Η «Μικρά Αγγλία» είναι η 12η στη φιλμογραφία του Παντελή Βούλγαρη και είναι αναμφίβολα η πιο φιλόδοξη. Με ένα κόστος 1,6 εκατομμυρίων Ευρώ κατορθώνει να μας μεταφέρει ψυχή τε και πνεύματι στην Ανδρο του Μεσοπολέμου, για να ζήσουμε από κοντά τις αγωνίες, τα δράματα, τους έρωτες τα έντονα πάθη μιας οικογένειας και των ανθρώπων που περιφέρονται γύρω της.
Αφού άναψαν τα φώτα μετά το τέλος της δημοσιογραφικής προβολής, χρειάστηκε λίγος χρόνος για να ξεκινήσει η κουβέντα ανάμεσα στους θεατές της και στους δημιουργούς της ταινίας. Χρόνος για ένα τσιγάρο, τυπικά, αλλά στην ουσία χρόνος για να στεγνώσουν τα δάκρυα, να επιστρέψει η καρδιά στη σωστή της θέση και το μυαλό πίσω στο σήμερα μετά από ένα εξαιρετικά πετυχημένο ταξίδι στο χρόνο και το θυμικό.
Ο Παντελής Βούλγαρης και η Ιωάννα Καρυστιάννη βρέθηκαν στον Δαναό για να μοιραστούν μαζί μας την χαρά για την ολοκλήρωση της ταινίας αλλά και την αγωνία τους για την υποδοχή της από το κοινό.
«Η Ορσα, η Μόσχα, η Μίνα, ο Αιμίλιος, ο Σπύρος, ο Νίκος, όλοι οι ήρωες της «Μικράς Αγγλίας», μεγαλώνουν την κινηματογραφική μου οικογένεια, δίπλα στον Τζίμη τον Τίγρη, την Αννα, τον Μπιλ Σερέτη, τον Ανέστη και Βλάση από την «Ψυχή Βαθειά», τον Θανάση τον Βέγγο» ξεκίνησε ο Παντελής Βούλγαρης. «Εϊμαι περήφανος δούλεψα όλα τα χρόνια με καταπληκτικούς συνεργάτες. Η αγωνία η δικά μας είναι μεγάλη γιατί μια ταινία ολοκληρώνει τον κύκλο της στη σκοτεινή αίθουσα».
Στη συνέχεια οι δυο τους απάντησαν σε ερωτήσεις.
Για την μεταφορά του βιβλίου στην οθόνη
Ιωάννα Καρυστιάνη
Οταν μας έγινε η πρόταση στην Ανδρο ένα βράδυ που πίναμε ρακιά σε μια παρέα ο Παντελής μου είπε, γράψε εσύ το σενάριο. Ξεκίνησα διαβάζοντας το βιβλίο ξανά και μετά το κλείδωσα στο συρτάρι. Γιατί είναι άλλο πράγμα η πεζογραφία κι άλλο η ταινία. Ηθελα να προσπαθήσω να δημιουργήσω τις προϋποθέσεις για κάτι νέο μέσα από το σενάριο κι ο Παντελή ςμου έδωσε το σήμα, διαλέγοντας ανάποδα τα χρώματα των πρωταγωνιστριών μου. Η Ορσα είναι η ξανθιά και η Μόσχα η μελαχρινή στο βιβλίο. Βλέποντας την ταινία βλέπω πως πολλά πράγματα ξεπέρασαν τις προσδοκίες μου. Εγώ έγραψα λέξεις. Η εικόνα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Είναι ο Παντελής και οι στενοί του συνεργάτες αλλά και, κυρίως, οι ηθοποιοί που μεταφέρουν στους θεατές την ιστορία κ την ατμόσφαιρά της, τα πρόσωπα της ιστορίας που τον οδηγούν στο πέλαγος των αισθημάτων. Για μένα η ταινία έχει δύναμη κι έχει ψυχή. Κλειδώνοντας το βιβλίο στο συρτάρι σκέφτηκα την γκάμα συναισθημάτων, τους κανόνες μέσα σε μια ναυτική οικογένεια και μετά με ελευθερίες που πήρα, διασκεύασα το βιβλίο. Στο βιβλίο υπήρχαν ελάχιστοι διάλογοι, στη θέση τους βρισκόταν ένας εσωτερικός χείμαρρος εκμυστηρεύσεων. Πράγματα που μπορεί να λειτουργούν στην λογοτεχνία, αλλά κινηματογραφικά ναρκοθετούν την αφήγηση. Είχα την ευθύνη να φτιάξω διάλογους κ δεν ήθελα να το φορτώσω με voice off ή flash back. Εύχομαι να λειτούργησε σε σας που μόλις το είδατε και να λειτουργήσει στον κόσμο παραέξω. Ο στόχος ήταν ο θεατής να μη χρειάζεται ως δεκανίκι το βιβλίο, αλλά να βυθιστεί μέσα στις εικόνες. Ο πεζογραφικός χρόνος είναι διαφορετικός, ο κινηματογραφικός πολύ πυκνός κι έπρεπε να πειθαρχήσω σ’ αυτήν την πολύ ερεθιστική οικονομία.
