϊνστάιν, τον θρυλικό επιστήμονα του οποίου η θεωρία της σχετικότητας έκανε δυνατή την κατασκευή της ατομικής βόμβας.
Η πρώτη ακατάλληλη ταινία του Νόλαν εδώ και 20 χρόνια Μετά το «Insomnia» του 2002, το «Οπενχάιμερ» είναι η πρώτη ακατάλληλη ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν κι αυτό, κατά τα λεγόμενα, του έφερε μεγάλη ανησυχία, που αμέσως κατευνάστηκε με τις εκθειαστικές πρώτες αντιδράσεις. Ο βασικός λόγος για την ακαταλληλότητα είναι μια σκηνή σεξ - η πρώτη στην καριέρα του σκηνοθέτη! - με γυναικείο και ανδρικό full frontal, που διαρκεί για εκτεταμμένο χρονικό διάστημα και ο Νόλαν υποστήριξε ότι είναι απαραίτητη για την εξερεύνηση της προσωπικότητας και της ψυχικής κατάστασης του ήρωά του.
Πεδίο Πυρηνικών Δοκιμών Τρίνιτι Η ομάδα του Νόλαν πήρε άδεια για γυρίσματα στο Πεδίο Δοκιμών White Sands εκεί που πραγματοποιήθηκε η πρώτη δοκιμή και έκρηξη πυρηνικού όπλου. Αλλά η τοποθεσία παραμένει μία ενεργή στρατιωτική βάση και η παραγωγή δεν μπορούσε να μένει αδρανής για 6 με 8 ώρες κάθε μέρα, όσο ο στρατός έκανε τις δικές του δοκιμές.Αντ’ αυτού, ο Νόλαν κατασκεύασε στο Νέο Μεξικό τη δική του εκδοχή του Πεδίου Δοκιμών Τρίνιτι - συμπεριλαμβανομένου ενός ατσάλινου πύργου ύψους 30 μέτρων - και του απομακρυσμένου οχηρού καταφύγιου απ' όπου ο Οπενχάιμερ παρακολουθούσε την πυροδότηση.
Η καινοτομία στη φωτογραφία Ο μοναδικός διευθυντής φωτογραφίας Χόιτε Φαν Χόιτεμα και ο Κρίστοφερ Νόλαν μεγαλούργησαν ξανά. Η ταινία γυρίστηκε αποκλειστικά με κάμερες Panavision 65mm και IMAX 65mm. «Αυτή η μορφή φιλμ δίνει στο κοινό την ευκαιρία να καταβυθιστεί στην ιστορία και την πραγματικότητα στην οποία τους μεταφέρουμε,» εξηγεί ο Φαν Χόιτεμα. «Στην περίπτωση του Οπενχάιμερ, η ιστορία είναι μεγάλης κλίμακας και εύρους. Αλλά ήθελα επίσης το κοινό να βρεθεί στους χώρους όπου συνέβησαν όλα, σαν να είναι παρών, ακούγοντας συζητήσεις των επιστημόνων σε αυτές τις σημαντικές στιγμές». Οι ασπρόμαυρες σκηνές απαίτησαν την κατασκευής ενός νέου τύπου φιλμ. «Τηλεφωνήσαμε στην Kodak και τους ρωτήσαμε εάν έχουν ασπρόμαυρο φιλμ των 65mm,» λέει οΦαν Χόιτεμα. «Και φυσικά δεν είχαν, γιατί δεν το είχαν κατασκευάσει ποτέ. Οπότε τους ζητήσαμε να το φτιάξουν. Ευτυχώς, δέχτηκαν την πρόκληση. Οταν το δοκιμάσαμε, μείναμε έκθαμβοι. Ηταν τόσο ξεχωριστό και όμορφο». Η ταινία ήταν ένα φιλόδοξο πείραμα δημιουργίας ενός ανθρωποκεντρικού δράματος γυρισμένου με τις μεγαλύτερες κάμερες του κόσμου. «Το IMAX είναι μία μορφή φιλμ για το υπερθέαμα, για μεγαλειώδη τοπία,» εξηγεί ο Φαν Χόιτεμα. «Από την αρχή είχα την περιέργεια να ανακαλύψω πώς θα χρησιμοποιήσουμε αυτές τις κάμερες στα κοντινά πλάνα. Μπορούμε να αιχμαλωτίσουμε το συναίσθημα; Στο Οπενχάιμερ το καταφέραμε, γιατί η ιστορία το απαιτούσε.»
