Με ήρωα έναν φωτοφοβικό βρικόλακα που είναι ταυτόχρονα δεινός χορευτής και το μόνο που ψάχνει σε μια Αθήνα που δεν υπάρχει σε κανένα χάρτη είναι ένα «ζεστό» κορίτσι, ο Γιάννης Βεσλεμές (aka Felizol) ολοκληρώνει με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, τη «Νορβηγία», τη δική του συμβολή στο ανεξερεύνητο κινηματογραφικό είδος του «μεσογειακού τρόμου».
Και λίγες μόνο ημέρες πριν την πρεμιέρα της «Νορβηγίας» στο Διαγωνιστικό Τμήμα «The East of the West» του 49ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάρλοβι Βάρι, χαρίζει στο Flix την απόλυτη λίστα με 13 αβάν γκαρντ ταινίες μεσογειακού τρόμου, αποτελούμενες από τα πιο αναπάντεχα συστατικά: Ιταλικά Μετατζιάλο, Ισπανικά Παράδοξα, Γαλλικά Νουβέλ Χόρορ, Ελληνικά Φαντάσματα, Ηλιο, Θάλασσα και Νεκροζωντανούς.
DON’ T TORTURE A DUCKLING (1972) του Λούτσιο Φούλτσι
Αυτό το giallo του 1972 δεν είναι απαραίτητα η καλύτερη ταινία του εργάτη της φρίκης Λούτσιο Φούλτσι. Είναι όμως η πιο προσιτή – σε κοινό που δεν αγαπά το σινεμά είδους – ταινία του και ένα υπόδειγμα ταινίας τρόμου που εξελίσσεται κάτω από τον καυτό μεσογειακό ήλιο ενός χωριού της νότιας Ιταλίας. Οι απαγωγές και δολοφονίεςμικρών παιδιών συνταράσσουν την κλειστή αυτή απομονωμένη κοινωνία και κάθε δέκα λεπτά ανατρέπονται όλα τα κλισέ των φτηνών κίτρινων βιβλίων τσέπης. Η ατμόσφαιρα του καταραμένου χωριού, η φινέτσα της σκηνοθεσίας του Φούλτσι και η περιέργως αντιεξουσιαστική διάθεση της ιστορίας αποδεικνύουν πως ο τρόμος δεν είναι πάντα γοτθικός και πως η κάθε παράδοση διαθέτει τις σκοτεινές σελίδες της διαθέσιμες σε όποιον θέλει να τις εκμεταλλευτεί.
CUADECUC, VAVPIR (1971) του Πέρε Πορταμπέλα
Κάτι μεταξύ making of και πειραματικής ταινίας, τομεγάλου μήκους αυτό φιλμ του Πέρε Πορταμπέλα ξεκίνησε σαν καταγραφή του παρασκηνίου του γυρίσματος του «ισπανικού»«Count Dracula» (1970) του Χεσούς Φράνκο για να εξελιχθεί σε μια παράλληλη ανάγνωση της ταινίας , την πιο abstract ταινία που άθελα του πρωταγωνίστησε ο Κρίστοφερ Λι. Γιατί καθώς ο Φράνκο γυρίζει την συμβατική ταινία του παραδίπλα ο Πορταμπέλα γυρίζει τις δικές του εκδοχές με ακραίες τεχνικές (λιθογραφικής υφής ασπρόμαυρο, solarization). O Πορταμπέλα συνθέτει μια ταινία στο μοντάζ με παρανοϊκό sound design, βουβούς σταρ, εκτεθειμένα ειδικά εφέ και καταφέρνει να βρει – σε αντίθεση με τον Φράνκο - μια θέση στη συλλογή του MoMA της Νέας Υόρκης.
MALPERTUIS (1971) του Χάρι Κιούμελ
Στο Βελγικό αυτό φιλμ παραισθητικού τρόμου προφανώς απουσιάζει η μεσόγειος αλλά με αναπάντεχο τρόποεμφανίζονται σε φλαμανδικό λιμάνι οι 12 θεοί του Ολύμπου, ως μέλη μιας μεγάλης οικογένειας με πατέρα – αφέντη τον Cassavius – Ορσον Γουελς. Κανένας χαρακτήρας, σε αυτό το αταξινόμητο φιλμ του Χάρι Κιούμελ που ολοκλήρωσε το 1971 ορμώμενος από την επιτυχία του βαμπιρικού του «Daughters Of Darkness», δεν έχει μόνο μια ιδιότητα. Παρακολουθούμε την ιστορία του γιου που προσπαθεί να εγκαταλείψει την πατρική στέγη χωρίς επιτυχία μια που το «Malpertuis», η έπαυλη της οικογένειας είναι ένας λαβύρινθος , ένας κόσμος ολόκληρος γεμάτος καταπιεσμένες επιθυμίες, νεκροζώντανους, βαλσαμωμένα ζώα και σκάλες που δεν οδηγούν πουθενά. Η ταινία συμμετείχε στο Φεστιβάλ Καννών του 1971 αλλά αποτέλεσε καλλιτεχνική και εμπορική αποτυχία στην εποχή της μια που δεν χώρεσε ούτε στο arthouse κύκλωμα ούτε στο τυπικό horror εμπορικό.
ΚΑΡΚΑΛΟΥ (1984) του Σταύρου Τορνέ
Η ταινία του Σταύρου Τορνέ είναι γνήσιος αφηρημένος Πελοποννησιακός τρόμος. Ελληνικό σινεμά του φανταστικού όπως και η επόμενη ταινία του, «Ντανίλο Τρέλες» (1986). Ο Τορνές αφηγείται την ιστορία ενός νεκροζώντανου πουξεκινάει με ταξί (που μεταφέρει το φέρετρό του) πίσω στην Πελοπόννησο, πίσω στις παιδικές του μνήμες . Η Καρκαλού του Τορνέ είναι μια φτωχή 16mm εξτραβαγκάντζα, ένα μεταποκαλυπτικό μεταφυσικό γουέστερν στον ηλιοκαμένο νότο.Είναι ίσως η σημαντικότερη ελληνική ταινία και αυτό γιατί πέρα ότι βιώνεται σαν όνειρο δεν μοιάζει με τίποτα. Διεκδικεί τον χώρο της στη ιστορία σαν μια κινηματογραφική χειροτεχνία, ένα σινεματικό γλυπτό.
LE ORME (1975) του Λουίτζι Μπατζόνι
Το Le Orme («Footprints On The Moon») κυκλοφόρησε στο Ελληνικό βίντεο με τον χαριτωμένο αποπροσανατολιστικό τίτλο «Απαγωγή Στον Πλανήτη Ζ». Άλλη μια ιταλική ταινία με μεσόκοπη πρωταγωνίστρια με διαταραγμένη ψυχική υγειάπου αφού ναρκοληπτικά χάνει τις μέρες της στη Ρώμη - μαζίμε τη δουλειά της - πάει διακοπές διαρκείας σε φανταστική αρχαία πόλη της ανατολής που στην πραγματικότητα είναι η μικρασιατική Φασηλίδα. Εκεί ξαναζεί τη γνωριμία της με κάποιους κατοίκους αφού παρόλο που αυτή δεν το θυμάται όλοι την αναγνωρίζουν σαν μια γυναίκα με άλλο όνομα. Και ενώ η πλοκή φλερτάρει με το «Πέρυσι στον Μαρίενμπαντ» και η ατμόσφαιρα – βοηθούμενη από τη φωτογραφία του Βιτόριο Στοράρο σε πάει σε β' κατηγορίας Αντονιόνι, οι φαντασιώσεις της Αλίτσε στέλνουν την ταινία στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας. Μια ασπρόμαυρη ταινίαεμφανίζεται μέσα στην ταινία με τον Κλάους Κίνσκι εγκέφαλομιας οργάνωσης που μεταξύ άλλων επισκέπτονται το φεγγάρι.Η μοντέρνα Ρώμη του 70 , το μυστηριώδες φανταστικό λιμάνι της Garma και οι αστροναύτες που χάνουν τα βήματα τουςστο φεγγάρι φτιάχνουν ένα καταθλιπτικό παραλήρημα τρόμου που κορυφώνεται στο αιγαιοπελαγίτικο καταμεσήμερο.
SINGAPORE SLING (1990) του Νίκου Νικολαϊδη
Η τελευταία πραγματικά σπουδαία ταινία του Νίκου Νικολαΐδη είναι με διαφορά το πιο ουρανοκατέβατο υβρίδιο ευρωπαϊκού τρόμου, αμερικάνικου νουάρ και νικολαιδικού μυθιστορήματος. Το voice over στα ελληνικά, οι διάλογοι στα αγγλικά, οι μονόλογοι στα γαλλικά. Δημοφιλές με τοτρόπο του τις μέρες του παράνομου βίντεο κυκλώματος, cult προσκύνημα στις γαλλικές αίθουσες (η αγαπημένη ελληνική ταινία του Γκασπάρ Νοέ), το «Singapore Sling» είναι το χρονικό του εγκλεισμού σε μια βίλα και του βασανισμού ενός loser ντετέκτιβ από δυο γυναίκες (μάνα και κόρη). Μούμιες, φαντάσματα, αίμα και σπέρμα, εμετοί, ηλεκτροσόκ χαράζουν έναν δρόμο που δυστυχώς δεν πήρε ποτέ το εθνικό μας σινεμά. Και μιλάμε στην πραγματικότητα για μιατρομακτικά αστεία και βαθιά συναισθηματική πραγματεία για τον έρωτα, τον θάνατο και την υποταγή.
THE PERFUME OF THE LADY IN BLACK (1974) του Φραντσέσκο Μπαρίλι
O Φραντσέσκο Μπαρίλι σε αυτή την πρώτη ταινία του επιχειρεί να φτιάξει μια ταινία ψυχαναλυτικού τρόμου ελαφρά επηρεασμένος από τον Πολάνσκι. Σε όλη την ταινία παρακολουθούμε την στοιχειωμένη από τον θάνατο της μητέρας της καθημερινότητα της μικροκαμωμένης Μίμσι Φάρμερ σε μια ιταλική πόλη περιτριγυρισμένη από Ιταλούς άντρες. Τον μπρουτάλ πατριό – φάντασμα, τον γραφικό ηλικιωμένο εστέτ γείτονα, τον ορθολογιστή βαρετό σύντροφο. Το κουβάρι του μυαλού της έχει άρρωσταλεπτομερή σκηνογραφία /ενδυματολογία – αφιέρωμα στον Πολ Γκογκέν, σικάτη μελοδραματική, σχεδόν καταθλιπτικήμουσική του Νικόλα Πιοβάνι, αφρικανικά βουντού και χαρακτήρες με πολλές ταυτότητες. Το ακραίο φινάλε μας υπενθυμίζει ότι βλέπουμε μια ταινία ιταλικού τρόμου και όχι μια ταινία του Ρόμπερτ Αλτμαν και παραδόξως συμβατικό σε μια τόσοαντισυμβατική ταινία σε στοιχειώνει μαζί με την κλάψα της μουσικής για μέρες μετά τη θέαση.
THE RAPE OF THE VAMPIRE (1968) του Ζαν Ρολάν
Οριακά μεσογειακή η Γαλλία δεν φημίζεται για την αγάπη της στο σινεμά είδους. Ο Ζαν Ρολάν, είδος από μόνος του πριν χαθεί στις εμμονές του και στα σοφτ πορνό έφτιαξε στην πρώτη του ταινία το '68, ένα avant garde μαυρόασπρο βαμπιρικό έπος σε δυο μέρη. Χωρίς σενάριο, με ερασιτέχνες ηθοποιούς, με αισθητικές συγγένειες τον ιταλικό τρόμο μέσα από το φίλτρο της nouvelle vague oΡολάν φτιάχνει μια ταινία που θα μιμηθεί δεκάδες φορές οίδιος στη διάρκεια μιας άνισης καριέρας. Σε ένα πύργο στο δάσος τέσσερις αδερφές με στήθη που ξεφεύγουν απ’ τα φορέματα σε κάθε δεύτερο πλάνο αναρωτιούνται αν είναι βρικόλακες ή όχι. Πέφτουν στα χέρια μια μαύρης βαμπίρ βασίλισσας που σαν θηλυκός Τσαρλς Μάνσον με την κουστωδία της οργανώνει – στην πόλη πλέον - πειράματα πάνω στις τέσσερις τους. Πειράματα πάνω στη φύση του βαμπιρισμού, γύρω από την εξέλιξη ενός νέου είδους νεκροζώντανων.Η ταινία αποτελεί σίγουρα την πιο φιλόδοξη προσπάθεια του Ζαν Ρολάν και διαλύει με πάθος τα όρια του εκμεταλλευτικού σινεμά.
INFERNO (1980) του Ντάριο Αρτζέντο
Στο «Inferno» o Αρτζέντο αποδομεί ό,τι πιο σύνθετο είχε φτιάξει μέχρι τώρα, το συναρπαστικό συμπαγές μεταφυσικό «Suspiria». Σχεδόν άθελα του φτιάχνει μια offbeat ταινία τρόμου γεμάτη παύσεις και μουσική ατμόσφαιρα. Αν ήταν δίσκος θα ήταν τα πιο παράξενα τραγούδια που δεν μπήκαν στο «Suspiria». Μετά την επιτυχία της πρώτης ταινίας ο Αρτζέντο επιχειρεί να επαναλάβει το θαύμα με ένα θεματικό sequel που παρακολουθεί την έρευνα ενός νεαρού άντρα από τη Ρώμη πάνω στην εξαφάνιση της αδερφής του που ζούσε σε πολυκατοικία – πρώην κρησφύγετο μαγισσών, κάπου στη Νέα Υόρκη. Λίγα πράγματα βγάζουν πραγματικά νόημα σε αυτό τουπερστιλάτο παραλήρημα. Η ταινία αγνοήθηκε στην εποχή της αλλά αποτελεί την πιο προσωπική και τολμηρή ταινία του σκηνοθέτη. Ο Κιθ Εμερσον ακολουθεί την παράνοια συνθέτοντας παράλληλα τη δική του synth-rock opera.
WHO CAN KILL A CHILD ? (1976) του Ναρθίζο Ιμπάνιεθ Σεραδόρ
Ζευγάρι Βρετανών αποφασίζει να περάσει το τελευταίο του καλοκαίρι πριν τη γέννηση του πρώτου τους παιδιού σε απομακρυσμένο ισπανικό νησί. Φτάνοντας εκεί στοασβεστωμένο μικρό γραφικό ψαροχώρι θα διαπιστώσουν πως οι μεγάλοι απουσιάζουν. Στο χωριό έχουν μείνει μόνο τα παιδιά. Και η συμπεριφορά τους είναι κάτι παραπάνω από παράξενη. Ο Ισπανός σκηνοθέτης στη δεύτερη κινηματογραφική του ταινία ( η πρώτη είναι το «The House That Screamed» του 1969) φτιάχνει ένα φτωχό ρεαλιστικό κινηματογραφικό δοκίμιο πάνω στον φόβο της πατρότητας. Εδώ δεν υπάρχουν νεκροζώντανοι, δεν υπάρχει σκοτάδι, δεν υπάρχουν εξηγήσεις. O Χάνεκε μεθυσμένος με Σανγκρία και ο Γουες Κρέιβεν πολύ μακριά από την Καλιφόρνια παρακολουθούν από μια γωνία τον παθιασμένο Ναρθίζο να φτιάχνει την καλοκαιρινή ταινία τρόμου του.
BABA YAGA (1973) του Κοράντο Φαρίνα
Το Baba Yaga είναι ένα fumati αξιοπερίεργο. Η δεύτερη και τελευταία ταινία του Φαρίνα εμπνέεται από ένα 70s comic για να διηγηθεί την ιστορία μια φωτογράφου μόδας που πέφτει στην κατάρα μια σύγχρονης μάγισσας στο Μιλάνοτου τώρα (1973). Camp και μισογραμμένο, ένα μετά - giallo με ατμόσφαιρα αλλά κανένα τρόμο και κανένα πραγματικό δολοφόνο. Διαθέτει όμως μια Hasenblat φωτογραφική μηχανή που προκαλεί αδιαθεσία σε όποιον στρέψει τον φακό της,μια dominatrix κούκλα που αναζητεί ερωτικές παρτενέρ ότανπαίρνει σάρκα και οστά, ανώδυνα σοφτ πορνό ιντερμέδια καικαρέ από το κόμικ. Όλα αυτά συνθέτουν ένα μείγμα Αρτζέντο και Γκοντάρ για χαζούς, μοναδικό όμως και διασκεδαστικό σε κάθε του στιγμή.
THE HOUSE WITH LAUGHING WINDOWS (1976) του Πούπι Αβάτι
Οπως και στην ταινία του Λούτσιο Φούλτσι και εδώ πρωταγωνιστής είναι η ιταλική επαρχία. Ενας συντηρητής έργων τέχνης επισκέπτεται μυστηριώδες χωριό (για παράδειγμα ο δήμαρχος είναι νάνος και η δασκάλα νυμφομανής) για να αποκαταστήσει τη ζημιά σε μια νοσηρή τοιχογραφία ενός τοπικού ζωγράφου, μεγαλοφυή στη τέχνη του αλλά παρανοϊκού στη ζωή του. Και όσο το έργο αποκαλύπτεται και ο πίνακας παίρνει την αρχική του μορφή τόσο ξεκαθαρίζει το βρόμικο παρελθόν του χωριού και των κατοίκων. Με υποδόριο σασπένς και κρυφή ένταση, με ελάχιστη γραφική βία, με μισόλογα για εξηγήσεις αυτό το Σπίτι διηγείται μαζί με την κοινότυπη ιστορία τρόμου του μια άλλη ιστορία παλιά και επώδυνη. Τα κλειστά παράθυρα του χωριού ακόμα και αυτά που έχουν απ’εξω ζωγραφισμένα χαμόγελα κρύβουν μέσα στα δωμάτια την κόλαση. Και εκεί όλοι είναι ένοχοι, όλοι κρατάνε μαχαίρια.
ΜΑΝΙΑ (1985) του Γιώργου Πανουσόπουλου
Πολλοί γνωρίζουν τους «Απέναντι» (1981) αλλά λίγοι την «Μανία». Και αυτό γιατί η «Μανία». ενώ είναι απόλυτα εναρμονισμένη με το ύφος και τις εμμονές του Πανουσόπουλου. ξεχωρίζει στη φιλμογραφία του ως η πιο παράξενη και αταξινόμητη, μια νεοπαγανιστικη ταινία νεοελληνικού τρόμου. Μια μέρα στον Εθνικό Κήπο, υπάλληλος σε πολυεθνική και computer genius μητέρα (Αλεξάνδρα Βανζή) αντί να φροντίσει το παιδί της στο πάρκο καταλαμβάνεται από την Μανία. Ενώ η Αθήνα έξω από τον κήπο συνεχίζει να παλεύει στους ρυθμούς των 80s η πρωταγωνίστρια μέσα επαναπροσδιορίζει τη σχέση τη με τη γη, τον πόθο και την αταβιστική φύση της. Μεσυμπρωταγωνιστή τον Πάνα – Αρη Ρέτσο σε ένα tour de force σκηνοθεσίας, φωτογραφίας, μοντάζ που υπογράφει ο ίδιος οΠανουσόπουλος η Μανία ξεπερνάει τις προθέσεις της και από σχόλιο για την ασφυξία της μεγαλούπολης γίνεται ένα ενήλικο βρόμικο παραμύθι. Τρόμoς είναι το ξύπνημα της σάρκας, τρόμος το χάσιμο του ελέγχου.
Διαβάστε ακόμη:
- Κάρλοβι Βάρι 2014: Τα βαμπίρ της «Νορβηγίας» του Γιάννη Βεσλεμέ μιλούν στο Flix
- «Βρικόλακας είσαι ρε μαλάκα ή ποιητής;»: Τρέιλερ για τη «Νορβηγία» του Γιάννη Βεσλεμέ
- Η «Νορβηγία» του Γιάννη Βεσλεμέ στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι
- Τo Voight - Kampff του The Boy στον Felizol
- Πρώτες εικόνες από τη «Νορβηγία» του Γιάννη Βεσλεμέ