Παντελής Βούλγαρης
Το πρόβλημα με τη μεταφορά ενός βιβλίου και μάλιστα αγαπημένου είναι ότι ο πρώτος σκηνοθέτης είναι ο αναγνώστης ο οποίος έχει φανταστεί τα πάντα. Υπάρχει το ζήτημα του πόσο πλησιάζει το βιβλίο, το ξεπερνά ή μένει πίσω. Το βιβλίο το είχα διαβάσει όταν το δακτυλογράφησε η Ιωάννα. Το ξαναδιάβασα όντα μας έγινε η πρόταση να κάνουμε την ταινία και είδα ότι άξιζε τον κόπο. Ενας σκηνοθέτης πάντα έχει στη βαλίτσα του ιστορίες που ονειρεύεται να γυρίσει. Διαβάζοντας για τον Κιούμπρικ, το αγαπημένο του θέμα ήταν ο Ναπολέων, δεν πρόλαβε να το κάνει. Είχε γεμίσει με υλικά ένα δωμάτιο στο σπίτι του. Ολοι έχουν κάτι που δεν κατάφεραν να κάνουν είτε είναι ο Ταρκόσφσκι ή ο Τσέχοφ ή ο Ντοστογιέφσκι. Εγώ είμαι τυχερός που κατάφερα κι έκανα τη «Μικρά Αγγλία».
Για την σχέση της ταινίας με το νησί
Ιωάννα Καρυστιάνη
Οι πρώτες προβολές για κοινό, το έχουμε υποσχεθεί στον κόσμο που βοήθησε θα είναι στην Άνδρο. Είναι εξολοκλήρου παραγωγή της Ανδρου η ταινία. «Εχω μεγάλη αγωνία, πώς γράφει το πρόσωπό μου στη μεγάλη οθόνη» μου έλεγαν την περασμένη εβδομάδα που ήμουν στο νησί κι αναρωτιόμουν, αν ο άνθρωπος που με ρωτούσε υπάρχει στο τελικό μοντάζ. Αλλά δεν μπορούμε να τους ευχαριστήσουμε αρκετά. Η Ανδρος είναι δύσκολο νησί, απόμακροι άνθρωποι και πέρσι το χειμώνα ξαφνικά, ήταν όλοι έξω καρδιά. Εχουν επιβαρυνθεί κι από την κρίση, αλλά το είδαν σα μια ευκαιρία, έγινε κάτι μαγικό, όλο αυτό μεταμορφώθηκε σε μια συλλογική περιπέτεια. Κάτι που βοήθησε καθοριστικά την ταινία, αλλά και τους ανδριώτες.
*Για τα σκηνικά *
Ιωάννα Καρυστιάνη
Ο Αντώνης Δαγκλίδης που έκανε τα σκηνικά πιστεύει πως για μια ταινία εποχής δεν πιάνουμε αποθήκες και φροντιστήρια για να βρούμε ότι χρειαζόμαστε, δε νοικιάζουμε. Για την πιστότητα κ την αξιοποίηση των τοπικών δυνατοτήτων, ψάχνουμε πάντα εκεί. Εκεί βρήκε τα πάντα και μέσα από αυτή την έρευνα θύμισε και σε ανδριώτες την αξία των υπαρχόντων τους. Εφτιαξε προσόψεις κ κάποια εσωτερικά για 80 καταστήματα. Αλλά δε ήθελαν, με τον Παντελή, να αναλωθούν σε μια επιδεκτικότητα ντεκόρ, δεν ήθελαν τα σκηνικά να καταπίνουν τα πρόσωπα, αλλά απλά να τα αναδεικνύει τα πρόσωπα.
Για το casting
Παντελής Βούλγαρης
Οι δυο κοπέλες δεν έχουν ξανακάνει σινεμά, αποφοίτησαν μόλις από το Εθνικό, αλλά είναι εξαιρετικά ταλέντα, σκυλιά στη δουλειά, γεμάτες ευρηματικότητα και παιδεία. Κάθε πρωί άκουγα τις ιδέες τους και πολλές φορές τις ακολούθησα. Είχαμε κάνει κάποιες πρόβες στην Αθήνα, πήγαμε εγκαίρως στην Ανδρο για να βιώσουν το χώρο και κάθε πρωί τις περίμενα για ν’ ακούσω τις σκέψεις τους. Η Ανδρος αυτό τον καιρό είναι γεμάτη στις πλαγιές κυκλάμινα και μωβ αλικάντες. Πήγαμε με τα κορίτσια εκεί πολύ πριν ξεκινήσουμε γυρίσματα, μόνο και μόνο για να τα δουν. Ξέραμε στο γύρισμα το νησί θα είναι αλλιώς, απλώς για ν’ ανεβοκατέβουν τα χιλιάδες πέτρινα μονοπάτια, να γνωρίσουν και να ζήσουν το νησί.Το κάστινγκ είναι ένα από τα πιο βασικά στοιχείο μιας ταινίας. Την Πηνελόπη Τσίλικα, την Ορσα, την είδα σ’ ένα γύρισμα της ταινίας Κωνσταντίνας, στο δικαστήριο. Μια ομάδα νέων, «αναρχικών» διέκοπτε τη δίκη κι εκεί είδα πώς αντιδρούσε με τη φωνή της, είδα την ενέργειά της στην πράξη κι από ένστικτο πίστευα από εκείνη τη στιγμή ότι είναι αυτή. Είδα πολλούς αλλά διατηρούσα την εικόνα της. Το κάστινγκ περίεργη διαδικασία. Δεν μπορεί να στο κάνει ένας βοηθός με δυο φωτογραφίες κι ένα βιογραφικό. Για τις «Νύφες» είδα 2400 κορίτσια για τους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους. Καταλαβαίνεις πολλά διαφορετικά πράγματα όταν βλέπεις τους ανθρώπους, όταν τους δίνεις χρόνο. Πράγματα που δεν λένε τα βιογραφικά τους. Οτι τους αρέσει ο καραγκιόζης ή ότι παίζουν φυσαρμόνικα. Κι από αυτές τις λεπτομέρειες παίρνω ακόμα και ιδέες για το σενάριο. Η Ανέζα Παπαδοπούλου δεν είχε κάνει σινεμά ιδιαίτερα, τη φλέρταρα απ’ το «Ακροπόλ», τότε δεν έγινε, αλλά την ήξερα, ότι είναι πάρα πολύ μεγάλη ηθοποιός. Ηξερα τον Χρήστο Καλαβρούζο απ’ τις τραγωδίες, από το Εθνικό. Αλλά χρησιμοποίησα πολλούς ηθοποιούς για μικρότερους ρόλους από 2 ερασιτεχνικούς θιάσους της Ανδρου. Το Ερασιτεχνικό θέατρο στην περιφέρεια είναι πολλές φορές καταπληκτικό. Πάντα προσπαθώ να δω μέσα από το πρόσωπο, το ήθος της εποχής. Για παράδειγμα όταν γυρίζαμε την «Ψυχή Βαθιά» ανακάλυψα ότι τα στρατιωτικά ρούχα του ’45 δεν έκαναν στους νέους ηθοποιούς. Η φτιασιά του Έλληνα έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια. Τώρα όλοι είναι πιο μεγαλόσωμοι, γυμνασμένοι, όλα τα ρούχα τους ήταν μικρά. Μ’ αρέσει πολύ το κάστινγκ, να ψάχνω χώρους, η προεργασία. Πλάθεται η ταινία εκεί.
Για τις ταινίες «εποχής» και την πολιτική
Παντελής Βούλγαρης
Οι ταινίες μου που αφορούσαν πιο άμεσα πολιτικά θέματα είχαν το μειονέκτημα πως έπρεπε να περάσει χρόνος για να είσαι ψύχραιμός στην άποψη σου, να μάθεις, να ψάξεις. Ενώ έκανα τις «Νύφες» πήγα στην Καστοριά να βρω κάτι χώρους κι από μακριά μου έδειξαν Γράμμο και Βίτσι κι η γεωγραφική αίσθηση της περιοχής μου κίνησε το ενδιαφέρον για τον εμφύλιο. Ετσι ξεκίνησα μια έρευνα δύσκολη και κάθε έρευνα κρύβει και παγίδες. Πολλά ερωτηματικά, κλειστά αρχεία κτλ. Εγώ γύριζα τις «Νύφες» και διάβαζα παράλληλα για τον εμφύλιο. Κι όταν ολοκλήρωσα τον κύκλο αυτής της έρευνας, είδα ότι ήθελα να κάνω ταινία γι αυτό. Πάντα χρειάζεται να περάσει χρόνος, όταν θες να μιλήσεις για την επικαιρότητα. Φυσικά μ’ ενδιαφέρει το παρόν, αλλά ποιο θα μπορούσε να είναι το βασικό μου πρόσωπο για μια ταινία στο παρόν; Ενας βουλευτής του Πασοκ, ένας που χάνει τη δουλειά του και πάει σπίτι του; Ο Ράιχενμπαχ; Ποιο απ’ όλα αυτά τα πρόσωπα; Αλλά σ’ ότι αφορά στα πολιτικά καλύτερα να αφήσω να μιλήσει η σύζυγός μου…
Ιωάννα Καρυστιάνη
Νομίζω πως κανείς καλλιτέχνης δεν καταπιάνεται με κάτι δύσκολο και δαπανηρό αν δεν τον καιει κάτι μέσα του. Ναι η εποχή μας είναι δύσκολη, δραματική, τα δεινά πολλά του κόσμου, αλλά αυτό που βοηθά τους ανθρώπους να συγκροτήσουν μια πλήρη προσωπικότητα είναι μεγαλύτερο από το καθημερινό. Από το να είναι με το μπλοκάκι με τα χρέη, τα χαράτσια, ή τα μονοχρονικά καλλιτεχνικά έργα, που μιλούν μόνο για το τώρα. Το διαχρονικό έχει σημασία. Για μένα η ταινία είναι μια καδένα με κρίκους τα πρόσωπα της ιστορίας, τα μέλη μιας οικογένειας με σχέσεις εξουσίας, ιεραρχίας, υποταγή, Τα σωθικά της ανθρώπινης ύπαρξης είναι τα συναισθήματα. Ερωτάς, πάθος, φιλία, σχέσεις, αλληλεγγύη, δυνατότητα επιλογών. Οποιος έχει κάτι ν’ αγαπά είναι πιο πλήρης προσωπικότητα και πιο έτοιμος ν’ αγωνιστεί για την ίδια τη ζωή. Συχνά στις μέρες μας οι καλλιτέχνες να δώσουν τραβηγμένες εξηγήσεις για να ταυτίσουν τις δουλειές τους με την εποχή της κρίσης. Θα μπορούσα κι εγώ να πως ότι η μητέρα, η Μίνα είναι η Μέρκελ, ότι η οικογένεια υποφέρει, υποφέρει απ’ την τρόικα. Αλλά δεν θέλουμε να εξαπατήσουμε κανέναν, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τα πάντα, αλλά νομίζω ότι έχουμε κάνει μια ταινία που είναι μια έντιμη και ειλικρινής ματιά πάνω στις ανθρώπινες αντοχές. Μια ταινία που βοηθά να νιώθουμε. Κι αυτό είναι το ζητούμενο: Το μυαλό να δημιουργεί σπινθήρα μαζί με την καρδιά κι ανάποδα...
Διαβάστε ακόμη:
- «Μικρά Αγγλία: Γνωρίστε τους χαρακτήρες
- «Μικρά Αγγλία»: O Παντελής Βούλγαρης μας ταξιδεύει στη θάλασσα της ανθρώπινης καρδιάς
- Πρώτες εικόνες από την «Μικρά Αγγλία» του Παντελή Βούλγαρη
Η «Μικρά Αγγλία» βγαίνει στις αίθουσες στις 5 Δεκεμβρίου από την feelgood.
Tags: μικρά αγγλία