Οι... επιστήμονες κομπάρσοι Ο Κρίστοφερ Νόλαν χρησιμοποίησε πραγματικούς επιστήμονες για κομπάρσους στο «Οπενχάιμερ»! Για άλλη μια φορά, ο σκηνοθέτης έδωσε τη δέουσα προσοχή ακόμα και στις πιο μικρές λεπτομέρειες στην ταινία του. Μιλώντας στο Entertainment Weekly, ο Νόλαν εξήγησε, «Ημασταν στο πραγματικό Λος Αλαμος και είχαμε πολλούς πραγματικούς επιστήμονες ως κομπάρσους. Χρειαζόμασταν τους κομπάρσους για να προσφέρουν πραγματικές αντιδράσεις οπότε κερδίσαμε αυτοσχέδιες, επιμορφωτικές συνομιλίες. Ηταν πραγματικά διασκεδαστικό να τις ακούς. Εχω πάει σε σετ όπου έχεις πολλούς κομπάρσους οι οποίοι το μόνο που σκέφτονται είναι το διάλειμμα για μεσημεριανό. Αυτοί οι τύποι σκέφτονταν τις γεωπολιτικές επιπτώσεις των πυρηνικών όπλων και γνώριζαν πολλά γι' αυτό. Στην πραγματικότητα ήταν μια μεγάλη υπενθύμιση, κάθε μέρα, πως πρέπει να είμαστε πιστοί στην ιστορία μας και πραγματικά να ξέρουμε τι κάνουμε».
Μια ατομική έκρηξη που δεν ήταν CGI Σε αντίθεση με τις φήμες που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, ο Κρίστοφερ Νόλαν δεν πυροδότησε μια αληθινή ατομική βόμβα στο Νέο Μεξικό για να κινηματογραφήσει το ατομικό μανιτάρι της εμβληματικής πυρηνικής δοκιμής Τρίνιτι. Αντ΄αυτού, ο Νόλαν και ο διευθυντής φωτογραφίας Χόιτε Φαν Χόιτεμα συνεργάστηκαν με τους επικεφαλής των ειδικών εφέ Σκοτ Φίσερ (βετεράνος του Νόλαν με Οσκαρ για τα «Interstellar»και «Tenet») και Αντριου Τζάκσον (Οσκαρ για το «Tenet»), για να αναπαραστήσουν τη δική τους εκδοχή της ατομικής έκρηξης. Ο Νόλαν τούς έθεσε μόνο ένα περιορισμό: συνεπής στην αισθητική που προτιμά τα πρακτικά εφέ, απαγόρευσε τα ψηφιακά εφέ. «Ηξερα από την αρχή ότι η πυρηνική δοκιμή Τρίνιτι θα ήταν από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ταινίας,» λέει ο Νόλαν. «Είχαμε κάνει πυρηνική έκρηξη με ψηφιακά εφέ στον «Σκοτεινό Ιππότη: Η επιστροφή», τα οποία είχαν λειτουργήσει πολύ καλά για εκείνη την ταινία. Αλλά ήξερα ότι για ένα πραγματικό γεγονός όπως η δοκιμή Τρίνιτι, που έχει καταγραφεί με ειδικές κάμερες, τα ψηφιακά εφέ δεν θα έδιναν την αίσθηση της απειλής που βλέπουμε στο υπάρχον υλικό. Το υλικό αυτό έχει κάτι το ανατριχιαστικό. Οπότε ήταν μία πρόκληση να βρούμε τις αναλογικές μεθόδους που θα εξέφραζαν αυτή την απειλή, το δέος και την τρομαχτική ομορφιά της δοκιμής Τρίνιτι». Οι Τζάκσον και Φίσερ άρχισαν να πειραματίζονται - διέλυαν μπαλάκια του πινγκ-πονγκ το ένα πάνω στο άλλο, έριχναν μπογιά σε τοίχους και διάφορα άλλα - και έκαναν γυρίσματα με μικρές ψηφιακές κάμερες σε πολύ κοντινά κάδρα. «Μετά τα δείχναμε στον Κρις,» λέει ο Φίσερ, «και μας έλεγε ότι η ιδέα ήταν καλή, αλλά ότι έπρεπε να βρούμε έναν τρόπο να το γυρίσουμε με τις τεράστιες κάμερες IMAX». Το πώς τελικά αναπαραστάθηκε η ατομική έκρηξη για τις ανάγκες της ταινίας παραμένει επτασφράγιστο μυστικό.
Το «Οπενχάιμερ» του Κρίστοφερ Νόλαν βγαίνει στις αίθουσες την Πέμπτη, 24 Αυγούστου, από την Tanweer.
Δείτε εδώ τον Κρίστοφερ Νόλαν και το καστ του «Οπενχάιμερ» να μιλάνε για την ταινία:
